[ویکی فقه] جامع التواریخ تاریخ سامانیان و بویهیان و غزنویان (کتاب). «جامع التواریخ»، اثر رشیدالدین فضل الله، سیاستمدار و تاریخ نگار ایرانی، از آثار ارزشمند و کهن تاریخی به زبان فارسی درباره تاریخ، اسطوره ها، باورها و فرهنگ قبایل ترک و مغول و همچنین تاریخ پیامبران از آدم علیه السّلام تا پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله وسلّم ، تاریخ ایران تا پایان دوره ساسانیان و سایر اقوام است که نگارش آن، از سال ۷۰۲ ق به دستور غازان خان- ایلخان مغول- آغاز و در سال ۷۱۰ ق، در روزگار، «اولجایتو» به پایان رسیده است.
انگیزه مؤلف، فراهم آوردن مجموعه ای از تاریخ های ملل و اقوام گوناگون عالم بوده است. مرحوم بهار در مورد خصوصیات سبکی، زبان و بیان کتاب معتقد است که: «به طرز ساده نوشته شده و نویسنده در نقل عبارات متکلفانه مورخان قبل از خود، سعی کرده است که حتی الامکان لغات دشوار و غیر مشهور را حذف کند، مگر گاهی که به ناچار به نقل عین عبارات پرداخته است». اهمیت کتاب از آن جهت است که غازان خان ، تمام اسناد و نوشته های قدیمی و دولتی را در اختیار مؤلف گذاشت و دانشمندانی که از تاریخ و فرهنگ ترک و مغول آگاه بودند را همراه او کرد تا کار به بهترین وجه پیش برود.
ساختار کتاب
کتاب با مقدمه مصحح در بیان ویژگی های کتاب آغاز و مطالب دربردانده بخش سامانیان ، بویهیان و غزنویان از تاریخ «جامع التواریخ» است. نویسنده کتاب را به درخواست غازان خان نوشت و چون غازان خان درگذشت، آن را به اولجایتو تقدیم کرد. به فرمان اولجایتو این کتاب به نام «مبارک غازانی» نامیده شد، ولی بخش هایی دیگر شامل تاریخ دوران پادشاهی اولجایتو، تاریخ ادوار و اقوام جهان، صورالاقالیم و مسالک الممالک در دو جلد نوشته و به بخش پیشین افزوده شدند که این سه جلد روی همرفته، جامع التواریخ را تشکیل می دهند. جامع التواریخ به سه جلد بخش می گردد:
← محتوای جلد اول
مطالب با شرح حالات و مقامات سلطان محمود ابن سبکتگین بن سرنک بن اغم یاوغوی، آغاز شده و سپس، نحوه به قدرت رسیدن ابوالحسن بن سیمجور در خراسان تا وقت وفات و رسیدن منصب او، به پسرش ابوعلی بیان شده است. پس از ابوعلی، برادرش ابوالقاسم بن سیمجور به قدرت رسیده است. در ادامه به نام امرای سامانی و مدت سلطنت هریک اشاره شده است. سامانیان، مدت صد و دو سال در خراسان،سیستان ،گرگان ،کرمان ،طبرستان و دی، به ترتیب زیر حکومت کردند: ۱- ابو ابراهیم اسمعیل بن احمد مدت هشت سال. ۲- ابونصر احمد بن اسمعیل؛ شش سال و سه ماه. ۳- ابوالحسن نصر بن احمد؛ سی سال. ۴- نوح بن نصر ملقب به حمید؛ دوازده سال و سه ماه و هفت روز. ۵- عبدالملک بن نوح؛ هفت سال و شش ماه و یازده روز. ۶- منصور بن نوح ملقب به سدید؛ پانزده سال و نه ماه. ۷- نوح بن منصور ملقب به رضی؛ بیست و یک سال و نه ماه. ۸- ابوالحارث منصور بن نوح، یک سال و هفت ماه. ۹- عبدالملک بن نوح؛ هشت ماه و هفده روز.
← گزارش جنگها
...
انگیزه مؤلف، فراهم آوردن مجموعه ای از تاریخ های ملل و اقوام گوناگون عالم بوده است. مرحوم بهار در مورد خصوصیات سبکی، زبان و بیان کتاب معتقد است که: «به طرز ساده نوشته شده و نویسنده در نقل عبارات متکلفانه مورخان قبل از خود، سعی کرده است که حتی الامکان لغات دشوار و غیر مشهور را حذف کند، مگر گاهی که به ناچار به نقل عین عبارات پرداخته است». اهمیت کتاب از آن جهت است که غازان خان ، تمام اسناد و نوشته های قدیمی و دولتی را در اختیار مؤلف گذاشت و دانشمندانی که از تاریخ و فرهنگ ترک و مغول آگاه بودند را همراه او کرد تا کار به بهترین وجه پیش برود.
