توراکینا خاتون یا توراکینه خاتون همسر و جانشین اوگتای خان مغول بود. دربارهٔ احوال وی پیش از به دست گرفتن امور، اطلاعات چندانی نیست. وی از قوم مرکیت بود. توراکینا نخست همسر توقتابیگی ( به نقل از تاریخ سری مغولان ) بود. توراکینا از اوگتای صاحب ۴ یا ۵ فرزند شد و بعد از جاری قدرتمند خود سرقویتی بیگی که مشاور اصلی اوگتای خان بود از قدرت و نفوذ بسیار قابل توجهی در کلیهٔ دولت برخوردار بوده چنان که در عزل و نصب امرای اوگتای نظارت می کرد و دست داشته است. وقتی که اوگتای بیمار شد فرزند بزرگ خود گیوک که با لشکر به مأموریت رفته بود را به دربار خواند ولی پیش از آن که گیوک برگردد اوگتای درگذشت.
به دلیل این که اوگتای جانشین خود را انتخاب نکرده بود یا این که ولیعهدش کوچک بوده موکاخاتون، همسر اول اوگتای امور را در دست گرفت.
اما از آن جایی که مادر پسران، بزرگ خان توراکینا بوده و از قدرت، نفوذ و لیاقت بسیار قابل توجهی برخوردار بوده با کمک جاری بانفوذش سرقویتی بیگی و تمایل شاهزادگان و امرای مغول به نیابت سلطنت پاگذاشت و موکاخاتون را کنار گذاشت. جوینی ، ۱۹۵/۱_۱۹۶ ابن عبری، ۲۵۶؛ آورده است که اوگتای در بستر مرگ توراکینا را برای سلطنت انتخاب کرده بود، البته به روایت برخی از مورخان چینی و ایرانی: اوگتای نخست پسر کوچک خود کوجو را به ولیعهدی انتخاب کرد اما چون وی بعد از مدتی درگذشت، نواده خود شیرامون را به جانشینی برگزید، اما توراکینا بی اعتنا به وصیت اوگتای بدون جلب نظر شاهزادگان با در دست گرفتن سلطنت تلاش کرد تا پسر خود گیوک را به پادشاهی برساند. تلاش توراکینا برای سلطنت گیوک با مخالفت های روبرو شد که یکی از مخالفان باتو نواده چنگیز بوده و گیوک را به سبب اینکه در جنگ با فرماندهی او مخالفت کرده بود را دشمن خود می دانست و با بهانه جویی هایی عملاً می خواست خاندان اوگتای حکومت را در دست نگیرد. گروهی دیگر بودند که طرفداران شیرامون بودند و گروهی دیگر از کوتان برادر گیوک حمایت می کند کردند و خودشان مدعی حکومت بودند.
توراکینا برای جلب نظر و حمایت امرا اموال خود را به آنان بخشید و با گروهی از جمله خاندان ( ایلواج ) اختلاف داشت و آن ها را عزل کرد و در بازداشت کردن آن ها تلاش کرد و جینقای از امرای بزرگ اوگتای از ترس جان به کوتان گریخت.
کوشش توراکینا برای بازپس گیری آن ها به نتیجه ای نرسید یکی از نزدیکان توراکینا کنیزی به نام فاطمه نام داشت که از بردگان خراسان دربار اوگتای بود و در دربار توراکینا نفوذ یافت. گفته اند که وی قدرتی به دست آورد که امرا و کارگزاران بی کفایت و یاران اوگتای را از دربار دور و عزل کرد. برادر چنگیز به جنگ با توراکینا برخاست و این تعارضها و مخالفت ها قلمرو اوگتای را نابسامان کرده بود.
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفبه دلیل این که اوگتای جانشین خود را انتخاب نکرده بود یا این که ولیعهدش کوچک بوده موکاخاتون، همسر اول اوگتای امور را در دست گرفت.
اما از آن جایی که مادر پسران، بزرگ خان توراکینا بوده و از قدرت، نفوذ و لیاقت بسیار قابل توجهی برخوردار بوده با کمک جاری بانفوذش سرقویتی بیگی و تمایل شاهزادگان و امرای مغول به نیابت سلطنت پاگذاشت و موکاخاتون را کنار گذاشت. جوینی ، ۱۹۵/۱_۱۹۶ ابن عبری، ۲۵۶؛ آورده است که اوگتای در بستر مرگ توراکینا را برای سلطنت انتخاب کرده بود، البته به روایت برخی از مورخان چینی و ایرانی: اوگتای نخست پسر کوچک خود کوجو را به ولیعهدی انتخاب کرد اما چون وی بعد از مدتی درگذشت، نواده خود شیرامون را به جانشینی برگزید، اما توراکینا بی اعتنا به وصیت اوگتای بدون جلب نظر شاهزادگان با در دست گرفتن سلطنت تلاش کرد تا پسر خود گیوک را به پادشاهی برساند. تلاش توراکینا برای سلطنت گیوک با مخالفت های روبرو شد که یکی از مخالفان باتو نواده چنگیز بوده و گیوک را به سبب اینکه در جنگ با فرماندهی او مخالفت کرده بود را دشمن خود می دانست و با بهانه جویی هایی عملاً می خواست خاندان اوگتای حکومت را در دست نگیرد. گروهی دیگر بودند که طرفداران شیرامون بودند و گروهی دیگر از کوتان برادر گیوک حمایت می کند کردند و خودشان مدعی حکومت بودند.
توراکینا برای جلب نظر و حمایت امرا اموال خود را به آنان بخشید و با گروهی از جمله خاندان ( ایلواج ) اختلاف داشت و آن ها را عزل کرد و در بازداشت کردن آن ها تلاش کرد و جینقای از امرای بزرگ اوگتای از ترس جان به کوتان گریخت.
کوشش توراکینا برای بازپس گیری آن ها به نتیجه ای نرسید یکی از نزدیکان توراکینا کنیزی به نام فاطمه نام داشت که از بردگان خراسان دربار اوگتای بود و در دربار توراکینا نفوذ یافت. گفته اند که وی قدرتی به دست آورد که امرا و کارگزاران بی کفایت و یاران اوگتای را از دربار دور و عزل کرد. برادر چنگیز به جنگ با توراکینا برخاست و این تعارضها و مخالفت ها قلمرو اوگتای را نابسامان کرده بود.
wiki: توراکینا خاتون