[ویکی فقه] تنزیه الأبصار و الأفکار فی رحلة سلطان زنجبار (کتاب). تنزیه الابصار و الافکار فی رحلة سلطان زنجبار، تالیف زاهر بن سعید در سال ۱۸۷۸ م به زبان عربی است.
نویسنده از کشورهای مختلف اروپایی؛ مانند: ایتالیا، اسپانیا، پرتغال، انگلیس و... بازدید و گزارش کرده است. در این سفرنامه به تصویر کشیده شده است. اهمیت کتاب بدین جهت است که این سفرنامه؛ همانند سایر سفرنامه های عربی قرن ۱۹ میلادی در جهت بیداری اعراب و گرایش به اروپا نوشته نشده است که تفصیل آن در گزارش محتوا خواهد آمد.
نویسنده از کشورهای مختلف اروپایی؛ مانند: ایتالیا، اسپانیا، پرتغال، انگلیس و... بازدید و گزارش کرده است. در این سفرنامه به تصویر کشیده شده است. اهمیت کتاب بدین جهت است که این سفرنامه؛ همانند سایر سفرنامه های عربی قرن ۱۹ میلادی در جهت بیداری اعراب و گرایش به اروپا نوشته نشده است که تفصیل آن در گزارش محتوا خواهد آمد.
[ویکی نور] تنزیه الأبصار و الأفکار فی رحلة سلطان زنجبار تألیف زاهر بن سعید در سال 1878م به زبان عربی است. نویسنده از کشورهای مختلف اروپایی؛ مانند: ایتالیا، اسپانیا، پرتغال، انگلیس و... بازدید و گزارش کرده است. در این سفرنامه به تصویر کشیده شده است. اهمیت کتاب بدین جهت است که این سفرنامه؛ همانند سایر سفرنامه های عربی قرن 19 میلادی در جهت بیداری اعراب و گرایش به اروپا نوشته نشده است که تفصیل آن در گزارش محتوا خواهد آمد.
کتاب؛ مشتمل بر یک مقدمه، پنجاه باب و یک خاتمه است. در مقدمه مطالبی پیرامون کتاب و اهمیت آن و تحقیقات محقق آمده است. در هر یک از ابواب سفر یا دیداری به ترتیب زمانی ذکر شده است. خاتمه نیز درباره کارهایی است که صابنجی به جهت تکمیل سفرنامه بر روی آن به انجام رسانده است.
نویسنده در مقدمه با بررسی تاریخچه سفرنامه نویسی در بلاد عرب، سفرنامه "تلخیص الابریز فی تلخیص الباریز" الطهطاوی را ابتدای آغاز نهضت ترجمه و آشنایی اعراب با اروپا می داند که پس از آن سفرنامه های بسیار دیگری؛ مانند:"کشف المخبأ فی فنون اروبا" و "رحله الی باریس" تألیف گردید. او سپس به بررسی کتاب حاضر پرداخته و آن را نیز در همین راستا می داند.
در واقع سفرنامه های قرن 19م به آراء اصلاحی و بیداری عرب به ضرورت نهضت شناخته می شوند. نهضت به معنای بیدار ساختن غافلین عرب اعم از رجال سیاسی و سائر خواص و عوام است، به این که باید با کشورهای اروپایی آشنا شد و اسباب نهضت را از آنها اخذ نمود. به اعتقاد احمد الشتیوی، محقق کتاب، جهانگردان فوق به "فارق" جوهری بین عقل عربی و غربی که عبارت از "دوست داشتن کار" توجه نکرده اند. برخی از جهانگردان عرب چنین تصور کرده اند که اساس تمدن غربی بر حکومت نیکو که از آن امنیت و اتقان کار زایش شده، بنا شده است؛ اما این مقوله در نظر سلطان زنگبار، مانند هرم مغلوبی است: او از خطر آنچه که به ضعف امت منتهی می شود، پرده بر دارد. حسن حکومت بدین معنا نیست که مجتمع بر کسالت بنا شود و از کار فاصله گیرد. او در مناسبات متعدد این دیدگاه خود را بیان می کند. او آرزو می کند که عده ای از مردم سرزمینش به انگلیس رفته و منافع کار و تلاش را فرا می گرفتند. این طرح که کتاب را از دیگر کتب متمایز می کند، به جهاتی دارای اهمیت است؛ شناخت اسباب پیشرفت بریتانیا و اطلاع بر شیوه های متنوع آن و اکتشاف بعضی از راه های سیاست استعماری از جمله آنها است. سلطان برغش می گوید: «من به انگلیس سفر کردم تا از اسباب تمدن و عمران آنها اطلاع یابم و آن را در سیاست ملکی و عمرانی خود قرار دهم».
