تنزیه القران عن المطاعن

[ویکی نور] تنزیه القرآن عن المطاعن. تنزیه القرآن عن المطاعن، نوشته قاضی عبدالجبار معتزلی و به زبان عربی است.
کتاب اشاره ای کوتاه به زندگانی مؤلف کرده و دارای یک مقدمه از مؤلف و بخش هایی به تعداد سوره های قرآن کریم می باشد. در ذیل هر سوره سؤالاتی تحت عنوان (مسألة) طرح شده و بدان ها پاسخ داده می شود.
چنانکه از شیوۀ نگارش «تنزیه القرآن...» برمی آید، هدف مؤلف بیان نکاتی بوده که در ذهن خواننده سؤال برانگیز است. اگرچه کتاب فراگیر اغلب آیات قرآن کریم از سورۀ حمد تا سورۀ ناس است؛ اما عبارات گزینش شده با عنایت به ویژگی پیش گفته، قصد مؤلف بوده است و تمام سوره ها و آیات قرآن را شرح نکرده است؛ بلکه به اشکالاتی از جهت صناعت زبان عربی و عدم تطابق با آرای معتزلی پاسخ داده شده است. هدف اصلی و اساسی نگارش این کتاب پرداختن و مستدل ساختن عقاید معتزله است که بخش زیادی از کتاب را به خود اختصاص داده است. پاره ای از این اشکالات متوجه ظاهر نظم از جهتی است که با عقاید معتزله سازگار نیست. اصلی ترین مباحثی که مؤلف در چنین مواردی به آن پرداخته، اصول پنج گانۀ اعتقادی معتزلیان است. این کتاب به رغم آن که در بیان آرای معتزله بسیار روشنگر است با توجه به تبحّر کامل مؤلف در مباحث نظم عبارات قرآن کریم و زیبایی ترکیب قرآنی که سراسر بلاغت و اعجاز در خود دارد، بسیار کارآمد است.
مؤلف کتاب قاضی عبدالجبار همدانی از عالمان قرن چهارم و پنجم هجری است. این کتاب در قطع وزیری با جلد گالینگور در 496 صفحه برای بار دوم در سال 1426 هجری قمری توسط «دار النهضة الحدثیة» بیروت منتشر شده است.
بهاءالدین خرمشاهی، دانشنامه قرآن، ج اول: ص 689. ج دوم: ص 1621.

[ویکی فقه] تنزیه القرآن عن المطاعن (کتاب). «تنزیه القرآن عن المطاعن» نوشته قاضی عبد الجبار معتزلی و به زبان عربی است.
ابو الحسن عبد الجبار بن احمد بن عبد الجبار بن احمد بن خلیل همدانی اسدآبادی متوفای ۴۱۵ هجری قمری، پیشوای معتزلیان در عصر خود بود. وی در فقه از مذهب امام شافعی پیروی می کرد. او در نزد عالمانی چون حسن بن سلمة بن قطان، عبدالله بن جعفر بن فارس و دیگران دانش آموخت و در علم سرآمد هم روزگاران خود و پرآوازه گشت و شاگردان زیادی چون ابو القاسم علی بن حسن تنوخی، حسن بن علی صیمری، ابو محمد عبد السلام قزوینی و سید رضی از محضر او بهره مند گشتند. در سال ۳۶۰ هجری، صاحب بن عباد او را به ری دعوت کرد و به قضاوت گمارد و تا پایان عمر خود را در همان جا اقامت گزید و به تدریس مشغول بود.
معرفی کتاب
از قاضی عبد الجبار تالیفات بسیاری در علوم مختلف بر جای مانده است که کتاب «الخلاف و الوفاق»، «المبسوط»، «المحیط» و «المغنی» در کلام، و «النهایة» و «العمده» در فقه و «تنزیة القرآن عن المطاعن» و «متشابه القرآن» از آن جمله اند. چنانکه از شیوه نگارش «تنزیه القرآن...» برمی آید هدف مؤلف بیان نکاتی بوده که در ذهن خواننده سؤال برانگیز است. اگرچه کتاب فراگیر اغلب آیات قرآن کریم از سوره حمد تا سوره ناس است اما عبارات گزینش شده با عنایت به ویژگی پیش گفته، قصد مؤلف بوده است و تمام سوره ها و آیات قرآن را شرح نکرده است؛ بلکه به اشکالاتی از جهت صناعت زبان عربی و عدم تطابق با آرای معتزلی پاسخ داده شده است. هدف اصلی و اساسی نگارش این کتاب پرداختن و مستدل ساختن عقاید معتزله است که بخش زیادی از کتاب را به خود اختصاص داده است. پاره ای از این اشکالات متوجه ظاهر نظم از جهتی است که با عقاید معتزله سازگار نیست. اصلی ترین مباحثی که مؤلف در چنین مواردی به آن پرداخته اصول پنج گانه اعتقادی معتزلیان است. این کتاب به رغم آنکه در بیان آرای معتزله بسیار روشنگر است با توجه به تبحر کامل مؤلف در مباحث نظم عبارات قرآن کریم و زیبایی ترکیب قرآنی که سراسر بلاغت و اعجاز در خود دارد بسیار کارآمد است.
ساختار کتاب
کتاب اشاره ای کوتاه به زندگانی مؤلف کرده و دارای یک مقدمه از مؤلف و بخشهایی به تعداد سوره های قرآن کریم می باشد. در ذیل هر سوره سؤالاتی تحت عنوان (مسالة) طرح شده و بدانها پاسخ داده می شود.
نسخه شناسی
...