تفسیر شریف لاهیجى

دانشنامه اسلامی

[ویکی اهل البیت] بهاالدین محمد بن شیخ علی شریف لاهیجی.(م 1088 ق)
بهاءالدین محمد شریف لاهیجی، دانشمند وارسته قرن یازدهم و معاصر دانشمندی به نام ملا عبدالرزاق لاهیجی صاحب شوارق الالهام و گوهرمراد است. وی در خدمت محقق داماد و برخی از استادان بزرگ آن دوران تلمذ کرد و آثار ارزشمندی از خود برجای گذاشت. از وی چند اثر قرآنی، اخلاقی و عرفانی باقی مانده است.
محبوب القلوب، رساله فی عالم المثال، تفسیر قرآن.
مفسر خود در مقدمه تفسیر می گوید:« غرض این است که ترجمه ای مختصر و قابل اعتماد بر مبنای مذهب امامیة برای قرآن بنویسم» به تحقیق مراد وی از« ترجمه» در این مقام« تفسیر» می باشد، زیرا تفسیر وی چیزی فراتر از« ترجمه تفسیرآمیز» می باشد.
این تفسیر ظاهراً در هندوستان به اتمام رسیده و صاحب تفسیر لوامع التنزیل و سواطع التأویل، سید ابوالقاسم رضوی قمی که ساکن هند بود در تألیف خود از آن بهره جسته است. این اثر مانند بیشتر تفاسیر قرن یازدهم، متأثر از فضای فرهنگی و از دو ویژگی آن دوران برخوردار است: نخست گرایش به حدیث و دیگری داشتن صبغه عرفانی.
مفسر در آغاز کتاب مقدمه ای نگاشته و در آن به انگیزه نگارش خود اشاره کرده است. وی هدف از نگارش این کتاب را ارائه تفسیری ساده و مورد اعتماد در مذهب امامیه برای برادران اهل ایمان می داند که اشتغالات و موانع روزگار آن ها را از تحصیل علوم محروم کرده و خود را نیازمند به ترجمه قرآنی می دانند؛ اما در حقیقت این کتاب فراتر از ترجمه است.
روش مفسر بدین گونه است که ابتدا هر آیه را به طور فشرده ترجمه کرده، آنگاه به نقل روایات وارد شده، از اهل بیت عصمت و طهارت می پردازد. در این قسمت، تنها منبع نقل او مجامع حدیثی شیعه است.
یکی از روش های لاهیجی در نقل روایات، جمع بین روایات و رفع تعارض آن ها در موارد خاص و ارزیابی های رجالی است. از نکات بارز این تفسیر، ارائه عقاید شیعه و دفاع از مواردی است که مورد اختلاف بین شیعه و دیگر مذاهب است.

[ویکی نور] تفسیر شریف لاهیجی، به زبان فارسی، اثر قطب الدین محمد بن شیخ علی لاهیجی است. وی، تألیف تفسیر را در پتنه (پشا)، از بلاد هند، در سال 1086ق، به پایان رسانیده است، البته آقای محدث ارموی احتمال می دهند که ایشان هنگام تألیف در ایران بوده اند.
کتاب، گر چه در بدو تألیف، در دو مجلد ارائه شده بود(مجلد اول، از ابتدای قرآن تا سوره کهف و مجلد دوم، از سوره کهف تا آخر قرآن)، ولی بعدا در چهار جلد تدوین گردید. سوره های زیر، به ترتیب، در مجلدات چهارگانه، تفسیر شده است:
در این تفسیر، تنها به ذکر روایت بسنده نشده است؛ ازاین رو، در نقل روایات و دیگر مباحث، به برنامه منظمی نیاز داشته تا بر اساس آن، مطالب را ارائه نماید. شرح روایات، رنگ شبه اجتهادی به این تفسیر داده است.
مفسر، در آغاز، چند آیه را ذکر می کند، آن گاه به ترجمه فارسی آمیخته با تفسیر، به طور اجمال و نه به شکل تحت اللفظی، بلکه به عنوان ترجمه مطلوب می پردازد. عبارات کتاب، ساده و روان و خالی از تعقید بوده و برای متوسطین از مخاطبین به خوبی قابل فهم است.
پس از آن، روایات رسیده در تفسیر آیه را نقل کرده و آنها را شرح می دهد. در این بخش فقط به روایات صادره از اهل بیت(ع) اهتمام می ورزد. مفسر، سعی دارد بین روایت هایی که به ظاهر با هم سازگاری ندارند، سازش ایجاد کند و تنافی ظاهری آنها را برطرف نماید و در نقل روایت و شرح آن اطاله نمی دهد؛ در ضمن به نکات رجالی نیز اشارت دارد و این، به دلیل تبحری است که در رجال داشته است(کتب رجالی وی، «خیر الرجال» و «محبوب القلوب» است).

پیشنهاد کاربران

بپرس