نگارش اثر در چند مرحله صورت پذیرفته است. مرحله اول مربوط به خود نویسنده است. او کاتب سلطان برغش بن سعید البوسعیدی(1287-1305ق) بوده است و خاطرات و مشاهداتش از مصاحبت با سلطان را نگارش کرده است. این مرحله اساس این تألیف را تشکیل می دهد. مرحله دوم به کارهایی است که لویس بن یعقوب بن ابراهیم صابنجی(1254-1350ق) بر روی نوشته ابن سعید انجام داده است.
مهم ترین کارهایی که او انجام داده است، عبارتند از:
کتاب؛ مشتمل بر یک مقدمه، پنجاه باب و یک خاتمه است. در مقدمه مطالبی پیرامون کتاب و اهمیت آن و تحقیقات محقق آمده است. در هر یک از ابواب سفر یا دیداری به ترتیب زمانی ذکر شده است. خاتمه نیز درباره کارهایی است که صابنجی به جهت تکمیل سفرنامه بر روی آن به انجام رسانده است.
نویسنده در مقدمه با بررسی تاریخچه سفرنامه نویسی در بلاد عرب، سفرنامه "تلخیص الابریز فی تلخیص الباریز" الطهطاوی را ابتدای آغاز نهضت ترجمه و آشنایی اعراب با اروپا می داند که پس از آن سفرنامه های بسیار دیگری؛ مانند:"کشف المخبأ فی فنون اروبا" و "رحله الی باریس" تألیف گردید. او سپس به بررسی کتاب حاضر پرداخته و آن را نیز در همین راستا می داند.
در واقع سفرنامه های قرن 19م به آراء اصلاحی و بیداری عرب به ضرورت نهضت شناخته می شوند. نهضت به معنای بیدار ساختن غافلین عرب اعم از رجال سیاسی و سائر خواص و عوام است، به این که باید با کشورهای اروپایی آشنا شد و اسباب نهضت را از آنها اخذ نمود. به اعتقاد احمد الشتیوی، محقق کتاب، جهانگردان فوق به "فارق" جوهری بین عقل عربی و غربی که عبارت از "دوست داشتن کار" توجه نکرده اند. برخی از جهانگردان عرب چنین تصور کرده اند که اساس تمدن غربی بر حکومت نیکو که از آن امنیت و اتقان کار زایش شده، بنا شده است؛ اما این مقوله در نظر سلطان زنگبار، مانند هرم مغلوبی است: او از خطر آنچه که به ضعف امت منتهی می شود، پرده بر دارد. حسن حکومت بدین معنا نیست که مجتمع بر کسالت بنا شود و از کار فاصله گیرد. او در مناسبات متعدد این دیدگاه خود را بیان می کند. او آرزو می کند که عده ای از مردم سرزمینش به انگلیس رفته و منافع کار و تلاش را فرا می گرفتند. این طرح که کتاب را از دیگر کتب متمایز می کند، به جهاتی دارای اهمیت است؛ شناخت اسباب پیشرفت بریتانیا و اطلاع بر شیوه های متنوع آن و اکتشاف بعضی از راه های سیاست استعماری از جمله آنها است. سلطان برغش می گوید: «من به انگلیس سفر کردم تا از اسباب تمدن و عمران آنها اطلاع یابم و آن را در سیاست ملکی و عمرانی خود قرار دهم».
نگارش اثر در چند مرحله صورت پذیرفته است. مرحله اول مربوط به خود نویسنده است. او کاتب سلطان برغش بن سعید البوسعیدی(1287-1305ق) بوده است و خاطرات و مشاهداتش از مصاحبت با سلطان را نگارش کرده است. این مرحله اساس این تألیف را تشکیل می دهد. مرحله دوم به کارهایی است که لویس بن یعقوب بن ابراهیم صابنجی(1254-1350ق) بر روی نوشته ابن سعید انجام داده است.
