[ویکی فقه]
بعضی از مفسران، با رویکرد تفسیر علمی، آیات مربوط به باران را بررسی کرده اند.یکی از نویسندگان معاصر که با نگارش کتاب باد و باران در قرآن در این راستا بسیار کوشیده است، اعتقاد دارد که نکات اساسی و مبانی اصلی علم جدید درباره پدیده باران، در انتخاب کلمات و تعبیرهای بعضی آیات به خوبی منعکس شده است و از هر سه نوع باران جبهه ای، کوهستانی و طوفانی که در کتابهای علمی بازگو شده، در قرآن ذکری یا نمونه ای به میان آمده است. بر پایه کاوشهای علمی، برای بارش باران، وجود بادهایی از نواحی گرم و سرد لازم است تا به سوی بالا حرکت کند و باروری و حالت انقلاب و دگرگونی را در ابرهای باران زا فراهم آورد و بخار آب تقطیر شود. به باور برخی، استفاده از واژه «ریاح» در آیاتی که باد را زمینه ساز و بشارت دهنده باران می داند رساننده نیاز به وجود «بادهایی» برای بارش باران است. واژه «یَعرُجُ» در «یَعلَمُ... ما یَنزِلُ مِنَ السَّماءِ وما یَعرُجُ فیها» به بالا رفتن باد و نقش آن در بارش باران اشاره دارد. واژه «لَواقِح» در «اَرسَلنَا الرِّیحَ لَوقِحَ» کارکرد باد در باروری ابرهای بارانزا را می رساند. واژه «تُثیرُ» در «یُرسِلُ الرّیحَ فَتُثیرُ سَحابًا» و «اَرسَلَ الرّیحَ فَتُثیرُ سَحابًا» بر وجود حالت انقلاب و ناپایداری هوا ، هنگام تشکیل ابرهای بارانزا دلالت دارد، زیرا «تثیر» از ریشه «ث و ر» به معنای انقلاب و دگرگونی است. واژه «مُعصِرات» در «اَنزَلنا مِنَ المُعصِرتِ ماءً» اشاره به تقطیر و عصاره گیری ابرها دارد. وی بخشی از آیات را با چگونگی پیدایش ابرها و ریزش بارانهای جبهه ای مناسب می داند؛ بارانهایی که پیش از آن لکه های نازکی از ابر در آسمان نمایان می شود تا سطح آسمان را پرده ای لطیف از ابر بپوشاند و پس از آن به ترتیب قطعه ابرهای طبقات پایین زمین و ابرهای کم ارتفاعِ فشرده، آسمان را فرا گیرد و از لابه لای قشرهای ضخیم ابرها اولین دانه های ریز باران خارج گردد.به باور وی از ترکیب آیه «اَلَم تَرَ اَنَّ اللّهَ یُزجی سَحابًا ثُمَّ یُؤَلِّفُ بَینَهُ ثُمَّ یَجعَلُهُ رُکامًا فَتَرَی الوَدقَ یَخرُجُ مِن خِللِه» با آیه «اَللّهُ الَّذی یُرسِلُ الرّیحَ فَتُثیرُ سَحابًا فَیَبسُطُهُ فِی السَّماءِ کَیفَ یَشاءُ ویَجعَلُهُ کِسَفًا فَتَرَی الوَدقَ یَخرُجُ مِن خِللِه» می توان در ۸ مرحله فرآیند بارشهای جبهه ای را ترسیم کرد:۱. وزیدن مستمر باد از دو جناح:«یُرسِلُ الرّیح».۲. برخورد بادهای دو جناح گرم و سرد و ایجاد حالت ناپایداری:«فَتُثیرُ سَحابًا».۳. رژه قطار ابرها:«یُزجی سَحابًا».۴. راه افتادن و پراکنده شدن ابرها در آسمان:«فَیَبسُطُهُ فِی السَّماء».۵. پوشیده شدن سطح آسمان از ابر:«ثُمَّ یُؤَلِّفُ بَینَه».۶. رسیدن ابرهای متراکم به طبقات پایین:«فیَجعَلُهُ کِسَفاً».۷. تراکم و انباشته شدن ابرها بر هم:«ثُمَّ یَجعَلُهُ رُکامًا».۸. خروج اولیه قطرات از خلال ابرها:«فَتَرَی الوَدقَ یَخرُجُ مِن خِللِهِ». در آیه ۲۶۵ بقره ضمن تمثیلی، از ریزش بارانهای کوهستانی سخن به میان آمده است:«مَثَلُ الَّذینَ... کَمَثَلِ جَنَّة بِرَبوَة اَصابَها وابِلٌ... فَاِن لَم یُصِبها وابِلٌ فَطَلٌّ». در این آیه از باغهایی در مناطق کوهستانی ( رَبْوَه ) یاد می شود که اگر بارانهای درشت قطره و رگباری ( وابِل ) که بارانهای جبهه ای و طوفانی هستند بر آن ها نبارد، ریزه باران (طَلّ) که باران کوهستانی است آن را سیراب می کند.
← اقسام بارانهای طوفانی
۱. ↑ مجموعه آثار، ج ۷، ص ۳۳۰، «باد و باران در قرآن».۲. ↑ مجموعه آثار، ج ۷، ص ۳۶۷.۳. ↑ مجموعه آثار، ج ۷، ص ۳۳۰ - ۳۳۱.۴. ↑ اعراف/سوره۷، آیه۵۷ .
مرکز دائرة المعارف قرآن کریم، برگرفته از مقاله «باران».
...
