[ویکی شیعه] تَفْسیر کبیر مَنْهَجُ الصّادقین فی إلْزامِ الْمُخالِفین، تالیف ملا فتح الله کاشانی از تفاسیر ارزشمند شیعه است که در سال ۹۸۲ق به زبان فارسی روان و سلیس نگاشته شده است. این کتاب تا مدتی تنها تفسیر فارسی متداول بود. ملا فتح الله کاشانی در تفسیر خود، مباحث مختلف کلامی، فقهی، ادبی و ... را مطرح کرده است؛ اما مؤلف بیشتر بر استفاده از روایات اهل بیت در تفسیر خود اهتمام داشته؛ چنانکه برخی این تفسیر را از تفاسیر مأثور به شمار آورده اند.
ملافتح الله فرزند ملاشکرالله کاشانی است. او عالمی بزرگ، فقیه، محقق، مُتَکَلِّم و مفسّر متبحر و از بزرگان شیعه در اواخر قرن دهم هجری می باشد. ملا فتح الله از شاگردان علی بن حسن زواری است که به واسطه او از محقق کرکی روایت می کند. این مفسر از برجستگان علمای دربار شاه طهماسب صفوی بود که در تمام علوم دینی متداول، خصوصاً در تفسیر متبحر بود. وی تالیفات بسیاری نیز دارد که غالب تالیفاتش، به زبان فارسی است. ملا فتح الله کاشانی در سال ۹۸۸ ق وفات یافت.
ملافتح الله فرزند ملاشکرالله کاشانی است. او عالمی بزرگ، فقیه، محقق، مُتَکَلِّم و مفسّر متبحر و از بزرگان شیعه در اواخر قرن دهم هجری می باشد. ملا فتح الله از شاگردان علی بن حسن زواری است که به واسطه او از محقق کرکی روایت می کند. این مفسر از برجستگان علمای دربار شاه طهماسب صفوی بود که در تمام علوم دینی متداول، خصوصاً در تفسیر متبحر بود. وی تالیفات بسیاری نیز دارد که غالب تالیفاتش، به زبان فارسی است. ملا فتح الله کاشانی در سال ۹۸۸ ق وفات یافت.
[ویکی فقه] تفسیر منهج الصادقین فی الزام المخالفین (کتاب). تفسیر «منهج الصادقین» تالیف ملا فتح الله کاشانی
انگیزه نویسنده، لزوم نگارش تفسیری بوده است برای فارسی زبانان، نه بیش از اندازه مفصل و نه بسیار مختصر، با اسلوب زبانی و لغاتی که ملال- انگیز نباشد و نیز موافق باورها و عقاید امامیه و شامل آثار و اخبار اهل بیت علیه السّلام باشد.
معرفی کتاب
این تفسیر که به تصریح مولف در سال ۹۸۴ هـ . ق بخشی از آن (تا سوره انفال) به پایان رسیده، حجیم ترین و ارزنده ترین اثر مولف است. از لحاظ تاریخی، تفسیر «منهج» اولین اثر تفسیری ملا فتح الله است که به تدوین و جمع آوری آن دست زده است، هر چند به رغم اولین اثر بودن، به نظر می رسد اتمام آن بعد از اثر دیگرش (سوم) «زبدة التفاسیر» باشد.این تفسیر در ۵ جلد بزرگ و اخیراً در ۱۰ جلد معمولی به چاپ رسیده است. نخستین چاپ آن مربوط به سال ۱۲۸۴ در تهران و بعد ۱۲۹۶ در ۳ جلد و یک بار در سال ۱۳۱۴ در تبریز منتشر گردید و سرانجام با تعلیقه و تحشیه استاد شعرانی بارها چاپ شده است. در «الذریعه» پیرامون این اثر می خوانیم:«فارسی و بزرگ است، در سه مجلد بزرگ. از آن مفسر فتح الله فرزند شکر الله کاشانی است.. که چاپ شده است. وی برخی از بخش ها یعنی سوره انفال را در سال ۹۸۴ به پایان برده و این نسخه با این تاریخ در کتابخانه استاد ما آیه الله شیرازی در سامرا وجود دارد.» شاید با توجه به همین تاریخ که در پایان سوره انفال ذکر شده برخی معتقدند این تفسیر ناقص بوده و بعد ها توسط داماد وی به پایان رسیده است.«گفته می شود تفسیر فارسی معروفش هنگام وفات او نا تمام بوده که دامادش بعد از وفات او، آن را تکمیل کرد.»