مهم ترین کارهایی که او انجام داده است، عبارتند از:
[ویکی فقه] تنزیه الابصار و الافکار فی رحله سلطان زنجبار (کتاب). تنزیه الابصار و الافکار فی رحلة سلطان زنجبار، تالیف زاهر بن سعید در سال ۱۸۷۸ م به زبان عربی است.
نویسنده از کشورهای مختلف اروپایی؛ مانند: ایتالیا، اسپانیا، پرتغال، انگلیس و... بازدید و گزارش کرده است. در این سفرنامه به تصویر کشیده شده است. اهمیت کتاب بدین جهت است که این سفرنامه؛ همانند سایر سفرنامه های عربی قرن ۱۹ میلادی در جهت بیداری اعراب و گرایش به اروپا نوشته نشده است که تفصیل آن در گزارش محتوا خواهد آمد.
ساختار
کتاب؛ مشتمل بر یک مقدمه، پنجاه باب و یک خاتمه است. در مقدمه مطالبی پیرامون کتاب و اهمیت آن و تحقیقات محقق آمده است. در هر یک از ابواب سفر یا دیداری به ترتیب زمانی ذکر شده است. خاتمه نیز درباره کارهایی است که صابنجی به جهت تکمیل سفرنامه بر روی آن به انجام رسانده است.
گزارش محتوا
نویسنده در مقدمه با بررسی تاریخچه سفرنامه نویسی در بلاد عرب، سفرنامه تلخیص الابریز فی تلخیص الباریز الطهطاوی را ابتدای آغاز نهضت ترجمه و آشنایی اعراب با اروپا می داند که پس از آن سفرنامه های بسیار دیگری؛ مانند: کشف المخبا فی فنون اروبا و رحله الی باریس تالیف گردید. او سپس به بررسی کتاب حاضر پرداخته و آن را نیز در همین راستا می داند.در واقع سفرنامه های قرن ۱۹ م به آراء اصلاحی و بیداری عرب به ضرورت نهضت شناخته می شوند. نهضت به معنای بیدار ساختن غافلین عرب اعم از رجال سیاسی و سائر خواص و عوام است، به این که باید با کشورهای اروپایی آشنا شد و اسباب نهضت را از آنها اخذ نمود. به اعتقاد احمد الشتیوی، محقق کتاب، جهانگردان فوق به فارق جوهری بین عقل عربی و غربی که عبارت از دوست داشتن کار توجه نکرده اند. برخی از جهانگردان عرب چنین تصور کرده اند که اساس تمدن غربی بر حکومت نیکو که از آن امنیت و اتقان کار زایش شده، بنا شده است؛ اما این مقوله در نظر سلطان زنگبار، مانند هرم مغلوبی است: او از خطر آنچه که به ضعف امت منتهی می شود، پرده بر دارد. حسن حکومت بدین معنا نیست که مجتمع بر کسالت بنا شود و از کار فاصله گیرد. او در مناسبات متعدد این دیدگاه خود را بیان می کند. او آرزو می کند که عده ای از مردم سرزمینش به انگلیس رفته و منافع کار و تلاش را فرا می گرفتند. این طرح که کتاب را از دیگر کتب متمایز می کند، به جهاتی دارای اهمیت است؛ شناخت اسباب پیشرفت بریتانیا و اطلاع بر شیوه های متنوع آن و اکتشاف بعضی از راه های سیاست استعماری از جمله آنها است. سلطان برغش می گوید: «من به انگلیس سفر کردم تا از اسباب تمدن و عمران آنها اطلاع یابم و آن را در سیاست ملکی و عمرانی خود قرار دهم».