بعضی از مفسران، با رویکرد تفسیر علمی، آیات مربوط به باران را بررسی کرده اند.یکی از نویسندگان معاصر که با نگارش کتاب باد و باران در قرآن در این راستا بسیار کوشیده است، اعتقاد دارد که نکات اساسی و مبانی اصلی علم جدید درباره پدیده باران، در انتخاب کلمات و تعبیرهای بعضی آیات به خوبی منعکس شده است و از هر سه نوع باران جبهه ای، کوهستانی و طوفانی که در کتابهای علمی بازگو شده، در قرآن ذکری یا نمونه ای به میان آمده است. بر پایه کاوشهای علمی، برای بارش باران، وجود بادهایی از نواحی گرم و سرد لازم است تا به سوی بالا حرکت کند و باروری و حالت انقلاب و دگرگونی را در ابرهای باران زا فراهم آورد و بخار آب تقطیر شود. به باور برخی، استفاده از واژه «ریاح» در آیاتی که باد را زمینه ساز و بشارت دهنده باران می داند رساننده نیاز به وجود «بادهایی» برای بارش باران است. واژه «یَعرُجُ» در «یَعلَمُ... ما یَنزِلُ مِنَ السَّماءِ وما یَعرُجُ فیها» به بالا رفتن باد و نقش آن در بارش باران اشاره دارد. واژه «لَواقِح» در «اَرسَلنَا الرِّیحَ لَوقِحَ» کارکرد باد در باروری ابرهای بارانزا را می رساند. واژه «تُثیرُ» در «یُرسِلُ الرّیحَ فَتُثیرُ سَحابًا» و «اَرسَلَ الرّیحَ فَتُثیرُ سَحابًا» بر وجود حالت انقلاب و ناپایداری هوا ، هنگام تشکیل ابرهای بارانزا دلالت دارد، زیرا «تثیر» از ریشه «ث و ر» به معنای انقلاب و دگرگونی است. واژه «مُعصِرات» در «اَنزَلنا مِنَ المُعصِرتِ ماءً» اشاره به تقطیر و عصاره گیری ابرها دارد. وی بخشی از آیات را با چگونگی پیدایش ابرها و ریزش بارانهای جبهه ای مناسب می داند؛ بارانهایی که پیش از آن لکه های نازکی از ابر در آسمان نمایان می شود تا سطح آسمان را پرده ای لطیف از ابر بپوشاند و پس از آن به ترتیب قطعه ابرهای طبقات پایین زمین و ابرهای کم ارتفاعِ فشرده، آسمان را فرا گیرد و از لابه لای قشرهای ضخیم ابرها اولین دانه های ریز باران خارج گردد.به باور وی از ترکیب آیه «اَلَم تَرَ اَنَّ اللّهَ یُزجی سَحابًا ثُمَّ یُؤَلِّفُ بَینَهُ ثُمَّ یَجعَلُهُ رُکامًا فَتَرَی الوَدقَ یَخرُجُ مِن خِللِه» با آیه «اَللّهُ الَّذی یُرسِلُ الرّیحَ فَتُثیرُ سَحابًا فَیَبسُطُهُ فِی السَّماءِ کَیفَ یَشاءُ ویَجعَلُهُ کِسَفًا فَتَرَی الوَدقَ یَخرُجُ مِن خِللِه» می توان در ۸ مرحله فرآیند بارشهای جبهه ای را ترسیم کرد:۱. وزیدن مستمر باد از دو جناح:«یُرسِلُ الرّیح».۲. برخورد بادهای دو جناح گرم و سرد و ایجاد حالت ناپایداری:«فَتُثیرُ سَحابًا».۳. رژه قطار ابرها:«یُزجی سَحابًا».۴. راه افتادن و پراکنده شدن ابرها در آسمان:«فَیَبسُطُهُ فِی السَّماء».۵. پوشیده شدن سطح آسمان از ابر:«ثُمَّ یُؤَلِّفُ بَینَه».۶. رسیدن ابرهای متراکم به طبقات پایین:«فیَجعَلُهُ کِسَفاً».۷. تراکم و انباشته شدن ابرها بر هم:«ثُمَّ یَجعَلُهُ رُکامًا».۸. خروج اولیه قطرات از خلال ابرها:«فَتَرَی الوَدقَ یَخرُجُ مِن خِللِهِ». در آیه ۲۶۵ بقره ضمن تمثیلی، از ریزش بارانهای کوهستانی سخن به میان آمده است:«مَثَلُ الَّذینَ... کَمَثَلِ جَنَّة بِرَبوَة اَصابَها وابِلٌ... فَاِن لَم یُصِبها وابِلٌ فَطَلٌّ». در این آیه از باغهایی در مناطق کوهستانی ( رَبْوَه ) یاد می شود که اگر بارانهای درشت قطره و رگباری ( وابِل ) که بارانهای جبهه ای و طوفانی هستند بر آن ها نبارد، ریزه باران (طَلّ) که باران کوهستانی است آن را سیراب می کند.
← اقسام بارانهای طوفانی
۱. ↑ مجموعه آثار، ج ۷، ص ۳۳۰، «باد و باران در قرآن».۲. ↑ مجموعه آثار، ج ۷، ص ۳۶۷.۳. ↑ مجموعه آثار، ج ۷، ص ۳۳۰ - ۳۳۱.۴. ↑ اعراف/سوره۷، آیه۵۷ .
مرکز دائرة المعارف قرآن کریم، برگرفته از مقاله «باران».
...
wikifeqh: تفسیر_علمی_باران