ثلا

[ویکی فقه] ثُلا، شهر و قلعه ای قدیمی در یمن است.
شهر ثلا در ارتفاع سه هزار متری از سطح دریا و در فاصلة ۴۰ تا ۴۵ کیلومتری شمال غرب صنعا ، پایتخت یمن، بر روی تپه هایی سرخ رنگ قرار گرفته است و از شمال شرقی به دشت عِیال سُرَیحْ و عَمْران، از مغرب به قلعة ثلا و از جنوب به شِبام کَوْکَبان و حَبابه محدود می شود. ثلا سابقاً جزو محافظة (استان) صنعا بود و اکنون از مدیریه (شهر) های محافظة عَمْران به شمار می آید. این شهر از شش مرکز تشکیل شده است: حَبابه، خَمیس، ثلا، صُرْم، بنی العباس و مرکزالمصانع. هر یک از این مراکز در بر گیرنده چندین روستاست. ثلا آب و هوایی خوب و انواع درختان میوه دارد و مهم ترین محصول کشاورزی آن جو و گندم است. معادن آهک نیز در آن وجود دارد. این شهر، پس از صنعا، از زیباترین شهرهای یمن به شمار می آید. خیابان های شهر که سابقاً سنگفرش بوده، آسفالت شده و شهر نیز توسعه یافته و خانه های چند طبقه در آن ساخته شده است.
ویژگی ثلا
ثلا به داشتن مساجد مشهور است، از جمله مسجد سعید، جامع الرضوان، مسجد امام مطهربن شرف الدین، و الجامع الکبیر. گلازر که در ۲۲ صفر ۱۳۰۱/ ۵ دسامبر ۱۸۸۳ از این شهر دیدن کرده، آن را بسیار پاکیزه با کوچه های تنگ و خانه های بسیار بلند و همانند هم وصف نموده است. پیرامون شهر ثلا را دیواری بسیار محکم و بلند احاطه کرده بوده که شش دروازه داشته است به نام های باب المَیّاح، باب المَحامِیْت، باب الفَرْضَه، باب الهادی (یا ساعد)، باب المِشْراق و باب السلام. در سال های اخیر، طی نهضتی عمرانی، ثلا توسعه یافته و توسعه شهری آن از دیوار کهن آن فراتر رفته است. مَقْحَفی جمعیت آن را ۳۴۳۳ تن ضبط کرده است.
پیشینه
نام این شهر به صورت های ثُلا و ثِلا ضبط شده است. اهالی ثلا را ثلایی می خوانند. برخی از مورخان یمنی این شهر را به ثلابن لُباخة بن أَقیان بن حِمیَرالاَصغر نسبت داده اند. ساکنان ثلا از دیرباز، قوم مَرّانی ها بودند که شاخه ای از قبیلة بزرگ هَمْدان محسوب می شوند. امروزه نیز آنان در کنار حِمْیَریها و برخی طوایف و قبایل دیگر در این شهر سکونت دارند. نام ثلا در حوادث سال ۴۶۶ آمده است. این شهر در دوران حکومت ایوبیان در یمن (۵۶۹ـ۶۲۶) اهمیت سیاسی و نظامی بیشتری یافت.قبایل یمنی در ۵۸۷، هواداران سلطان طُغْتَکین ایوبی را از شهر بیرون راندند و امیر اتابک سنقر در ۶۰۸ بخشی از ثلا را ویران نمود. در ۶۲۳، سپاه اشراف (شماری از سادات زیدی یمن) به فرماندهی شریف عزالدین محمدبن امام منصور عبداللّه بن حمزه پس از شکست خوردن از سپاه امیر بدرالدین حسن بن علی بن رسول به ثلا پناه بردند. در صفر ۶۴۶، امام احمد بن حسین قاسمی زیدی در ثلا قیام کرد و داعیانش را به همه جا فرستاد و بسیاری دعوت او را اجابت کردند. در پی این قیام، میان سپاهیان امام زیدی و سلطان نورالدین عمربن علی بن رسول در حومه ثلا جنگ های بسیاری رخ داد که تا ۶۴۹ ادامه داشت. در ۶۶۷، امیرجمال الدین علی بن عبداللّه، ثلا را تصرف کرد، ولی در همان سال اشراف یمن او را از ثلا بیرون راندند. در ۶۷۰، بنورسول (خاندان حاکم در یمن، ۶۲۶ـ ۸۴۵) ثلا را محاصره کردند و سال بعد، امیرعلی بن عبداللّه و اشراف زیدی یمن در برابر سپاه شَعبی ناگزیر عقب نشینی و شهر را تسلیم آنان نمودند. در ۹۸۰، مطهربن شرف الدین (۹۶۵ـ۹۸۰)، مشهورترین امام زیدی یمن، در ثلا وفات یافت. از خاندان های مشهور ثلا، آل أکْوَع، آل مَقْحَفی و آل الحَسُوسَه هستند.
مشاهیر ثلا
...