نگارش اثر در چند مرحله صورت پذیرفته است. مرحله اول مربوط به خود نویسنده است. او کاتب سلطان برغش بن سعید البوسعیدی (۱۲۸۷- ۱۳۰۵ ق) بوده است و خاطرات و مشاهداتش از مصاحبت با سلطان را نگارش کرده است. این مرحله اساس این تالیف را تشکیل می دهد. مرحله دوم به کارهایی است که لویس بن یعقوب بن ابراهیم صابنجی (۱۲۵۴- ۱۳۵۰ ق) بر روی نوشته ابن سعید انجام داده است.مهم ترین کارهایی که او انجام داده است، عبارتند از:۱- تالیف و ترتیب کتاب.۲- رجوع به کتب اخبار انگلیسی و نشریات فرانسوی و ذکر خطبه های که از سلطان برغش نقل شده است.۳- افزودن فوائد علمی و تاریخی که سلطان برغش در دیدار از امم و اماکن مختلف ذکر کرده است.۴- الحاق تصاویر به گونه ای که صورت بزرگان و مناظر سرزمین های مذکور معلوم شود.۵- توزیع مطالب کتاب در پنجاه باب و نگارش مقدمه و خاتمه برای آن.ابن سعید مطلع کتابش را با نثری مسجع و موزون آغاز کرده و در اولین صفحه دو بیت شعر منسوب، به امام علی علیه السّلام آورده که در آن به پنج فایده مسافرت اشاره شده است. او در ادامه نیز به فواید سفر پرداخته و نیت سلطان برغش را از سفر به اروپا تشریح می کند.در باب اول اسامی همراهان سلطان برغش در این سفر آمده است. در ابتدای باب بعد زمان آغاز سفر روز شنبه اول ربیع الآخر سال ۱۲۹۲ ق درج شده است. وادی عدن اولین شهری است که سلطان مورد استقبال قرار می گیرد. اوضاع اقتصادی و تجاری این شهر که زمانی از رونق برخوردار بوده در این زمان در وضع خوبی نیست و زمین های اطرافش خشک و غیر زراعی است. این شهر در تصرف انگلیس قرار دارد و استحکامات زیادی در آن پیاده کرده است.بندر سویس از دیگر اماکنی است که ابن سعید از آن گزارش کرده است. این شهر در شرق قاهره و در انتهای دریای احمر و ورودی خلیج سویس قرار دارد. سکونت عرب و مصریان و فرانسویان و دیگر اجانب از نکاتی است که به آن اشاره شده است.اطلاع از ابزار و امکانات یک قرن پیش برای هر خواننده ای جذاب است. ابن سعید نیز همانند سایر سیاحان از این مقوله غافل نبوده و مطالب جالبی را ذکر کرده است. کراکة کشتی بزرگی است که برای لایروبی و پاک سازی اعماق خلیج سویس از آن استفاده می شده است. این کشتی ها که با انرژی بخار حرکت می کرده است، خاک و شن را به کشتی های کوچک دیگری منتقل می کرده است که به ساحل حمل کنند. نکته جالب دیگری که به آن اشاره شده، وجود محافظین خلیج است که از ریختن هر گونه آلودگی به آب ممانعت می کرده اند.اطلاعات تاریخی که از مناطق مختلف بدست می دهد نیز از نکاتی است که خواننده در دنبال کردن مطالب کتاب یاری می دهد. از جمله این موارد تاریخچه کوهی است که به جهت انتساب به طارق بن عبدالملک بن مروان جبل الطارق نامگذاری شده است. او از راه این کوه وارد اسپانیا شد و آن را فتح کرد. این کوه عظیم دارای غارهای وسیعی بوده که از آن به عنوان دژهای طبیعی و انبار اسلحه استفاده می شده است. به گزارش ابن سعید این کوه از سال ۱۷۰۹ م که از بریتانیا باز پس گرفته شد، در اختیار اسپانیا بوده است. تا آن زمان دول اسپانیا و فرانسه تمام توان خود را در گرفتن این دژ محکم از دست انگلیس نهادند؛ اما تا تصرف آن بدست طارق موفق به تصرف آن نشدند و لذا به جهت اهمیت این کار به اسم او نامیده شد.