توپ بدون لگد

توپ بدون لگد یا تفنگ بدون لگد سلاحی است که گاز حاصل از احتراق را در هنگام شلیک به سوی عقب رانده و در نتیجه لگد آن به طرز قابل ملاحظه ای کاهش یافته است. [ ۱] این سازوکار باعث می شود تا سلاح قادر به شلیک گلوله های بسیار بزرگتری در مقایسه با توپ های دارای لگد هم اندازه خود باشد. توپ های بدون لگد به طور دستی از ته گلوله گذاری شده، با فشار هوا خنک شده، و بیشتر به عنوان یک سلاح ضدتانک استفاده می شوند. فشاری که در هنگام شلیک این نوع سلاح ها به سمت جلو وارد می شود برابر با فشاری است که به عقب وارد می شود و گازهای باقی مانده از احتراق به سمت عقب حرکت کرده و از ته سلاح خارج می شوند، در نتیجه سلاح در هنگام شلیک تقریباً بدون حرکت می ماند. توپ بدون لگد را نخستین بار آلمانی ها در جنگ جهانی دوم استفاده کردند و ادامه پیشرفت آن در آمریکا به عنوان توپخانه ضدتانک نیروهای هوابرد انجام شد. پس از جنگ کره با پیشرفت زره تانک ها نیاز به سلاح های ضدتانک سنگین تر منجر به تولید انواع بزرگتری از جمله ام - ۶۷ ۹۰ میلی متری و ام۴۰ ۱۰۶ میلی متری شد. [ ۲]
سبکی و اندازه کوچک این نوع سلاح امتیاز اصلی آن است و بعضی انواع آن را می توان از روی دوش هم شلیک کرد، البته بیشتر از روی سه پایه های سبک شلیک می شوند. توپ های بدون لگد از گلوله هایی مشابه با گلوله های توپ استفاده کرده و توان شلیک آن ها را در مسافت و شتابی مشابه با توپ های سبک را دارند اما بیشتر برای شلیک گلوله های بزرگتر با شتاب کمتر و برد کوتاه تر استفاده می شوند.
اختراع موشک های هدایت شونده ضدتانک در دهه های ۷۰–۱۹۶۰ باعث شد تا استفاده از توپ های بدون لگد رو به کاهش گذاشته و تا حد زیادی با این موشک ها جایگزین شوند. با این حال برخی از انواع آن هنوز در کشورهای مختلف در حال استفاده است. توپ دوش پرتاب سوئدی ۸۴ م م کارل گوستاو که در سال ۱۹۴۶ طراحی شد هنوز به عنوان یکی از سلاح های خط مقدم در بسیاری از کشورها استفاده می شود و از جمله نیروی تفنگداران دریایی ایالات متحده از آن به عنوان سلاح ضدسنگر استفاده می کند. توپ آمریکایی ام۴۰ معروف به تفنگ ۱۰۶ و توپ ۷۳ م م اس پی جی - ۹ ساخت شوروی هم هنوز در بسیاری از کشورها از جمله در ایران به عنوان سلاح ضد تانک کاربرد گسترده ای دارند.