جزر و مد

جزر و مدّ یا کِشَند[ ۱] [ ۲] ( به انگلیسی: Tide ) که در پارسی میانه «فرودآهنج و برآهنج» نامیده می شود؛ بالا و پایین شدن سطح آب دریاها بر اثر نیروی گرانش کره ماه است. از زمان طلوع یا غروب ماه، مدّ آغاز شده و با رسیدن ماه به نصف النهار بالایی یا پایینی مدّ به بیشینگی رسیده و بلافاصله جزر آغاز می شود و متقابلاً تا طلوع یا غروب ماه، جزر به کمینگی می رسد. [ ۳] [ ۴]
در برابر نیروی کشش ماه، دریاها در مقایسه با خشکی های زمین نرمش پذیری بیشتری دارند و از این روی کمتر ایستادگی می کنند، به همین دلیل توده های آب در زیر پای ماه انباشته می گردند و پدیده ای را به نام «مدّ» ایجاد می کنند. هم زمان با مد رو به ماه ( مدّ اول یا بلند ) ، مد دیگری در آن سوی کره زمین ایجاد می گردد بدین سان که آب های آن سوی سیارهٔ زمین که از ماه به دورند، کمتر اثر گرفته و به اصطلاح عقب می مانند و آب توده کلانی را ایجاد می کنند ( مدّ دوم یا کوتاه ) . از طرفی هنگام طلوع یا غروب ماه، در افق شرقی و غربی، آب ها عقب می مانند و بالا نمی آیند و دچار «جَزر» می شوند.
تقریباً هر شبانه روز، هر دور حرکت ظاهری کره ماه گرد زمین ( میانگین ۲۴ ساعت و ۴۸٫۸ دقیقه ) هر نقطه از سطح دریا دو بار دستخوش مدّ و دو بار هم دستخوش جزر می شود. به عبارتی بازه زمانی میان دو مد و جزر پیاپی ۱۲ ساعت و ۲۴٫۴ دقیقه است. [ ۵] جزر و مدّ همراه با حرکت ظاهری ماه از افق شرقی ناظر، به سمت افق غربی او پیش می رود. در بیشتر نقاط دنیا از جمله سواحل اقیانوس هند، خلیج فارس، دریای سرخ، اقیانوس اطلس و بخشهایی از دریای مدیترانه جزر و مد نیم روزی ( شبانه روز دو جزر و مد ) اتفاق می افتد. در بعضی نقاط مانند سواحل شمالی مدیترانه، که به دریای اژه و آدریاتیک متصل می شود جزر و مد روزانه ( شبانه روزی یک جزر و یک مد ) اتفاق می افتد. [ ۶]
به میزان تفاوت جزر ( کاهش ) و مدّ ( افزایش ) سطح آب دریا، دامنهٔ جزر و مدّی می گویند. هنگامی که نیروهای گرانش ماه و خورشید هماهنگ عمل می کنند و هر دو با زمین در یک راستا هستند ( هنگام مقارنه: ماه نو یا مقابله: ماه کامل ) ، جزر و مدّ دامنه بیشتری پیدا کرده و در بالاترین حد قرار می گیرند که کشند فنری یا «مِه کشند»[ ۷] ( بهاری یا کامل ) نامیده می شود، متقابلاً هنگامی که ماه و خورشید نسب به زمین باهم زاویه ۹۰ درجه ( هنگام تربیع اول و دوم: ماه نیم قرص ) می سازند، در این هنگام جزر و مدّ به کمترین حد رسیده و کشندهای کوچک یا «کِه کشند»[ ۸] ( خفیف ) نامیده می شود.

جزر و مد (فیلم ۱۹۴۴). جزر و مد ( به هندی: Jwar Bhata ) فیلمی هندی محصول سال ۱۹۴۴ و به کارگردانی آمیا چاکراوارتی است. در این فیلم بازیگرانی دیلیپ کومار، روما گوها تاکورتا، آقا خان، ویکرام کاپور، میندولا رانی و شمیم بانو ایفای نقش کرده اند.

جزر و مد (فیلم ۱۹۴۷). جزر و مد ( انگلیسی: High Tide ) یک فیلم است که در سال ۱۹۴۷ منتشر شد. از بازیگران آن می توان به لی تریسی و فرانسیس فورد اشاره کرد.

جزر و مد (فیلم ۱۹۷۳). جزر و مد ( انگلیسی: Jwaar Bhata ) فیلم هندی محصول سال ۱۹۷۳ است. توسط هارگوبیند و ان. بهانسالی تولید شده و بازیگرانی همچون درمندرا، سایرا بانو، جیون، راجندرا نات و سوجیت کومار در آن نقش آفرینی کرده اند. موسیقی فیلم توسط لاکسیمیکانت - پیارلال ساخته شد. این فیلم بازساخته ای از فیلم تلوگو قایم موشک بود. [ ۱]

جزر و مد (فیلم ۱۹۸۷). «جزر و مد» ( انگلیسی: High Tide ( 1987 film ) ) یک فیلم به کارگردانی گیلیان آرمسترانگ است که در سال ۱۹۸۷ منتشر شد. از بازیگران آن می توان به جودی دیویس اشاره کرد.

