توحید ذاتی

[ویکی شیعه] توحید و یگانگی خدای متعال، اصطلاحات گوناگونی در فلسفه و کلام و عرفان دارد که مهم ترین اصطلاحات فلسفه آن عبارت است از:
می توان دو معنای نخست (توحید در وجوب وجود و توحید به معنای بساطت و عدم ترکیب) را معنای توحید ذاتی دانست.
از برجسته ترین صفات خداوند متعال آن است که او یگانه است و دومی برای او نیست. این همان است که در زبان متکلمان توحید ذاتی خوانده شده و به معنای نفی مثل و مانند از خدا است.

[ویکی اهل البیت] توحید، از ریشه « وحد»، به معنای یکی گفتن است. طبق احادیث ، پیامبر اکرم صلی اللّه علیه و آله وسلم واژه توحید را در اشاره و اقرار به یکتایی خدا و نفی هر گونه شرک ، و به طور کلی به معنای تصدیق گزاره «لااله الاّ اللّه وحدَه لاشریک له » و مانند آن ، به کار بردند. این کاربرد در احادیث امامان نیز وجود دارد.
دو معنای گفته شده برای توحید ذاتی خداوند عبارتند از:
1. توحید در وجوب وجود: یعنی هیچ موجودی جز ذات مقدّس الهی واجب الوجود بالذّات نیست. و به تعبیر قرآن: «وَلَمْ یَکُن لَّهُ کُفُوًا أَحَدٌ»؛ و برای خداوند هیچ نظیری وجود ندارد. (سوره توحید، 4)
«یَا أَیُّهَا النَّاسُ أَنتُمُ الْفُقَرَاء إِلَی اللَّهِ وَاللَّهُ هُوَ الْغَنِیُّ الْحَمِیدُ»؛ ای مردم، شما همه به خدا فقیر و محتاجید و تنها خداست که بی نیاز و غنی بالذات و ستوده صفات است. (سوره فاطر، 15)
2. توحید به معنای بساطت و عدم ترکیب خداوند: که خود دارای معانی فرعی است از جمله:
این معنای از توحید، تحت عنوان بساطت واجب، مورد بحث قرار می گیرد.
غالبا منظور از توحید ذاتی، معنای اول است. اما برخی از متفکران هر دو معنا را با هم "توحید ذاتی" دانسته و برای اثبات توحید ذاتی، هم هر گونه ترکیب را از خدا نفی کرده اند و هم واحد بودن خدا را اثبات کرده و نام آن را "توحید أحدی" یعنی نفی ترکیب و "توحید واحدی" یعنی یکی بودن واجب الوجود بالذّات گذاشته اند.

[ویکی فقه] توحید ذاتی (ابهام زدایی). توحید ذاتی ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • توحید ذاتی (کلام)، بحث توحید ذاتی در کلام اسلامی• توحید ذاتی (فلسفه)، بحث توحید ذاتی در فلسفه اسلامی
...

[ویکی فقه] توحید ذاتی (فلسفه). توحید ذاتی، یعنی اعتقاد به اینکه ذات خداوند متعال یکتاست و شریکی در ذات برای او نیست. نه ترکیبی در درون ذاتش وجود دارد و نه خدای دیگری خارج از ذاتش می باشد. یک ذات بسیط و بدون ترکیب از اجزا و اعضا و هم چنین یگانه و بی شریک است.
توحید در لغت مصدر باب تفعیل است. یکی از معانی باب تفعیل، نسبت دادن به مبدأ اشتقاق فعل به مفعول است. توحید به همین معنا به کار رفته است و به معنای یکی دانستن خداست. در اصطلاح فلاسفه نیز دقیقاً به همین معنا به کار رفته است.
معانی توحید ذاتی
توحید ذاتی خداوند حداقل به سه معنا به کار برده می شود:
← توحید در وجوب وجود
ادله ای که فلاسفه برای توحید واجب (به معنای اول) به کار برده اند، در یک تقسیم بندی کلی به دو شکل تقسیم می شوند:
← قسم اول
...

[ویکی فقه] توحید ذاتی (کلام). توحید به معنای یگانگی و یکتایی خداوند است.
توحید ذاتی یعنی اینکه ذات خداوند یکتاست و یکتایی ذات دو معنا دارد:
← معنای اول
۱. ↑ ربانی گلپایگانی، علی، عقاید استدلالی، ص۹۵-۹۴، قم، نصایح، ۱۳۸۱.۲. ↑ مصباح یزدی، محمدتقی، خداشناسی در قرآن، ص۱۰۷ ـ ۱۰۵، قم، مؤسسه امام خمینی.۳. ↑ مصباح یزدی، محمدتقی، آموزش فلسفه، ج۲، ص۳۷۸، تهران، سازمان تحقیقات اسلامی، ۱۳۷۷.۴. ↑ نصیرالدین طوسی، محمد بن حسن، کشف المراد، ص ۲۹۱، تصحیح حسن حسن زاده آملی، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، ۱۴۰۷ق.۵. ↑ نصیرالدین طوسی، محمد بن حسن، کشف المراد، ص ۶۱، تصحیح حسن حسن زاده آملی، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، ۱۴۰۷ق.۶. ↑ سبحانی، جعفر، اندیشه اسلامی ۱، ص۱۴۲، قم، معارف، ۱۳۸۵.
منبع
سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «اقسام توحید»، عنوان توحید ذاتی.
...