جمع عرفی

[ویکی فقه] ـــ جمع بین دو دلیل به ظاهر متعارض بر اساس قواعد عرفی را جمع عرفی می گویند. به جمع عرفی، توفیق دلالی، توفیق عرفی، توفیق عرفی مقبول، جمع دلالتی، جمع دلالی، جمع عرفی عقلایی، جمع عرفی مقبول، جمع عقلایی و جمع مقبول نیز گفته می شود. ـــ رفع تنافی میان دو یا چند دلیل به شیوه معمول نزد عرف است.
جمع عرفی، مقابل جمع تبرعی عبارت است از جمع بین دو دلیل به ظاهر متعارض با تصرف در دلالت آنها بر اساس قواعد پذیرفته نزد عرف که در کشف مراد از دو کلام متعارض به آنها مراجعه می شود.در جمع عرفی معمولًا یکی از دو دلیل، قرینه و یا در حکم قرینه بر مقصود متکلم از دلیل دیگر خواهد بود، مانند عام و خاص که تعارض ظاهری آن دو با تقدیم خاص بر عام و قرینه گرفتن آن بر مراد از عام، رفع می شود.
مفهوم جمع عرفی
جمع عرفی از اقسام جمع بین ادله و به معنای ایجاد سازگاری و رفع تنافی میان مدلول دو دلیل است، به گونه ای که عرف و عقلای عالم آن را پسندیده و در محاورات خود از آن بهره می گیرند، مانند این که دلیل عام بگوید: «اکرم العلما» و دلیل خاص بگوید: «لا تکرم العالم الفاسق»؛ در این صورت بین دو دلیل جمع می شود و عام ، بر خاص حمل می گردد و نتیجه جمع بین این دو، وجوب اکرام عالم غیر فاسق است.
کاربرد جمع عرفی
از این عنوان در اصول فقه، بحث تعادل و تراجیح سخن رفته است.بنابر آنچه معروف میان اصولیان است، در تعارض بین دو دلیل به مقتضای قاعده «الجمع مهما امکن اولیٰ من الطرح» مرجع قواعد جمع عرفی است و در صورت عدم امکان جمع عرفی بین آن دو، به قواعد باب تعارض رجوع می گردد.
از مصادیق جمع عرفی
...