جزر و مد (مجموعه تلویزیونی). جزر و مد ( به ترکی استانبولی: Medcezir ) سریالی عاشقانه است که از سپتامبر ۲۰۱۳ پخش خود را از شبکه استار تی وی ترکیه آغاز کرد. این مجموعه اقتباسی از او. سی است. در ماه اوت، سازنده سریال او. سی شرکت وارنر برادرز، به شهر استانبول رفته، و از محل فیلم برداری سریال بازدید کرده است. وی از نحوه انتخاب بازیگران و تغییرات ایجاد شده در فیلم نامه اعلام رضایت کرد؛ و افزود «فکر می کنم نسخهٔ ترکی سریال او. سی حداقل به اندازهٔ نسخهٔ اصلی خوب خواهد بود. » قسمت اول این سریال در رده بندی بین ۱۰۰ برنامه در رتبهٔ نخست قرار گرفت و نشان داد مسیر درخشانی در پیش دارد.
یامان پسری باهوش، خوش چهره و ساده از بچه محله های پایین شهر استانبول به نام توزودره است. او روز تولد برادرش کنان ناخواسته به اجبار برادرش ماشین مدل بالایی را می دزدد و بعد با او تصادف می کند. برادرش چون سابقه داشته است به یک سال حبس محکوم می شود اما یامان به خاطر کمک وکیلی به اسم سلیم که کارش رسیدگی به نوجوان های بی گناه و کمک کردن به آنها است نجات پیدا می کند. بعد از آن سلیم، یامان را برای کار به خانه اش دعوت می کند و…
• یامان کوپر چاغاتای اولوسوی، جوان باهوشی از پایین شهر و محله توزلودره ( به ترکی به معنای دره خاکی ) است که در خانه ای پرماجرا بزرگ شده است. پدر آنها را سال ها پیش ترک کرده و از آن زمان دیگر با هم ملاقات نداشته اند. او با مادر، برادر و ناپدری اش زندگی می کند.
• میرا بیلیجه سرنای ساریکایا، دختر بزرگ فاروغ و سوده، ثروتمند و زیبا. میرا سال هاست با اورکون جوان اوغلو، تک فرزند تاجری بزرگ، دوست است؛ و از روز اول هر کس می داند که آن ها با هم ازدواج خواهند کرد. اما میرا می داند که دنیا به اندازهٔ آنچه در اطراف او اتفاق می افتد زیبا نیست؛ و برای یک رابطهٔ احساسی عمیق خیال پردازی می کند… یک عشق بزرگ! میرا با پدر، مادر و خواهر کوچکترش برن زندگی می کند.
• ایلول بلوتر هازار ارگچلو، بهترین دوست میرا، ایلول هم مثل میرا لای پر قو بزرگ شده، و فکر می کند دنیا به اندازهٔ دنیای آن ها زیباست؛ و به جز محله ای که در آن زندگی می کند و مسایل آن به هیچ چیز اهمیت نمی دهد. با امکاناتی که خانوده اش برایش فراهم می کنند زندگی خوبی دارد؛ و دختر بسیار پر انرژی و فعالی است. اما در کودکی مادرش را از دست داده است. پدرش جراح زیبایی است.
• مرت ( تلفظ ترکی مرد ) تانر اولمز، تنها پسر خانواده سرز که در ناز و نعمت بزرگ شده. بسیار باهوش است، در کودکی چون با هم سن و سال هایش ارتباط برقرار نمی کرد. به سمت بزرگ ترها کشیده شد. مرد در تنهایی خود داستان مصور می کشد و با قهرمانان آن ها دوست می شد. از کودکی عاشق ایلول است، ولی ایلول او را جدی نمی گیرد.
• سلیم سرز باریش فالای از یک خانوادهٔ فقیر، با تلاش و پشتکار درس خوانده و نهایتاً وکیل موفق و پر آوازه ای شده و برای خودش زندگی خوبی دست و پا کرده. از ابتدای دانشگاه با اندر آشنا شده، و زندگی عاشقانه و آرامی دارند. صاحب یک پسر به نام مرد نیز می باشد.
• اندر کایا سرز مینه توگای، دختر معمار بزرگ، عاصم شکیپ کایا که ملقب به آقای عشق است و خودش هم یک معمار موفق است. سال اول دانشگاه، عاشق سلیم شد. اندر که تا آن روز قدرت را تنها در پول می دید، تحت تأثیر سلیم و زندگی معمولی او قرار می گیرد؛ و پس ار مدت کوتاهی از آشناییشان با وجود مخالفت شدید پدرش، آقای عشق، با سلیم ازدواج می کند. بعد از مدتی پسرشان مرد ( به ترکی مرت ) را به دنیا می آورد و به سختی به درس خواندن ادامه می دهد. مینه توگای در فصل دوم از ادامهٔ همکاری با گروه انصراف داد.

رجوع شود به:کشند