تیزبینی نویسنده او را از جزئیات هر مکان مطلع و در سفرنامه منعکس کرده است. به عنوان مثال درگذر از پل های لندن تمامی اطلاعات مربوط به آن اعم از طول و ارتفاع آن از سطح آب و تاریخ آغاز و اتمام بنا و حتی نام سازنده را نیز ذکر کرده است.ابوابی؛ مانند هشتم و چهل و دوم را صابنجی به کتاب افزوده است و مطالبی از نشریات لندن؛ مانند: دیلی تلگراف و جردن درباره سلطان برغش و نیز بخش هایی از کتاب های سیاحان اروپایی به سرزمین های آفریقایی و عربی را آورده است.باغ حیوانات از دیگر دیدنی های لندن است که نویسنده را به حیرت واداشته است. به گفته او، این باغ وحش در هیچ کجای دنیا نظیر نداشته است. حیوانات خشکی و دریا و پرندگان و حتی حشرات در آن گردآمده است. در این باغ وحش که توسط یک شرکت در سال ۱۸۲۶ م تاسیس شده، در ابتدای ۱۵۰۰ حیوان وجود داشته که به تدریج افزایش یافته است. تعاریف نویسنده و ذکر نام بسیاری از حیوانات حاکی از آن است که در باغ وحش مکان جدیدی بوده است. از نکات جالب دیگری که در باب چهاردهم آمده، شیوه اطفاء حریق در آن عصر است: در اداره پست لندن در خلال بناء مجاری عظیمی را تعبیه می کرده اند که در هنگام خطر آب فراوانی را با فشار بخار به داخل ساختمان هدایت و آتش را خاموش کند.بخش اعظمی از سفرنامه به شرح ملاقات های سلطان زنگبار با شخصیت ها و رجال سیاسی و مذهبی اختصاص یافته که شیوه نگارش ابن سعید مختص به اوست و نام های فراوانی را ذکر می کند که گاه غیرضروری به نظر می رسد.در فرانسه نیز بازدیدهایی از اماکن مختلف انجام شده که به نسبت انگلیس حجم کمتری از کتاب را فراگرفته است. دیدار از قصر تویلری و باغ وحش پاریس از برنامه های تفریحی در این شهر بوده است. سیرک، از جمله اماکنی است که تمامی جزئیات و حرکات سیرک بازان و حیوانات گزارش شده و اعجاب نویسنده را برانگیخته است.آخرین نقطه سفر کشور زیبای مصر است. دیدار از رود نیل، مدارس و مساجد و جامع الازهر و به ویژه اهرام ثلاثه از خواندنی های این بخش است.
وضعیت
...
نویسنده از کشورهای مختلف اروپایی؛ مانند: ایتالیا، اسپانیا، پرتغال، انگلیس و... بازدید و گزارش کرده است. در این سفرنامه به تصویر کشیده شده است. اهمیت کتاب بدین جهت است که این سفرنامه؛ همانند سایر سفرنامه های عربی قرن ۱۹ میلادی در جهت بیداری اعراب و گرایش به اروپا نوشته نشده است که تفصیل آن در گزارش محتوا خواهد آمد.
ساختار
کتاب؛ مشتمل بر یک مقدمه، پنجاه باب و یک خاتمه است. در مقدمه مطالبی پیرامون کتاب و اهمیت آن و تحقیقات محقق آمده است. در هر یک از ابواب سفر یا دیداری به ترتیب زمانی ذکر شده است. خاتمه نیز درباره کارهایی است که صابنجی به جهت تکمیل سفرنامه بر روی آن به انجام رسانده است.
