تکیه دولت

تکیۀ دولت
بنای آن در ۱۲۸۳ق و دورۀ سلطنت ناصرالدین شاه قاجار آغاز و در ۱۲۹۰ق تمام شد. ساختمانی مدور در جنوب شرقی ارگ سلطنتی بود و با احتساب زیرزمین، چهار طبقه داشت. ۲۴ متر ارتفاع و حدود ۲,۸۲۶ متر مربع مساحت آن بود. نمای آن از آجر سفید بود و از داخل با کاشی های معرق رنگین تزیین شده بود. سقف آن گنبدی شکل و شامل هشت تیرک نیم دایرۀ چوبی بود و در ایام عزاداری محرم یک چادر بزرگ کرباس روی آن می انداختند. هر طبقه به طاق ها یا اتاقک های گچ بری و مقرنس کاری شده تقسیم می شد که به شاهزاده ها و رجال و وزیران اختصاص داشت. طبقۀ دوم مخصوص شاه و اندرونی او بود. صاحبان غرفه ها، با وسایلی مانند آینه، چلچراغ، لاله، جار، گلدان، قندیل، شمعدان، زره، کلاه خود، سپر، خنجر، فانوس، چراغ دیوارکوب، قالیچه های گران بها، شمایل و عَلَم و کتل، آن ها را تزیین می کردند. بانوان حرم روی قالیچه ها می نشستند و به مُخده ها تکیه می دادند و از پشت پردۀ توری معروف به زنبوری، تعزیه را تماشا می کردند. در قسمت عقب غرفه ها، مستخدم ها به تهیۀ چای، قهوه، شربت و خوراکی های دیگر می پرداختند. زنان عادی کف تکیه روی زمین می نشستند. قسمت گرد و گود مرکز تکیه با ظرفیت بیش از ۳۰نفر مختص گروه تعزیه بود. یک منبر بیست پله ای از مرمر زرد بالای تکیه قرار داشت. دسته ها از ظهر به نوبت وارد می شدند. نخست روضه خوان ها می آمدند و نوحه می خواندند، بعد دستۀ موزیک نظامی وارد می شد، پس از آن نقاره چی ها با سازهای زیبای خاتم کاری، سپس سینه زن ها با علم و نخل و کتل، بعد دستۀ سنگ زن های کاشان با لباس های متحدالشکل، بعد دستۀ فراشان شاهی، سپس دستۀ زنبورکچی های شترسوار و سرآخر دستۀ تعزیه خوان، همراه سرپرست خود، معین البکاء، و پسرش، ناظم البکاء، وارد می شدند و تعزیه شروع می شد. شب هفتم مراسم عزاداری ناصرالدین شاه پس از پایان تعزیه، از غرفه ها دیدن می کرد و صاحبان آن ها به اندازۀ وسع خود، به او سکۀ طلا و طاقه شال چشم روشنی می دادند. تکیه دولت بیش از ۲۰هزار نفر گنجایش داشت. در دورۀ مظفرالدین شاه، طبقه سوم به علت سنگینی برداشته شد و به جای دیرک های چوبی، دوازده داربست فلزی با پیچ و مهره و فنر به یکدیگر متصل شد. از تکیه دولت جز برگزاری مراسم تعزیه و عزاداری دهۀ محرم، استفاده های دیگر نیز می شد. مجلس ترحیم ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه در تکیه دولت برگزار شد و جنازۀ مظفرالدین شاه تا ۱۳۳۷ق و انتقال به عتبات عالیات، در تکیه دولت به امانت بود. در ۱۳۰۲ش، نمایشگاه امتعۀ وطنی در تکیه دولت برپا شد. در ۱۳۰۴ش، مجلس مؤسسان برای تصویب ماده واحدۀ انقراض سلسلۀ قاجار و تأسیس سلسلۀ پهلوی در تکیه دولت تشکیل شد. در ۱۳۰۵ش، اولین دورۀ سربازگیری در تکیه دولت برگزار شد. تکیه دولت در ۱۳۲۵ش تخریب و در جای آن بانک ملی شعبۀ بازار احداث شد که هنوز برجاست.