توحید ربوبیت

[ویکی فقه] توحید ربوبیت به معنای یکتایی مدبّر بوده و بیش از وحدت آفریننده، در قرآن مطرح شده است.
در قرآن در موارد زیادی با عنایت به بداهت و مقبول بودن وحدت خالق و مورد انکار نبودن توحید خالقیت از نظر مشرکان ، توحید ربوبی مورد توجه و تأکید قرارگرفته، گرچه گاهی نیز وحدت تدبیر در عالم نشانه یگانگی خالق معرفی شده است.
← شواهد توحید ربوبیت
بحث توحید در آیه ۲۲ سوره انبیاء نیز به صورت برهانی مطرح شده است. مفسران غالباً این آیه را ناظر به اثبات توحید صانع دانسته اند، هر چند بیش تر بیان ها بر پایه تدبیر عالَم ارائه شده است.متکلمان نیز این آیه، همچنانکه آیه ۹۱ سوره مؤمنون ، را تقریری از برهانِ تمانع تلقی کرده اند، اما به تعبیر طباطبائی و برخی دیگر جهت اصلی آیه، استدلال بر وحدت تدبیر است.در این آیه، به روش خُلف ، تباه نشدن (یعنی برجای ماندن و به هم پیوستگی عالَم) نشانه قطعی توحید ربوبی و نفی چند خدا شناسانده شده است. در عین حال، تعبیر «الاّ اللّه» به جدایی ناپذیری خلق و تدبیر اشعار دارد، با این بیان: اگر در آسمان ها و زمین (عالَم تکوین ) خدایانی جز اللّه آلهه الاّ اللّه ) بودند، آنها تباه می شدند. (مراد از وجود خدایانی در آسمان ها و زمین، همان اداره و تدبیر عالم است.)
← وجوه تفسیری «الاّ الله»
آیه ۴۲ سوره اسراء نیز متضمن استدلال بر توحید ربوبی و نفی شرک است. طبق آیه، لازمه وجود چند خدای مدبّر غلبه جویی این خدایان بر اللّه (تعبیر آیه: ذی العرش) است تا سیطره و مالکیت او بر آفریدگان را از وی بگیرند و چون چنین نشده و نمی شود، ملزوم (چند خدایی) نیز نفی می گردد. شماری از مفسران مضمون این آیه را با آیه ۲۲ سوره انبیاء یکی دانسته اند، حال آن که آیه جهتی دیگر (غلبه جویی) را در نظر دارد.
← نفی خدایان کوچک وشفیع
...