تمدن دره سند

تمدن درهٔ سِند ( به انگلیسی: Indus Civilization ) ( دوران اوج: ۲۶۰۰–۱۹۰۰ پیش از میلاد ) تمدنی باستانی بوده است که از بستر رود سند برخاست. از اواخر قرن نوزدهم تا امروز، باستان شناسان نشان داده اند که در هزاره سوم پیش از میلاد، در دو شهر بزرگ موهنجو - درو در ایالت لارکانه، در پاکستان کنونی و هَرَپا در کنار رود راوی، در ایالت ملتان پنجاب تمدن درخشانی وجود داشته است که کم کم در تمامی آن مناطق و بخش های دیگر هند مثلاً در دشت میان دوآب، یعنی دو رود گنگ و جَمُنا و در شهر بزرگ کئوشامبی ( Kaushambi ) تأثیر فراوان داشته است. [ ۱]
تمدن دره سند به عنوان یکی از بزرگترین شگفتی های معماری جهان، که در زمان اوج خود به تمدن هاراپان ( Harappan Civilization ) شهرت داشته، در زمرهٔ اولین سکونتگاه های شهری بزرگ در کل قاره ها بوده است. در واقع نخستین نشانه های گذار از جماعت کشاورزی به اجتماعات شهری در این منطقه دیده شده است. این دوره را «مرحلهٔ نخست هاراپایی» نامیده اند که از حدود ۳۵۰۰ پیش از میلاد آغاز شد و تا ۲۶۰۰ پیش از میلاد ادامه یافت. پس از آن شاهد بلوغ تمدن هاراپا بوده ایم که تا ۱۹۰۰ پیش از میلاد ادامه داشته است. [ ۲]
امروزه مشخص شده است که تمدن هاراپا ریشه در فرهنگ بلوچستان عصر نوسنگی دارد و دست کم تا زمان بلوغ کامل این تمدن هیچ تأثیر بیگانه ای را نمی توان در آن مشاهده کرد. [ ۲]
تمدن دره سند، واقع شده در پاکستان امروزی، در ۴۵۰۰ سال پیش رونق و پیشرفت خود را داشت که پس از آن فراموش شد و تا سال ۱۹۲۰ که خرابه هایش در کاوش های باستان شناسی کشف شد، فقط در افسانه های محلی موجودیت خود را حفظ کرده بود. بازمانده هایی از این تمدن در افغانستان، ترکمنستان و ایران نیز حفاری و کاوش شده است.
این تمدن پیشرفت ها و تکنولوژی های پیشرفته ای همچون موهنجو داروی معروف ( Mohenjo Daro ) و اولین سیستم فاضلاب شهری را شامل می شود. همچنین شواهدی از مهارت های شگفت انگیز و برجسته در ریاضیات، مهندسی و حتی دندانپزشکی اولیه در این تمدن وجود دارد. برای نخستین بار پارچه پنبه ای در حدود ۱٬۹۰۰ پیش از میلاد توسط تمدن دره سند در آسیای جنوبی بافته شد. همچنین آثاری مربوط به این تمدن به صورت مهرهای استوانه ای در سومر در ساحل غربی خلیج فارس پیدا شده است که شامل تجسم خدایان و اعمال آئینی در معابدی بسیار متفاوت با آنچه در سومر ( و بعداً بابِل ) یافت شده است می باشد. اسنادی به صورت لوح های گلی که مربوط به اجاره یا مالکیت خانه هایی در بنادر سومری و بابلی و نوشته هایی از رفت وآمد و سکونت طولانی مدت تاجرانی از دره سند در کاوش های باستان شناسی بدست آمده است. در یکی از کتیبه های پادشاه سارگون اکدی، به قایق هایی اشاره شده است که اجناسی را از جایی به نام «ملوهه/Meluhha» وارد کرده بودند، که امروزه مشخص شده است این نام به دره سند اشاره داشته است. [ ۲]