[ویکی فقه] تقسیم قرآن بر اساس تلاوت. تقسیم بندی قرآن از جهات مختلف و از منظرهای گوناگون را تقسیمات قرآن می گویند. یکی از این تقسیمات قرآن، تقسیم بر اساس تلاوت و برای تسهیل تلاوت می باشد. از این نظر، سوره های قرآن به اجزاء، احزاب، اعشار، اخماس و رکوعات بخش بندی می شوند.
← تقسیم زمان پیامبر (ص)
یکی از تقسیمات قرآن که در قدیم رواج داشته و اکنون بر اثر شماره گذاری آیات کمتر به آن توجه می شود، نشانه گذاری پنج پنج آیه و ده ده آیه بوده است که به آن «تخمیس» و «تعشیر» می گفتند. برای تخمیس ابتداء، در پایان هر ۵ آیه نقطه و بعدها کلمه «خَمْس» یا حرف «خ» و برای تعشیر نیز آغاز، در پایان هر ۱۰ آیه نقطه و سپس کلمه «عَشر» یا حرف «ع» می گذاشتند و سرّ این کار این بود که قاریان هر روز ۵ یا ۱۰ آیه به شاگردان خود می آموختند. دانشمندان سرآغاز تعشیر مصحف را به سیره رسول خدا (صلی الله علیه وآله) در آموزش ۱۰ آیه ۱۰ آیه قرآن به اصحاب نسبت داده اند. توصیه به آموزش ۵ آیه ۵ آیه نیز از برخی نقل ها استفاده می شود که شاید منشأ تخمیس بوده است. به نظر ابو عمرو دانی تعشیر و تخمیس قرآن عمل صحابه بوده و در زمان آن ها رواج داشته است. وی روایاتی را که حاکی از مخالفت برخی صحابه و تابعان است، دلیل این دیدگاه می داند. از ابن مسعود نقل شده است که علایم تخمیس و تعشیر را از مصاحف پاک می کرد. جمعی از تابعان نیز این کار را جایز نمی دانستند. مالک تعشیر و تخمیس مصاحف را با مرکّب مشکی جایز می دانست؛ اما انجام این کار را با رنگ قرمز مکروه می دانست. محمد بن وراق می گوید: قرآنی را که اعشار و ختم سوره هایش با طلا نشانه گذاری شده بود بر امام صادق (علیه السلام) عرضه کردم. آن حضرت بر آن ایرادی نگرفت و تنها فرمودند: خوش ندارم قرآن با طلا نوشته شود و دوست دارم قرآن مانند دوره نخستین با مرکّب سیاه نوشته شود.
رکوعات
یکی دیگر از تقسیمات قرآن که بر خلاف سایر تقسیم بندی های آن، طول و اندازه مساوی و معیّن ندارد رکوعات است. هر رکوع متشکل از چند آیه است که درباره یک موضوع سخن می گوید. رکوعات بیش تر در سوره های بزرگ قرآن اند؛ برای نمونه سوره بقره ۴۰ رکوع دارد؛ اما سوره های کوچک که درباره یک موضوع سخن می گویند یک رکوع دارند؛ مانند سوره های عبس تا ناس. به رکوعات قرآن رکوع گفته اند، چون هر رکوع بر اساس مبانی فقهی اهل سنت بعد از قرائت حمد در یک رکعت خوانده می شود.
← ریشه تقسیم
...
← تقسیم زمان پیامبر (ص)
یکی از تقسیمات قرآن که در قدیم رواج داشته و اکنون بر اثر شماره گذاری آیات کمتر به آن توجه می شود، نشانه گذاری پنج پنج آیه و ده ده آیه بوده است که به آن «تخمیس» و «تعشیر» می گفتند. برای تخمیس ابتداء، در پایان هر ۵ آیه نقطه و بعدها کلمه «خَمْس» یا حرف «خ» و برای تعشیر نیز آغاز، در پایان هر ۱۰ آیه نقطه و سپس کلمه «عَشر» یا حرف «ع» می گذاشتند و سرّ این کار این بود که قاریان هر روز ۵ یا ۱۰ آیه به شاگردان خود می آموختند. دانشمندان سرآغاز تعشیر مصحف را به سیره رسول خدا (صلی الله علیه وآله) در آموزش ۱۰ آیه ۱۰ آیه قرآن به اصحاب نسبت داده اند. توصیه به آموزش ۵ آیه ۵ آیه نیز از برخی نقل ها استفاده می شود که شاید منشأ تخمیس بوده است. به نظر ابو عمرو دانی تعشیر و تخمیس قرآن عمل صحابه بوده و در زمان آن ها رواج داشته است. وی روایاتی را که حاکی از مخالفت برخی صحابه و تابعان است، دلیل این دیدگاه می داند. از ابن مسعود نقل شده است که علایم تخمیس و تعشیر را از مصاحف پاک می کرد. جمعی از تابعان نیز این کار را جایز نمی دانستند. مالک تعشیر و تخمیس مصاحف را با مرکّب مشکی جایز می دانست؛ اما انجام این کار را با رنگ قرمز مکروه می دانست. محمد بن وراق می گوید: قرآنی را که اعشار و ختم سوره هایش با طلا نشانه گذاری شده بود بر امام صادق (علیه السلام) عرضه کردم. آن حضرت بر آن ایرادی نگرفت و تنها فرمودند: خوش ندارم قرآن با طلا نوشته شود و دوست دارم قرآن مانند دوره نخستین با مرکّب سیاه نوشته شود.
رکوعات
یکی دیگر از تقسیمات قرآن که بر خلاف سایر تقسیم بندی های آن، طول و اندازه مساوی و معیّن ندارد رکوعات است. هر رکوع متشکل از چند آیه است که درباره یک موضوع سخن می گوید. رکوعات بیش تر در سوره های بزرگ قرآن اند؛ برای نمونه سوره بقره ۴۰ رکوع دارد؛ اما سوره های کوچک که درباره یک موضوع سخن می گویند یک رکوع دارند؛ مانند سوره های عبس تا ناس. به رکوعات قرآن رکوع گفته اند، چون هر رکوع بر اساس مبانی فقهی اهل سنت بعد از قرائت حمد در یک رکعت خوانده می شود.
← ریشه تقسیم
...
wikifeqh: تقسیم_قرآن_بر_اساس_تلاوت