[ویکی فقه] جلال عبده، (زاده ۱۲۸۸ در بروجرد - درگذشته در ۱۳۷۵ تهران) دولت مرد آشنا به حقوق ایران و حقوق بین الملل دوران پهلوی بود. وی مدتی به نمایندگی ایران در سازمان ملل برگزیده شد و مدتی نیز سفیر ایران در کشور نپال بود. از فعالیت های شاخص عبده به تعقیب، محاکمه و مجازات عاملان ترور شهید مدرس، سردار اسعد، فرخی یزدی و ... می توان اشاره کرد.
دکتر جلال عبده دولت مرد آشنا به حقوق ایران و حقوق بین الملل متعلق به یک خانواده روحانی از شهرستان بروجرد بود. پدرش "آخوند ملاحسین" از علما و روحانیون متقی شهر بود. جلال در سال ۱۲۸۸ش قدم به عرصه وجود نهاد. او پس از گذرانیدن دوره نظام وظیفه مدرسه نظام برای تکمیل تحصیلات عالی علم حقوق به کشور فرانسه عزیمت نمود و در دانشکده "سوربن" پاریس مشغول تحصیل گردید.
عاقلی، باقر، شرح حال رجال سیاسی و نظامی، تهران، گفتار، ۱۳۸۰، ج۲، ص۹۹۱.
عبده پس از بازگشت به تهران از طرف وزیر دادگستری وقت، دکتر متین دفتری در تاریخ ۱۳۱۶/۰۷/۲۲ به ریاست قسمت مطبوعات و کتابخانه و سجل جزایی و سپس به عضویت و دادستانی انتظامی وکلا منصوب شد. در اوایل سال ۱۳۱۹ که دکتر متین دفتری به نخست وزیری منصوب شده بود و "محمد سروری" کفالت وزارت دادگستری را به عهده داشت، دکتر عبده را که رییس اداره کل تصفیه و اداره فنی وزارت دادگستری بود به دادستانی دیوان کیفری برقرار کرد.در این احوال که مقارن بود با حمله نیروهای متفقین به ایران (سوم شهریور ۱۳۲۰) و طبعا پس از استعفای رضاشاه و تغییرات اوضاع سیاسی ایران یک فضای نسبتا باز سیاسی در کشور ایجاد شده بود که از مظاهر آن یکی آزادی احزاب، آزادی روزنامه ها و فشار افکار عمومی برای رسیدگی بر جنایات کارگردانان و سلسله جنبان های دیوانی ایران بود.
عبده، جلال، چهل سال در صحنه قضایی سیاسی و دیپلماسی ایران، تهران، رسا، ۱۳۶۸، ج۱، ص۱۴ـ۱۶.
شهرت دکتر عبده به سال های ۱۳۲۰ که وی در مقام دادستان دیوان کیفر بعضی از مقامات ارشد دوران رضاشاه را محاکمه کرد، برمی گردد. پیشاپیش این افراد که در مظان اتهام مردم عصبانی قرار داشتند مقامات سطح بالای اداره کل شهربانی بود که در راس آنان سرپاسبان مختار بود. این عده که دارای اتهامات گوناگونی بودند بر اثر شکایات تعدادی از کسانی که خود و یا بستگانشان صدمات عدیده ای دیده بودند پرونده هاشان در دیوان کیفر مطرح گردید.اتهام این اشخاص قتل هایی بود که به دست ماموران شهربانی در زندان ها و یا تبعیدگاه ها صورت گرفته بود. از جمله قتل "مرحوم مدرس" در کاشمر، قتل "سردار اسعد"، "فرخی یزدی" شاعر و "نصرالدوله فیروز"، "تیمورتاش" وزیر دربار رضاشاه و "شیخ خزعل".دکتر جلال عبده که دادستان دیوان کیفر بود رسیدگی و تعقیب این جنایت کاران را بر عهده گرفت. دادستان در اجرای شکایات شاکیان اقدام به بازداشت تعدادی از روسای شهربانی از جمله "مختاری" رییس کل شهربانی، "عرب شاهی"رییس آگاهی، "جوانشیر" رییس اداره سیاسی، "مقدادی" رییس کارآگاهی، "سرهنگ راسخ" و "سرهنگ نیرومند" روسای زندان، "سرهنگ نوایی" رییس شهربانی و چند تن دیگر منجر شد.طبق تحقیقاتی که جلال عبده و دستیارانش انجام دادند آشکار شد که قتل هایی که اتفاق افتاده قسمتی بنا به دستور "سرلشگر آیرم" و قسمت مهم آن به دستور "سرپاس مختار" صورت گرفته است و در مورد تعدادی از قتل هایی که در زندان وقوع یافته "پزشک احمدی" معروف عامل اصلی جنایات بوده است.