ضرورت تألیف از زبان ملا فتح الله
ملا فتح الله، علم قرآن را علم اصلی شریعت می دانست و معتقد بود، دانستن آن برای مسلمانان در هر دوره ای ضروری است. از این رو است که در هر دوره ای به این نیاز علمی، به گونه ای پاسخ داده اند. اما عموم مردم توان استفاده از بسیاری کتب موجود را نداشتند وی کتاب هایی را که پیرامون تفسیر نگاشته می شد، به دلایل زیر فاقد کارایی لازم می دانست:۱. متن عربی داشتند.۲. تفاسیر فارسی پیچیده بودند. این امر به دلیل پرداختن بیش از حد به لغات، مأخذ مشتقات، ذکر تمام وجوه ترکیبات، بیان قرائت های دوگانه و نادر، شرح دلایل هر یک از قاریان و سخنان غیر مطمئن بود.۳. برخی کتاب های فارسی موجود نیز در استفاده از زبان فارسی قدیم، چنان دچار افراط شده و واژه های نامأنوس و شیوه ها و عبارت های سنگین به کار برده بودند که برای مخاطب فارسی زبان آن دوره فهمیدنی نبود.۴. برخی چنان مختصر بودند که فایده ای به خواننده نمی رساند.۵. آن دسته از تفاسیر هم که از عیوب مذکور خالی بودند، از حیث اعتقادی دچار انحراف بودند؛ هر چند عباراتشان رسا و زیبا بود. ملا فتح الله در این باره می نویسد:«تفسیر کاشفی اگر چه به جواهر عبارات بلیغه و لآلی الفاظ فصیحه محلی بود، اما چون که موافق روش مخالفین و مخالف مذهب ائمه صادقین صلوات الله علیهم اجمعین بود، از نظر اعتبار به مثابه مار زرنگار می نمود، چه ظاهر آن مزین بود به نقوش جمیله و باطنش مملو از سموم عقاید قاتله و با وجود این در غایت ایجاز و اختصار.»
هدف و شیوه تفسیری
...
انگیزه نویسنده، لزوم نگارش تفسیری بوده است برای فارسی زبانان، نه بیش از اندازه مفصل و نه بسیار مختصر، با اسلوب زبانی و لغاتی که ملال- انگیز نباشد و نیز موافق باورها و عقاید امامیه و شامل آثار و اخبار اهل بیت علیه السّلام باشد.
معرفی کتاب
این تفسیر که به تصریح مولف در سال ۹۸۴ هـ . ق بخشی از آن (تا سوره انفال) به پایان رسیده، حجیم ترین و ارزنده ترین اثر مولف است. از لحاظ تاریخی، تفسیر «منهج» اولین اثر تفسیری ملا فتح الله است که به تدوین و جمع آوری آن دست زده است، هر چند به رغم اولین اثر بودن، به نظر می رسد اتمام آن بعد از اثر دیگرش (سوم) «زبدة التفاسیر» باشد.این تفسیر در ۵ جلد بزرگ و اخیراً در ۱۰ جلد معمولی به چاپ رسیده است. نخستین چاپ آن مربوط به سال ۱۲۸۴ در تهران و بعد ۱۲۹۶ در ۳ جلد و یک بار در سال ۱۳۱۴ در تبریز منتشر گردید و سرانجام با تعلیقه و تحشیه استاد شعرانی بارها چاپ شده است. در «الذریعه» پیرامون این اثر می خوانیم:«فارسی و بزرگ است، در سه مجلد بزرگ. از آن مفسر فتح الله فرزند شکر الله کاشانی است.. که چاپ شده است. وی برخی از بخش ها یعنی سوره انفال را در سال ۹۸۴ به پایان برده و این نسخه با این تاریخ در کتابخانه استاد ما آیه الله شیرازی در سامرا وجود دارد.» شاید با توجه به همین تاریخ که در پایان سوره انفال ذکر شده برخی معتقدند این تفسیر ناقص بوده و بعد ها توسط داماد وی به پایان رسیده است.«گفته می شود تفسیر فارسی معروفش هنگام وفات او نا تمام بوده که دامادش بعد از وفات او، آن را تکمیل کرد.»
ضرورت تألیف از زبان ملا فتح الله
ملا فتح الله، علم قرآن را علم اصلی شریعت می دانست و معتقد بود، دانستن آن برای مسلمانان در هر دوره ای ضروری است. از این رو است که در هر دوره ای به این نیاز علمی، به گونه ای پاسخ داده اند. اما عموم مردم توان استفاده از بسیاری کتب موجود را نداشتند وی کتاب هایی را که پیرامون تفسیر نگاشته می شد، به دلایل زیر فاقد کارایی لازم می دانست:۱. متن عربی داشتند.۲. تفاسیر فارسی پیچیده بودند. این امر به دلیل پرداختن بیش از حد به لغات، مأخذ مشتقات، ذکر تمام وجوه ترکیبات، بیان قرائت های دوگانه و نادر، شرح دلایل هر یک از قاریان و سخنان غیر مطمئن بود.۳. برخی کتاب های فارسی موجود نیز در استفاده از زبان فارسی قدیم، چنان دچار افراط شده و واژه های نامأنوس و شیوه ها و عبارت های سنگین به کار برده بودند که برای مخاطب فارسی زبان آن دوره فهمیدنی نبود.۴. برخی چنان مختصر بودند که فایده ای به خواننده نمی رساند.۵. آن دسته از تفاسیر هم که از عیوب مذکور خالی بودند، از حیث اعتقادی دچار انحراف بودند؛ هر چند عباراتشان رسا و زیبا بود. ملا فتح الله در این باره می نویسد:«تفسیر کاشفی اگر چه به جواهر عبارات بلیغه و لآلی الفاظ فصیحه محلی بود، اما چون که موافق روش مخالفین و مخالف مذهب ائمه صادقین صلوات الله علیهم اجمعین بود، از نظر اعتبار به مثابه مار زرنگار می نمود، چه ظاهر آن مزین بود به نقوش جمیله و باطنش مملو از سموم عقاید قاتله و با وجود این در غایت ایجاز و اختصار.»
هدف و شیوه تفسیری
...
wikifeqh: منهج_الصادقین_فی_الزام_المخالفین