گزارش محتوا
نویسنده در مقدمه با بررسی تاریخچه سفرنامه نویسی در بلاد عرب، سفرنامه تلخیص الابریز فی تلخیص الباریز الطهطاوی را ابتدای آغاز نهضت ترجمه و آشنایی اعراب با اروپا می داند که پس از آن سفرنامه های بسیار دیگری؛ مانند: کشف المخبا فی فنون اروبا و رحله الی باریس تالیف گردید. او سپس به بررسی کتاب حاضر پرداخته و آن را نیز در همین راستا می داند.در واقع سفرنامه های قرن ۱۹ م به آراء اصلاحی و بیداری عرب به ضرورت نهضت شناخته می شوند. نهضت به معنای بیدار ساختن غافلین عرب اعم از رجال سیاسی و سائر خواص و عوام است، به این که باید با کشورهای اروپایی آشنا شد و اسباب نهضت را از آنها اخذ نمود. به اعتقاد احمد الشتیوی، محقق کتاب، جهانگردان فوق به فارق جوهری بین عقل عربی و غربی که عبارت از دوست داشتن کار توجه نکرده اند. برخی از جهانگردان عرب چنین تصور کرده اند که اساس تمدن غربی بر حکومت نیکو که از آن امنیت و اتقان کار زایش شده، بنا شده است؛ اما این مقوله در نظر سلطان زنگبار، مانند هرم مغلوبی است: او از خطر آنچه که به ضعف امت منتهی می شود، پرده بر دارد. حسن حکومت بدین معنا نیست که مجتمع بر کسالت بنا شود و از کار فاصله گیرد. او در مناسبات متعدد این دیدگاه خود را بیان می کند. او آرزو می کند که عده ای از مردم سرزمینش به انگلیس رفته و منافع کار و تلاش را فرا می گرفتند. این طرح که کتاب را از دیگر کتب متمایز می کند، به جهاتی دارای اهمیت است؛ شناخت اسباب پیشرفت بریتانیا و اطلاع بر شیوه های متنوع آن و اکتشاف بعضی از راه های سیاست استعماری از جمله آنها است. سلطان برغش می گوید: «من به انگلیس سفر کردم تا از اسباب تمدن و عمران آنها اطلاع یابم و آن را در سیاست ملکی و عمرانی خود قرار دهم».نگارش اثر در چند مرحله صورت پذیرفته است. مرحله اول مربوط به خود نویسنده است. او کاتب سلطان برغش بن سعید البوسعیدی (۱۲۸۷- ۱۳۰۵ ق) بوده است و خاطرات و مشاهداتش از مصاحبت با سلطان را نگارش کرده است. این مرحله اساس این تالیف را تشکیل می دهد. مرحله دوم به کارهایی است که لویس بن یعقوب بن ابراهیم صابنجی (۱۲۵۴- ۱۳۵۰ ق) بر روی نوشته ابن سعید انجام داده است.مهم ترین کارهایی که او انجام داده است، عبارتند از:۱- تالیف و ترتیب کتاب.۲- رجوع به کتب اخبار انگلیسی و نشریات فرانسوی و ذکر خطبه های که از سلطان برغش نقل شده است.۳- افزودن فوائد علمی و تاریخی که سلطان برغش در دیدار از امم و اماکن مختلف ذکر کرده است.۴- الحاق تصاویر به گونه ای که صورت بزرگان و مناظر سرزمین های مذکور معلوم شود.۵- توزیع مطالب کتاب در پنجاه باب و نگارش مقدمه و خاتمه برای آن.ابن سعید مطلع کتابش را با نثری مسجع و موزون آغاز کرده و در اولین صفحه دو بیت شعر منسوب، به امام علی علیه السّلام آورده که در آن به پنج فایده مسافرت اشاره شده است. او در ادامه نیز به فواید سفر پرداخته و نیت سلطان برغش را از سفر به اروپا تشریح می کند.در باب اول اسامی همراهان سلطان برغش در این سفر آمده است. در ابتدای باب بعد زمان آغاز سفر روز شنبه اول ربیع الآخر سال ۱۲۹۲ ق درج شده است. وادی عدن اولین شهری است که سلطان مورد استقبال قرار می گیرد. اوضاع اقتصادی و تجاری این شهر که زمانی از رونق برخوردار بوده در این زمان در وضع خوبی نیست و زمین های اطرافش خشک و غیر زراعی است. این شهر در تصرف انگلیس قرار دارد و استحکامات زیادی در آن پیاده کرده است.