جلال بایار

جلال یایار در روستای اموربی از توابع شه جیملک نزدیک دریای مرمره در ولایت بورسا در سال ۱۸۸۳ به دنیا آمد. پدرش معلم بود و علوم دینی را تدریس می کرد که از شهر لوم از بلغارستان به ترکیه مهاجرت کرده بود. بعد از اینکه جلال تحصیلات مدرسه را به پایان رسانید اول در دادگاه جیملک و بعد در بانک کشاورزی که در حال حاضر بزرگترین بانکهای معتبر ترکیه است به عنوان کارمند کار کرد. بعد از آن در دویچه اوریانت بانک آلمانی کار کرد.
بایار در سال ۱۹۰۸ به جمعیت اتحاد و ترقی پیوست که پایه این حزب بر اساس جوانهای ملی گرای ترک استوار بود، و بایار یکی از اعضای برجسته این سازمان شد. همچنین وی رئیس شاخه جدید این جمعیت در ازمیر شد و به خاطر همکاریهایش یک دانشگاه دخترانه و یک ایستگاه قطار ساخته شد. در سال ۱۹۱۹ جلال بایار از جانب مردم ساروهان ( مانیسای امروزی ) برای پارلمان عثمانی در استانبول انتخاب شد، اما وقتی سلطان عثمانی دستکاری در قانون اساسی کشور را کرد، بایار دید که این کار با میهن دوستی مغایر است، به همین دلیل در سال ۱۹۲۰ رو به آنکارا کرد و به مصطفی کمال پاشا پیوست تا اینکه در جنبش استقلال ترکیه شرکت کند. بعد از آن جلال بایار در ( سازمان دفاع از آناتولی و روملی ) عضوی بارز و برجسته شد و این یکی از سازمانهایی است که بعد از جنگ جهانی اول تٲسیس شد. سپس از طرف مردم بورسا در مجلس ملی کبیر ترکیه که تازه تٲسیس شده بود نماینده شد. در همان سال نایب وزیر اقتصاد دولت شد و در ۲۷ فوریه ۱۹۲۱ خود وزیر اقتصاد شد و در سال ۱۹۲۲ به عنوان مستشار عصمت اینونو در هیئت اعزامی ترکیه به شهر لوزان که به منظور عقد کنگره صلح به آن شهر می رفتند شرکت کرد. در انتخاباتی که در سال ۱۹۲۳ برگزار شد جلال بایار به عنوان نماینده شهر ازمیر به پارلمان ترکیه راه یافت و در ۲۶ اوت ۱۹۲۴ بایار اولین بانک ملی را در آنکارا تٲسیس کرد و تا سال ۱۹۳۲ به عنوان مدیر این بانک کار کرد. در ۲۵ اکتبر ۱۹۳۷ کمال آتاتورک وی را به مقام نخست وزیری در حکومت نهم برگزید بعد از اینکه عصمت اینونو از این مقام کناره گیری کرد و تا موقع مرگ آتاتورک در سال ۱۹۳۸ در سمت نخست وزیری باقی ماند. بعد از مرگ آتاتورک، عصمت اینونو ریاست جمهوری ترکیه را در همان سال به عهده گرفت. بایار در ۲۵ ژانویه ۱۹۳۹ از مقام خود استعفا داد بعد از اینکه سو تفاهمی از نظر سیاسی بین او و عصمت اینونو پیدا شد. جلال بایار تا سال ۱۹۴۵ عضو حزب جمهوری خواه خلق بود اما در ۲۷ ژانویه ۱۹۴۶ حزبی جدید بنام حزب دموکرات را که یک حزب اسلامی محافظه کار بود به همکاری عدنان مندرس، فوآد کوپرولو و رفیق کورالتان تٲسیس کرد. این حزب جدید در انتخابات ۱۴ می ۱۹۵۰ موفقیتی بزرگ را به دست آورد و از ۴۸۷ کرسی پارلمانی ۴۰۸ کرسی را کسب کرد و پارلمان ترکیه که اکثریت آن با حزب دموکراسی بود جلال بایار را به عنوان رئیس جمهور ترکیه انتخاب کرد. در انتخابات ۱۹۵۴ و ۱۹۵۷ هم بایار به عنوان رئیس جمهور ترکیه برگزیده شد که به این طریق بایار به مدت ۱۰ سال از ۱۹۵۰ تا ۱۹۶۰ رئیس جمهور ترکیه بود و در این مدت عدنان مندرس هم نخست وزیر ترکیه بود.