نجمی، ناصر، بازیگران عصر رضاشاهی و محمدرضاشاهی، تهران، انیشتین، ۱۳۷۳، ص۲۶۲ـ۲۶۴.
...
دکتر جلال عبده دولت مرد آشنا به حقوق ایران و حقوق بین الملل متعلق به یک خانواده روحانی از شهرستان بروجرد بود. پدرش "آخوند ملاحسین" از علما و روحانیون متقی شهر بود. جلال در سال ۱۲۸۸ش قدم به عرصه وجود نهاد. او پس از گذرانیدن دوره نظام وظیفه مدرسه نظام برای تکمیل تحصیلات عالی علم حقوق به کشور فرانسه عزیمت نمود و در دانشکده "سوربن" پاریس مشغول تحصیل گردید.
عاقلی، باقر، شرح حال رجال سیاسی و نظامی، تهران، گفتار، ۱۳۸۰، ج۲، ص۹۹۱.
عبده پس از بازگشت به تهران از طرف وزیر دادگستری وقت، دکتر متین دفتری در تاریخ ۱۳۱۶/۰۷/۲۲ به ریاست قسمت مطبوعات و کتابخانه و سجل جزایی و سپس به عضویت و دادستانی انتظامی وکلا منصوب شد. در اوایل سال ۱۳۱۹ که دکتر متین دفتری به نخست وزیری منصوب شده بود و "محمد سروری" کفالت وزارت دادگستری را به عهده داشت، دکتر عبده را که رییس اداره کل تصفیه و اداره فنی وزارت دادگستری بود به دادستانی دیوان کیفری برقرار کرد.در این احوال که مقارن بود با حمله نیروهای متفقین به ایران (سوم شهریور ۱۳۲۰) و طبعا پس از استعفای رضاشاه و تغییرات اوضاع سیاسی ایران یک فضای نسبتا باز سیاسی در کشور ایجاد شده بود که از مظاهر آن یکی آزادی احزاب، آزادی روزنامه ها و فشار افکار عمومی برای رسیدگی بر جنایات کارگردانان و سلسله جنبان های دیوانی ایران بود.
عبده، جلال، چهل سال در صحنه قضایی سیاسی و دیپلماسی ایران، تهران، رسا، ۱۳۶۸، ج۱، ص۱۴ـ۱۶.
شهرت دکتر عبده به سال های ۱۳۲۰ که وی در مقام دادستان دیوان کیفر بعضی از مقامات ارشد دوران رضاشاه را محاکمه کرد، برمی گردد. پیشاپیش این افراد که در مظان اتهام مردم عصبانی قرار داشتند مقامات سطح بالای اداره کل شهربانی بود که در راس آنان سرپاسبان مختار بود. این عده که دارای اتهامات گوناگونی بودند بر اثر شکایات تعدادی از کسانی که خود و یا بستگانشان صدمات عدیده ای دیده بودند پرونده هاشان در دیوان کیفر مطرح گردید.اتهام این اشخاص قتل هایی بود که به دست ماموران شهربانی در زندان ها و یا تبعیدگاه ها صورت گرفته بود. از جمله قتل "مرحوم مدرس" در کاشمر، قتل "سردار اسعد"، "فرخی یزدی" شاعر و "نصرالدوله فیروز"، "تیمورتاش" وزیر دربار رضاشاه و "شیخ خزعل".دکتر جلال عبده که دادستان دیوان کیفر بود رسیدگی و تعقیب این جنایت کاران را بر عهده گرفت. دادستان در اجرای شکایات شاکیان اقدام به بازداشت تعدادی از روسای شهربانی از جمله "مختاری" رییس کل شهربانی، "عرب شاهی"رییس آگاهی، "جوانشیر" رییس اداره سیاسی، "مقدادی" رییس کارآگاهی، "سرهنگ راسخ" و "سرهنگ نیرومند" روسای زندان، "سرهنگ نوایی" رییس شهربانی و چند تن دیگر منجر شد.طبق تحقیقاتی که جلال عبده و دستیارانش انجام دادند آشکار شد که قتل هایی که اتفاق افتاده قسمتی بنا به دستور "سرلشگر آیرم" و قسمت مهم آن به دستور "سرپاس مختار" صورت گرفته است و در مورد تعدادی از قتل هایی که در زندان وقوع یافته "پزشک احمدی" معروف عامل اصلی جنایات بوده است.
نجمی، ناصر، بازیگران عصر رضاشاهی و محمدرضاشاهی، تهران، انیشتین، ۱۳۷۳، ص۲۶۲ـ۲۶۴.
...
wikifeqh: جلال_عبده