جامع نطنز

لغت نامه دهخدا

جامع نطنز. [ م ِ ع ِ ن َ طَ ] ( اِخ ) یا مسجد جمعه. مسجد معروفی است در نطنز که مورد مطالعه سیاحان بوده و مهمترین بنای قدیم نطنزبشمار است. این جامع مرکب از چندین بنا است که همه ٔآنها را در زمان الجایتو خدابنده و پسرش ابوسعید بهادرخان ساخته اند. ساختمانها مربوط به زمانهای مختلف ولی قریب العهد به یکدیگر هستند. طرح این مسجد در بادی نظر بسیار غریب مینماید زیرا تفاوت سطح و انحراف محور در آنها نمایان است. ابنیه مذکور عبارتند از:
1- مسجدی که قسمت هائی از آن را در سالهای 704 و 705 هَ.ق. به انجام رسانده اند.2- بقعه شیخ عبدالصمد اصفهانی که در 707 هَ.ق. به انجام رسیده است. 3- ایوان مدخل یک خانقاه ویران که ظاهراً 716 یا 717 هَ.ق. ساخته شده است. 4- یک مناره که تاریخ 725 هَ.ق. دارد. خود مسجد که نسبتاًاز خرابی محفوظ مانده مرکب است از شبستان هشت ضلعی دارای گنبد که مشرف بر صحنی است که چهار ایوان دارد. اضلاع صحن را دهلیزها و نمازخانه های مختلف بهم متصل میسازد. این مسجد از سمت شمال و مشرق و جنوب محدود است به کوچه باریکی که چون به مدخل بزرگ مسجد و مقابل مناره درگاه خانقاه میرسد وسعت یافته مبدل به میدانچه میگردد، در سمت غرب ویرانه خانقاه دیده میشود که محدود به راهی میگردد. مسجد سه مدخل دارد یک جنوبی و دو شمالی ، مدخلهای شمالی با سطح حیاط برابر است ومدخل جنوبی دهلیز وسیعی است که دوازده پله بلند دارد. صحن مسجد فضای مربعی است بطول 14/06 گز و عرض ایوانها متفاوت است. از عجائب این بنا اینکه شبستان برروی محور صحن و ایوانهای شمالی و جنوبی واقع نشده است. در میان صحن پله های وسیعی است که به کنار قناتی میرسد. و مردم از آن پله ها بر سر قنات میروند. مسجد که از آجر ساخته و از آهک پوشیده شده است ، از دور سفید بنظر میرسد، فقط در زیر پایه اطاق ایوان شمالی خطوط رنگی بنظر میرسد، تاریخ اتمام بنا را روی در جنوبی چنین نوشته اند: بسم اﷲ الرحمن الرحیم. امر بعمارة المسجد فی المسجد ( کذا ) المولی المعظم و الصاحب الاعظم دستور ممالک العالم ، الممهد قواعد ( کذا ) الخیر والکرم خواجه زین الدنیا و الدین خلیفةبن الحسین الماستری بمساعی الصدر الاعظم شمس الدین محمدبن علی النطنزی فی سنة اربع و سبعمائه » بین قسمت های مختلف این جامع اختلاف فاحشی دیده میشود که نمودار یک انقلاب در عالم معماری است که در فاصله ناچیز از زمان روی داده است. ( از آثار ایران ج 1 ص 37 ببعد ). و رجوع به کتاب مزبور صفحات یاد شده شود.

پیشنهاد کاربران

بپرس