تکامل فقه شیعه

[ویکی فقه] تکامل فقه شیعه، به بررسی مراحل و دوره های پیشرفت و تکامل فقه شیعه همراه با ذکر فقهای و کتاب هایشان در هر دوره می پردازد.
امروزه، علاقه مندانِ به هر دانشی، مطالعه تاریخچه و بررسی مراحل پیشرفت و تکامل آن دانش را ضروری می دانند، زیرا این فراگیری، آگاهی به مسائل پیرامون آن و شناخت شرایط تکامل و پیشرفتِ آن علم را آسان می کند، پژوهشگر می تواند با توجه به شرایط و زمینه های گردآوری آن علم در گذر قرن ها تلاش و تکاپوی علمی، آن را ارزش گذاری کند.
تفاوت فقه شیعه با فقه دیگر مذاهب
مهم ترین، ریشه دارترین و گسترده ترین مکتب های فقه اسلامی، مکتب فقهی شیعیان دوازده امامی است که به دلیل داشتن دو ویژگی اساسی، با دیگر مذاهب تفاوت دارد:۱. باز بودن باب اجتهاد از روز تأسیس تاکنون; از آن جا که باز نبودن باب اجتهاد در مذاهب دیگر، سبب شده است که آن مذاهب، در زمانی نه بسیار کوتاه، خسارت های فراوانی را ببینند، فقیهان عامه نیز به ضرورت باز بودن باب اجتهاد پی برده اند.۲. ارتباط مستقیم با معصومان; ایشان در گذر سه قرن، در چارچوب روشی که قرآن کریم برای معرفت یابی عاقلان و خردمندان برشمرده، این مکتب فقهی را بی هیچ کاستی ای و با روشی استوار بنا نهادند، در حالی که دیگر مذاهب، به پشتوانه قیاس یا جمود بر ظواهر و محدود کردن خود در قالب الفاظ، از این چارچوب بیرون رفته اند.
تکات دربر دارنده تعریف علم فقه
برخی از فقیهان، علم فقه را (شناخت احکام فرعی شریعت از راه دلیل های تفصیلی) دانسته اند که چنین تعریفی دو نکته را دربردارد:۱. فقه مصطلح یا فقه استدلالی، زمانی تصورشدنی خواهد بود که منابع استنباط فراهم باشد، بنابراین، عصر تشریع را که منابع فقهی در آن هنگام پدید آمده، نمی توان از مراحل تکامل فقهِ مصطلح شمرد;۲. عصر امامان معصوم را نیز نمی توان از ادوار علم فقه دانست، زیرا ایشان نیز همانند پیامبر، با تفسیر کلام وی و آیات قرآن ، منابع فقهی را برای فقیهان پدید می آوردند.بنابراین، فقه روایی (مأثور) را ـ که گردآوری اش از زمان امام باقر و امام صادق تا زمان غیبت به طول انجامید ـ نمی توان فقه استدلالی و اصطلاحی شمرد، برخی از تاریخ فقه نویسان، پایانه عصر غیبت صغری را که فقیهان به استدلال روی آوردند، آغاز بنای فقه شیعی دانسته اند و زمانه فقه روایی را از ادوار علم فقه شیعه نشمرده اند.
ادوار فقه شیعه
...