تکیه در ایران

[ویکی فقه] تکیه در ایران کاربرد های متفاوتی داشته و طی دگرگونی های مختلفی که در طول زمان پیدا کرده به محل برگزاری مراسم سوگواری پیشوایان دین به ویژه سوگواری های ماه محرم و اجرای تعزیه تبدیل شده است.
تکیه در معانی مختلف، کاربرد گسترده ای داشته است. عبدالرحیم ضرّابی در تاریخ کاشان از احداث مراکز بسیاری برای اسکان و پذیرایی از فقیران و صوفیان، توسط امیر بهلول دُنبَلی (متوفی ۷۶۲)، یاد کرده و آن مکانها را تکایا نامیده است. میرحیدر تونی (متوفی ۸۳۰)، پیشوای حیدریه ، شاخه ای از سلسله قلندریه ، در شهرها تکیه می ساخت و درویشی از مریدان خود را در آن جا ساکن می کرد . (برای تکایای صوفیانه تبریز به این منابع رجوع کنید ). این گفته نصرآبادی که شاه عباس عنوان «باباییِ» تکیه حیدر را در اصفهان به بابا سلطان قمی ، متخلص به لوایی، داده است، این گمان را تقویت می کند که میان لقب بابا (عنوان درویشان قلندریه و حیدریه) و تکیه ارتباطی وجود داشته و شاید در ایران به خانقاه های حیدری، قلندری و بکتاشی تکیه می گفته اند. اشاره صریحی وجود دارد که تکیه، خانقاهِ سلسله خاکساریه است.
تغییر نحوه اداره و کاربری تکیه
با تحول بخشی از سلسله ها و شکل گیری آیین فتوت ، در نحوه اداره و کاربری و فضای تکیه ها تغییراتی رخ داد و چون ورزش کردن نیز به دیگر مراسم معمول در تکیه ها افزوده شد، تکیه ها وسیع تر گردیدند. در متون متعلق به آیین فتوت داده ها و تفاسیر خاص فتیان در باره تکیه بیان شده است. از جمله در فتوت نامه سلطانی فصل کوتاهی در باره تکیه و آداب ورود به آن و شرایط اداره آن آمده است. به نوشته کاشفی، تکیه علاوه بر محل گرد آمدن صوفیان و فتیان، نوعی مهمان پذیر نیز بوده است که مسافران و البته بیش تر اهل طریقت در آن می آسودند. وی حتی از واژه تکیه قرائتی صوفیانه دارد و حروف این کلمه را بترتیب نشانه توکل ، کَرَم، یکرنگی و هواداری از درویشان و مسافران می داند.
تکایای اصفهان
...