ساختار کتاب
کتاب با مقدمه مصحح در بیان ویژگی های کتاب آغاز و مطالب دربردانده بخش سامانیان ، بویهیان و غزنویان از تاریخ «جامع التواریخ» است. نویسنده کتاب را به درخواست غازان خان نوشت و چون غازان خان درگذشت، آن را به اولجایتو تقدیم کرد. به فرمان اولجایتو این کتاب به نام «مبارک غازانی» نامیده شد، ولی بخش هایی دیگر شامل تاریخ دوران پادشاهی اولجایتو، تاریخ ادوار و اقوام جهان، صورالاقالیم و مسالک الممالک در دو جلد نوشته و به بخش پیشین افزوده شدند که این سه جلد روی همرفته، جامع التواریخ را تشکیل می دهند. جامع التواریخ به سه جلد بخش می گردد:
← محتوای جلد اول
مطالب با شرح حالات و مقامات سلطان محمود ابن سبکتگین بن سرنک بن اغم یاوغوی، آغاز شده و سپس، نحوه به قدرت رسیدن ابوالحسن بن سیمجور در خراسان تا وقت وفات و رسیدن منصب او، به پسرش ابوعلی بیان شده است. پس از ابوعلی، برادرش ابوالقاسم بن سیمجور به قدرت رسیده است. در ادامه به نام امرای سامانی و مدت سلطنت هریک اشاره شده است. سامانیان، مدت صد و دو سال در خراسان،سیستان ،گرگان ،کرمان ،طبرستان و دی، به ترتیب زیر حکومت کردند: ۱- ابو ابراهیم اسمعیل بن احمد مدت هشت سال. ۲- ابونصر احمد بن اسمعیل؛ شش سال و سه ماه. ۳- ابوالحسن نصر بن احمد؛ سی سال. ۴- نوح بن نصر ملقب به حمید؛ دوازده سال و سه ماه و هفت روز. ۵- عبدالملک بن نوح؛ هفت سال و شش ماه و یازده روز. ۶- منصور بن نوح ملقب به سدید؛ پانزده سال و نه ماه. ۷- نوح بن منصور ملقب به رضی؛ بیست و یک سال و نه ماه. ۸- ابوالحارث منصور بن نوح، یک سال و هفت ماه. ۹- عبدالملک بن نوح؛ هشت ماه و هفده روز.
← گزارش جنگها
...
[ویکی فقه] جامع التواریخ،تاریخ سامانیان و بویهیان و غزنویان (کتاب). «جامع التواریخ»، اثر رشیدالدین فضل الله، سیاستمدار و تاریخ نگار ایرانی، از آثار ارزشمند و کهن تاریخی به زبان فارسی درباره تاریخ، اسطوره ها، باورها و فرهنگ قبایل ترک و مغول و همچنین تاریخ پیامبران از آدم علیه السّلام تا پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله وسلّم ، تاریخ ایران تا پایان دوره ساسانیان و سایر اقوام است که نگارش آن، از سال ۷۰۲ ق به دستور غازان خان- ایلخان مغول- آغاز و در سال ۷۱۰ ق، در روزگار، «اولجایتو» به پایان رسیده است.
انگیزه مؤلف، فراهم آوردن مجموعه ای از تاریخ های ملل و اقوام گوناگون عالم بوده است. مرحوم بهار در مورد خصوصیات سبکی، زبان و بیان کتاب معتقد است که: «به طرز ساده نوشته شده و نویسنده در نقل عبارات متکلفانه مورخان قبل از خود، سعی کرده است که حتی الامکان لغات دشوار و غیر مشهور را حذف کند، مگر گاهی که به ناچار به نقل عین عبارات پرداخته است». اهمیت کتاب از آن جهت است که غازان خان ، تمام اسناد و نوشته های قدیمی و دولتی را در اختیار مؤلف گذاشت و دانشمندانی که از تاریخ و فرهنگ ترک و مغول آگاه بودند را همراه او کرد تا کار به بهترین وجه پیش برود.
انگیزه مؤلف، فراهم آوردن مجموعه ای از تاریخ های ملل و اقوام گوناگون عالم بوده است. مرحوم بهار در مورد خصوصیات سبکی، زبان و بیان کتاب معتقد است که: «به طرز ساده نوشته شده و نویسنده در نقل عبارات متکلفانه مورخان قبل از خود، سعی کرده است که حتی الامکان لغات دشوار و غیر مشهور را حذف کند، مگر گاهی که به ناچار به نقل عین عبارات پرداخته است». اهمیت کتاب از آن جهت است که غازان خان ، تمام اسناد و نوشته های قدیمی و دولتی را در اختیار مؤلف گذاشت و دانشمندانی که از تاریخ و فرهنگ ترک و مغول آگاه بودند را همراه او کرد تا کار به بهترین وجه پیش برود.