بندر سویس از دیگر اماکنی است که ابن سعید از آن گزارش کرده است. این شهر در شرق قاهره و در انتهای دریای احمر و ورودی خلیج سویس قرار دارد. سکونت عرب و مصریان و فرانسویان و دیگر اجانب از نکاتی است که به آن اشاره شده است.اطلاع از ابزار و امکانات یک قرن پیش برای هر خواننده ای جذاب است. ابن سعید نیز همانند سایر سیاحان از این مقوله غافل نبوده و مطالب جالبی را ذکر کرده است. کراکة کشتی بزرگی است که برای لایروبی و پاک سازی اعماق خلیج سویس از آن استفاده می شده است. این کشتی ها که با انرژی بخار حرکت می کرده است، خاک و شن را به کشتی های کوچک دیگری منتقل می کرده است که به ساحل حمل کنند. نکته جالب دیگری که به آن اشاره شده، وجود محافظین خلیج است که از ریختن هر گونه آلودگی به آب ممانعت می کرده اند.اطلاعات تاریخی که از مناطق مختلف بدست می دهد نیز از نکاتی است که خواننده در دنبال کردن مطالب کتاب یاری می دهد. از جمله این موارد تاریخچه کوهی است که به جهت انتساب به طارق بن عبدالملک بن مروان جبل الطارق نامگذاری شده است. او از راه این کوه وارد اسپانیا شد و آن را فتح کرد. این کوه عظیم دارای غارهای وسیعی بوده که از آن به عنوان دژهای طبیعی و انبار اسلحه استفاده می شده است. به گزارش ابن سعید این کوه از سال ۱۷۰۹ م که از بریتانیا باز پس گرفته شد، در اختیار اسپانیا بوده است. تا آن زمان دول اسپانیا و فرانسه تمام توان خود را در گرفتن این دژ محکم از دست انگلیس نهادند؛ اما تا تصرف آن بدست طارق موفق به تصرف آن نشدند و لذا به جهت اهمیت این کار به اسم او نامیده شد.تیزبینی نویسنده او را از جزئیات هر مکان مطلع و در سفرنامه منعکس کرده است. به عنوان مثال درگذر از پل های لندن تمامی اطلاعات مربوط به آن اعم از طول و ارتفاع آن از سطح آب و تاریخ آغاز و اتمام بنا و حتی نام سازنده را نیز ذکر کرده است.ابوابی؛ مانند هشتم و چهل و دوم را صابنجی به کتاب افزوده است و مطالبی از نشریات لندن؛ مانند: دیلی تلگراف و جردن درباره سلطان برغش و نیز بخش هایی از کتاب های سیاحان اروپایی به سرزمین های آفریقایی و عربی را آورده است.باغ حیوانات از دیگر دیدنی های لندن است که نویسنده را به حیرت واداشته است. به گفته او، این باغ وحش در هیچ کجای دنیا نظیر نداشته است. حیوانات خشکی و دریا و پرندگان و حتی حشرات در آن گردآمده است. در این باغ وحش که توسط یک شرکت در سال ۱۸۲۶ م تاسیس شده، در ابتدای ۱۵۰۰ حیوان وجود داشته که به تدریج افزایش یافته است. تعاریف نویسنده و ذکر نام بسیاری از حیوانات حاکی از آن است که در باغ وحش مکان جدیدی بوده است. از نکات جالب دیگری که در باب چهاردهم آمده، شیوه اطفاء حریق در آن عصر است: در اداره پست لندن در خلال بناء مجاری عظیمی را تعبیه می کرده اند که در هنگام خطر آب فراوانی را با فشار بخار به داخل ساختمان هدایت و آتش را خاموش کند.بخش اعظمی از سفرنامه به شرح ملاقات های سلطان زنگبار با شخصیت ها و رجال سیاسی و مذهبی اختصاص یافته که شیوه نگارش ابن سعید مختص به اوست و نام های فراوانی را ذکر می کند که گاه غیرضروری به نظر می رسد.در فرانسه نیز بازدیدهایی از اماکن مختلف انجام شده که به نسبت انگلیس حجم کمتری از کتاب را فراگرفته است. دیدار از قصر تویلری و باغ وحش پاریس از برنامه های تفریحی در این شهر بوده است. سیرک، از جمله اماکنی است که تمامی جزئیات و حرکات سیرک بازان و حیوانات گزارش شده و اعجاب نویسنده را برانگیخته است.آخرین نقطه سفر کشور زیبای مصر است. دیدار از رود نیل، مدارس و مساجد و جامع الازهر و به ویژه اهرام ثلاثه از خواندنی های این بخش است.
وضعیت
...