[ویکی فقه] آنچه در منابع روایی شیعه و سنّی در خصوص تقوا آمده، توصیه مؤکد و موعظه به تقواست. پیامبراکرم تقوا را در رأس تمام امور می دانست و از ایشان و حضرت علی و امام صادق علیهم السلام نقل شده که تقوا جمع تمام نیکی هاست. توصیه به تقوا در صدر وصایای ائمه شیعه بوده است.
در حدیثی از امام صادق علیه السلام آمده که تقوا «وصیت اهل بیت» است. در روایات تأکید شده است که خود و کسان خویش را به تقوا توصیه کنید. امام صادق در حدیث دیگری، با اشاره به آیاتی از قرآن کریم، فرموده که خداوند هر چه را که قابل توصیه است در امری واحد جمع آورده و آن تقواست. همین مضمون در بیانات حضرت علی علیه السلام نیز آمده است.
معنای تقوا
بخش عمده ای از احادیث و روایات مربوط به تقوا، تکرار و بیان مؤکد و گاه بسط و تفسیر مضامین قرآنی در خصوص آن است؛ مثلاً، تقوا به معنای اطاعت از اوامر و نواهی الاهی به صورتی دیگر در حدیثی از امام صادق نقل شده است: تقوا یعنی در کاری که خداوند بدان امر کرده، غایب نباشی و در کاری که خداوند از آن نهی کرده است، حاضر نباشی. مضمون آیه ۱۳ سوره حجرات، که مفهوم «کَرَم» (عزت و ارجمندی) را به مفهوم تقوا پیوند زده، بارها در سخنان پیامبر اکرم و ائمه علیهم السلام آمده است. تقابل قرآنی فجور با تقوا و تقی با شقی در احادیث نیز ذکر شده است. در سخنان حضرت علی علیه السلام و نیز در حدیثی از امام صادق علیه السلام آمده است که نسبت به خداوند تقوا پیشه کنید، اگرچه اندک باشد. به نظر می رسد این حدیث، مضمون آیه «فَـاتَّقُوا اللّهَ مَااسْتَطَعْتُم...» یا دست کم تفسیری از آن را در خود دارد. در قرآن کریم، در ذکر داستان پذیرفته شدن قربانی هابیل، آمده است که «خدا (عمل و قربانی را) فقط از تقواپیشگان می پذیرد». در احادیثی که می توان آن ها را تفسیر این آیه تلقی کرد، بر رابطه تقوا و قبول عمل تأکید شده است. در این احادیث سفارش شده که اهتمام مؤمنان به قبول عمل باید بیش از نفس عمل باشد، زیرا عمل اندک و مقبول بهتر از عمل بسیار اما نامقبول است و شرط قبولی عمل، تقواست.
رابطه تقوا با ایمان
در احادیث، همچون قرآن کریم، تقوا با ایمان هم سنخ و حتی از حیث مرتبت بالاتر است. تقوا از جهتی مقدّم بر ایمان و از جهت دیگر مؤخر بر آن است؛ حصول و تقویت ایمان به سبب تقواست، زیرا هر آنچه تقوا را افزون کند، سبب فزونی ایمان است، اما اصل ایمان مقدّم بر تقواست و قوّت و ضعف ایمان در فزونی و کاستی تقوا مؤثر است. بدین ترتیب میان تقوا و ایمان رابطه ای دوسویه برقرار است.
رابطه تقوا با قلب آدمی
...
در حدیثی از امام صادق علیه السلام آمده که تقوا «وصیت اهل بیت» است. در روایات تأکید شده است که خود و کسان خویش را به تقوا توصیه کنید. امام صادق در حدیث دیگری، با اشاره به آیاتی از قرآن کریم، فرموده که خداوند هر چه را که قابل توصیه است در امری واحد جمع آورده و آن تقواست. همین مضمون در بیانات حضرت علی علیه السلام نیز آمده است.
معنای تقوا
بخش عمده ای از احادیث و روایات مربوط به تقوا، تکرار و بیان مؤکد و گاه بسط و تفسیر مضامین قرآنی در خصوص آن است؛ مثلاً، تقوا به معنای اطاعت از اوامر و نواهی الاهی به صورتی دیگر در حدیثی از امام صادق نقل شده است: تقوا یعنی در کاری که خداوند بدان امر کرده، غایب نباشی و در کاری که خداوند از آن نهی کرده است، حاضر نباشی. مضمون آیه ۱۳ سوره حجرات، که مفهوم «کَرَم» (عزت و ارجمندی) را به مفهوم تقوا پیوند زده، بارها در سخنان پیامبر اکرم و ائمه علیهم السلام آمده است. تقابل قرآنی فجور با تقوا و تقی با شقی در احادیث نیز ذکر شده است. در سخنان حضرت علی علیه السلام و نیز در حدیثی از امام صادق علیه السلام آمده است که نسبت به خداوند تقوا پیشه کنید، اگرچه اندک باشد. به نظر می رسد این حدیث، مضمون آیه «فَـاتَّقُوا اللّهَ مَااسْتَطَعْتُم...» یا دست کم تفسیری از آن را در خود دارد. در قرآن کریم، در ذکر داستان پذیرفته شدن قربانی هابیل، آمده است که «خدا (عمل و قربانی را) فقط از تقواپیشگان می پذیرد». در احادیثی که می توان آن ها را تفسیر این آیه تلقی کرد، بر رابطه تقوا و قبول عمل تأکید شده است. در این احادیث سفارش شده که اهتمام مؤمنان به قبول عمل باید بیش از نفس عمل باشد، زیرا عمل اندک و مقبول بهتر از عمل بسیار اما نامقبول است و شرط قبولی عمل، تقواست.
رابطه تقوا با ایمان
در احادیث، همچون قرآن کریم، تقوا با ایمان هم سنخ و حتی از حیث مرتبت بالاتر است. تقوا از جهتی مقدّم بر ایمان و از جهت دیگر مؤخر بر آن است؛ حصول و تقویت ایمان به سبب تقواست، زیرا هر آنچه تقوا را افزون کند، سبب فزونی ایمان است، اما اصل ایمان مقدّم بر تقواست و قوّت و ضعف ایمان در فزونی و کاستی تقوا مؤثر است. بدین ترتیب میان تقوا و ایمان رابطه ای دوسویه برقرار است.
رابطه تقوا با قلب آدمی
...
wikifeqh: تقوای_روایی