[ویکی فقه] تنبیه بدنی کودکان (روانشناسی اسلامی). تنبیه بدنی کودکان، یکی از مسائل مهم و پیچیده تربیتی است که اکثر پدران و مادران در آن دچار تردیدند. اسلام در بعضی موارد اجازه تنبیه کودکان را نداده است و از بعضی روایات روشن می شود که زدن فرزندان در مواردی – حتی برای تربیت و تادیب – بلامانع است.
یکی از مسائل مهم و پیچیده تربیتی که اکثر پدران و مادران در آن دچار تردیدند، چگونگی برخورد با آنان با کارهای نادرست کودکان است، به طوری که بیشتر اوقات والدین متحیر می مانند که در مقابل خطاها و کجروی های فرزندانشان و روی برتافتن آنان از توصیه ها و راهنمایی ها چه واکنشی نشان دهند. اگر در مقابل کارهای زشت و ناپسند آنان سکوت کنند کودکان بر خطاهای خود افزوده و جسارت بیشتری پیدا می کنند، و اگر عکس العمل نشان داده و فرزندان را تنبیه کنند چه بسا که مشکلات دیگری هم بیافرینند. در این بخش، در پرتو کلام نورانی معصومین (علیهم السّلام) نخست به موارد منع و جواز تنبیه و سپس به بهترین راه حل ها در این زمینه اشاره می کنیم و در خاتمه به سیره معصومین (علیهم السّلام) نظر می افکنیم.
موارد منع تنبیه کودکان
در روایات به چند مورد اشاره شده که نباید در آن موارد کودکان را زد.ذکر این مورد، برای آن نیست که در سایر موارد کتک زدن بی اشکال است، بلکه به طور کلی اصل اساسی و عمومی و اولیۀ اسلامی- که نقش تربیتی و اصلاحی بس عظیمی دارد – همان تشویق و تحریک مثبت و اشتیاق انگیز در کارهای خوب است. تنبیه جز در موارد خاص – که به برخی از آنها اشاره خواهد شد – غالبا تاثیر منفی دارد و اگر گفته می شود در موارد زیر تنبیه بدنی کنار گذاشته شود از باب تاکید بر ترک آن است، نه تایید آن در موارد دیگر.۱- یکی از مواردی که نباید کودکان را کتک زد آن جاست که نام های پاک و مقدسی بر کودکان نهاده شده باشد. در بخش نامگذاری کودکان اشاره کردیم که اهل بیت (علیهم السّلام) تاکید فراوانی داشتند بر این که مبادا کودکان همنام پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله و سلم) و حضرت فاطمۀزهرا (علیهاالسّلام) و ائمۀمعصومین (علیهم السّلام) مورد آزار و تنبیه بدنی قرار گیرند.۲- فرزند را قبل از ده سالگی برای نماز نباید زد پیامبر (صلی الله علیه و اله و سلم) فرمود:«ادب صغار اهل بیتک بلسانک علی الصلاه و الطهور، فاذا بلغوا عشر سنین، فاضرب و لا تجاوز ثلاثا؛
ورام، مسعود بن عیسی، مجموعۀورام، ص۳۵۸.
۱- برای جلوگیری از انحراف: «عن ابی عبدالله فی الصبی: اذا شب فاختار النصرانیه و احد ابویه نصرانی او مسلمین قال: لا یترک ولکن یضرب علی الاسلام؛
حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج۲۸، ص۳۲۶.
...
یکی از مسائل مهم و پیچیده تربیتی که اکثر پدران و مادران در آن دچار تردیدند، چگونگی برخورد با آنان با کارهای نادرست کودکان است، به طوری که بیشتر اوقات والدین متحیر می مانند که در مقابل خطاها و کجروی های فرزندانشان و روی برتافتن آنان از توصیه ها و راهنمایی ها چه واکنشی نشان دهند. اگر در مقابل کارهای زشت و ناپسند آنان سکوت کنند کودکان بر خطاهای خود افزوده و جسارت بیشتری پیدا می کنند، و اگر عکس العمل نشان داده و فرزندان را تنبیه کنند چه بسا که مشکلات دیگری هم بیافرینند. در این بخش، در پرتو کلام نورانی معصومین (علیهم السّلام) نخست به موارد منع و جواز تنبیه و سپس به بهترین راه حل ها در این زمینه اشاره می کنیم و در خاتمه به سیره معصومین (علیهم السّلام) نظر می افکنیم.
موارد منع تنبیه کودکان
در روایات به چند مورد اشاره شده که نباید در آن موارد کودکان را زد.ذکر این مورد، برای آن نیست که در سایر موارد کتک زدن بی اشکال است، بلکه به طور کلی اصل اساسی و عمومی و اولیۀ اسلامی- که نقش تربیتی و اصلاحی بس عظیمی دارد – همان تشویق و تحریک مثبت و اشتیاق انگیز در کارهای خوب است. تنبیه جز در موارد خاص – که به برخی از آنها اشاره خواهد شد – غالبا تاثیر منفی دارد و اگر گفته می شود در موارد زیر تنبیه بدنی کنار گذاشته شود از باب تاکید بر ترک آن است، نه تایید آن در موارد دیگر.۱- یکی از مواردی که نباید کودکان را کتک زد آن جاست که نام های پاک و مقدسی بر کودکان نهاده شده باشد. در بخش نامگذاری کودکان اشاره کردیم که اهل بیت (علیهم السّلام) تاکید فراوانی داشتند بر این که مبادا کودکان همنام پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله و سلم) و حضرت فاطمۀزهرا (علیهاالسّلام) و ائمۀمعصومین (علیهم السّلام) مورد آزار و تنبیه بدنی قرار گیرند.۲- فرزند را قبل از ده سالگی برای نماز نباید زد پیامبر (صلی الله علیه و اله و سلم) فرمود:«ادب صغار اهل بیتک بلسانک علی الصلاه و الطهور، فاذا بلغوا عشر سنین، فاضرب و لا تجاوز ثلاثا؛
ورام، مسعود بن عیسی، مجموعۀورام، ص۳۵۸.
۱- برای جلوگیری از انحراف: «عن ابی عبدالله فی الصبی: اذا شب فاختار النصرانیه و احد ابویه نصرانی او مسلمین قال: لا یترک ولکن یضرب علی الاسلام؛
حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج۲۸، ص۳۲۶.
...
wikifeqh: تنبیه_بدنی_کودکان