ثابت قطنه

[ویکی فقه] ثابت قُطْنه، ابوالعلا ثابت بن عبدالرحمان، دلاور و مجاهد و شاعری کم آوازه در روزگار امویان ، در خراسان و ماوراءالنهر ، و طرفدار مُرْجئه نخستین. وی از قبیله بنو اسد بن حارث بن عَتیک از اَزْدِ بصره و به روایتی از موالی آنان بود.
ثابت بن کعب بن جابر بن کعب بن کرمان بن طرفة بن وهب بن مازن بن تیم بن اسد بن حارث بن عتیک ازدی، از شعرا و بزرگان دوران اموی و از قبیله ازد است. و جزء افراد سرشناس این قبیله به شمار می رود که برای شناساندن جد وی، او را به ثابت نسبت می دهند؛ همان طور که در کتاب الاصابه این چنین آمده است.
تولد
در مورد تاریخ ولادت او چیزی در تاریخ ثبت نشده است. ولی به احتمال بسیار بین سال ۴۰ و ۵۰ بوده است. وی از آن رو قُطْنه لقب یافت که پس از آن که در جنگ با ترکان چشمش را از دست داد، آن را با تکه پنبه ای می پوشاند. او از سال ۶۴ در فتح ماوراءالنهر شرکت داشت. بنا به روایتی، در سال ۷۸، با ارسال نامه ای محرمانه به دیوان خلیفه عبدالملک، موجبات عزل اُمیه بن عبداللّه بن خالد بن اَسید (حاکم خراسان) را فراهم آورد. حاکم بعدی خراسان، مُهَلّب بن ابی صُفْره (حک: ۷۸ ـ ۸۲)، از شاخه دیگری از قبیله بنوعتیک بود و ثابت با خاندانِ وی نسبت نزدیک داشت. پس از مهلّب، ثابت از یاران فرزندش، یزیدبن مهلّب، بود و بین ۸۲ تا ۸۵ و ۹۶ تا ۹۹، که یزید حاکم خراسان بود، از وی حمایت کرد. برخورد او با قُتَیْبه بن مُسْلم باهلی (حاکم خراسان از ۸۶ تا ۹۶) محتاطانه تر بود. ثابت در قطعه شعری از قتیبه به سبب قتل خائنانه نیرَک (حاکم ترک) در ۹۱، پس از دادن امان به او، انتقاد و قتیبه و قوم او (باهله) را به سبب شکست از ترکان هجو کرد.
نام و کنیه
برخی نام او را با نام ثابت بن قطبه اشتباه گرفتند؛ در حالی که وی، عتکی و ثابت بن قطبه، خزاعی است؛ اما با این حال در کتابشان قطبه را به جای قطنه آوردند. اشتباهی که بلاذری در کتابش بارها انجام داد. کنیه او ابوالعلا بود؛ اما به قطنه معروف است و در بیش تر منابع نیز از وی به ثابت قطنه یاد شده است.
تشویق به جنگ
...