تقسیمات قرانی و سور مکی و مدنی

[ویکی نور] تقسیمات قرآنی و سور مکی و مدنی. تقسیمات قرآنی و سور مکی و مدنی نوشتاری است از حمید رضا مستفید و کریم دولتی که در آن به دو موضوع از مباحث علوم قرآنی پرداخته شده است.در بخش اول این کتاب موضوع «تقسیمات قرآن» مورد بررسی قرار گرفته که مباحثی همچون انواع تقسیمات(جزء، حزب، ورد،ثمن، رکوع و...) معانی آنها، پیشینۀ پیدایش تقسیمات و تقسیم بندی های رایج در مصاحف امروزی را در بر گرفته است.
دربارۀ پیشینۀ پیدایش این تقسیمات به روایات شیعه و اهل سنت و نیز شواهد تاریخی استناد شده است.انواع تقسیمات از قبیل تقسیم بندی به جزء و حزب در زمان رسول خدا(ص)، تقسیم بندی در زمان حجاج، تقسیم بندی هفت تایی قتاده و...مورد بررسی قرار گرفته و تقسیم بندی مصاحف رایج ضمن جداولی با یکدیگر مقایسه شده است.در پایان این بخش پیشنهاد ایجاد تغییراتی در تقسیم بندی های رایج و متداول ارائه شده است.
در بخش دوم بررسی دقیقی دربارۀ مکی و مدنی بودن سور قرآن صورت گرفته است.در این بخش ضمن بیان اهمیت و ضرورت شناخت سور مکی و مدنی که می تواند بر بسیاری از مسائل مورد اختلاف و ادعا مهر تأیید یا ردّ بزند(بویژه مسائل کلامی به ویژه اثبات و یا نفی آیات مرتبط با امامت و فضایل اهل بیت علیهم السلام، و نیز تشخیص مراحل دعوت پیامبر(ص) و نیز آگاهی دقیق از تاریخ وقایع و حوادث)تعاریف متعددی از سور مکی و مدنی بر حسب تقسیم بندی زمانی، مکانی و یا بر اساس مخاطب ارائه شده و ملاک اطلاق صفت مکی یا مدنی به سور و نیز راه شناخت سور مکی و بیان شده و شواهد مکی و مدنی بودن سور قرآن از پنج منبع تفسیری(مجمع البیان،المیزان، البرهان، الاتقان و التمهید) ارائه و در پایان پس از بررسی تمام سوره های قرآن کریم در این قبیل کتب تفسیری و علوم قرآنی، پیشنهاد تغییر در مورد مکی و مدنی بودن تعدادی از سوره های قرآن کریم مطرح شده است.
کتاب مشتمل بر یک پیشگفتار، بخش ذیل می باشد:
بخش یکم: «تقسیمات در قرآن» این بخش دارای یک مقدمه و دو فصل می باشد:

[ویکی فقه] تقسیمات قرآنی و سور مکی و مدنی (کتاب). «تقسیمات قرآنی و سور مکی و مدنی» نوشتاری است از حمید رضا مستفید و کریم دولتی که در آن به دو موضوع از مباحث علوم قرآنی پرداخته شده است.
در بخش اول این کتاب موضوع «تقسیمات قرآن» مورد بررسی قرار گرفته که مباحثی همچون انواع تقسیمات ( جزء، حزب، ورد، ثمن، رکوع و...) معانی آنها، پیشینه پیدایش تقسیمات و تقسیم بندی های رایج در مصاحف امروزی را در بر گرفته است. درباره پیشینه پیدایش این تقسیمات به روایات شیعه و اهل سنت و نیز شواهد تاریخی استناد شده است. انواع تقسیمات از قبیل تقسیم بندی به جزء و حزب در زمان رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلّم ، تقسیم بندی در زمان حجاج، تقسیم بندی هفت تایی قتاده و... مورد بررسی قرار گرفته و تقسیم بندی مصاحف رایج ضمن جداولی با یکدیگر مقایسه شده است. در پایان این بخش پیشنهاد ایجاد تغییراتی در تقسیم بندی های رایج و متداول ارائه شده است. در بخش دوم بررسی دقیقی درباره مکی و مدنی بودن سور قرآن صورت گرفته است. در این بخش ضمن بیان اهمیت و ضرورت شناخت سور مکی و مدنی که می تواند بر بسیاری از مسائل مورد اختلاف و ادعا مهر تایید یا رد بزند (بویژه مسائل کلامی به ویژه اثبات و یا نفی آیات مرتبط با امامت و فضایل اهل بیت علیهم السلام، و نیز تشخیص مراحل دعوت پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم و نیز آگاهی دقیق از تاریخ وقایع و حوادث) تعاریف متعددی از سور مکی و مدنی بر حسب تقسیم بندی زمانی، مکانی و یا بر اساس مخاطب ارائه شده و ملاک اطلاق صفت مکی یا مدنی به سور و نیز راه شناخت سور مکی و بیان شده و شواهد مکی و مدنی بودن سور قرآن از پنج منبع تفسیری ( مجمع البیان، المیزان، البرهان، الاتقان و التمهید) ارائه و در پایان پس از بررسی تمام سوره های قرآن کریم در این قبیل کتب تفسیری و علوم قرآنی، پیشنهاد تغییر در مورد مکی و مدنی بودن تعدادی از سوره های قرآن کریم مطرح شده است.
ساختار
کتاب مشتمل بر یک پیشگفتار، بخش ذیل می باشد: بخش یکم: «تقسیمات در قرآن» این بخش دارای یک مقدمه و دو فصل می باشد: فصل یکم: تقسیمات قرآنی و معانی آنها، پیشینه پیدایش تقسیمات، سبب تقسیم بندی و نام گذاری جزء و حزب و ورد و انواع تقسیمات را مورد بررسی قرار داده است. فصل دوم: مقایسه تقسیم بندی مصحف های رایج، جدول تقسیمات اجزاء و احزاب قرآن کریم بر اساس منابع و مصاحف مشهور، نتایج و جدول تقسیمات اجزاء و احزاب قرآن کریم را در خود جای داده است. بخش دوم: «سور مکی و مدنی در قرآن» دارای یک مقدمه و دو فصل ذیل می باشد: فصل اول: تعاریف، ملاک اطلاق صفت مکی یا مدنی به سور و راه شناخت سور مکی و مدنی را بیان می کند. فصل دوم: بررسی شواهد مکی و مدنی بودن سور قرآن و توضیح در مورد مکی و مدنی بودن برخی سور را عهده دار شده است. در پایان هم فهرست تفصیلی مطالب، فهرست آیات، روایات و کتابنامه اثر آمده است.
نسخه شناسی
این کتاب به کوشش آقایان دکتر حمید رضا مستفید و کریم دولتی فراهم آمده و با همکاری مرکز طبع و نشر قرآن جمهوری اسلامی ایران که به منظور انجام تحقیقات در زمینه موضوعات مربوط به کتابت قرآن کریم و تهیه مصحف جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۷۴ تاسیس شده است، در قطع وزیری با جلد شومیز در ۱۱۵ صفحه نخستین بار در سال ۱۳۸۴ شمسی توسط سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به چاپ رسیده است.