تفسیر ثعلبی

[ویکی فقه] مهم ترین و مشهورترین اثر ثعلبی الکشف والبیان عن تفسیرالقرآن معروف به تفسیر الثعلبی است. بیشتر منابع این تفسیر را ستوده و برخی آن را برتر از تفاسیر دیگر دانسته اند.
تفسیر ثعلبی را باید در زمره تفاسیر جامع و دایرة المعارف گونه بر شمرد، گرچه اغلب، آن را تفسیری مأثور یا روایی به حساب آورده اند. از مقدمه این تفسیر چنین برمی آید که ثعلبی روی کردی جامع به تفسیر قرآن داشته و به روش ها و برداشت های گوناگون تفسیری اهمیت می داده، چنان که به شکلی موجز و با تعبیراتی خاص تصریح کرده است که در تفسیر آیات به چهارده جنبه، از جمله لغت و اعراب و قرائات و احکام و حِکَم و قصص ، توجه دارد. شاهد دیگر بر این امر تلقی وی از تأویل است که به نظر او همه معانی محتمل نزد علما را شامل می شود، هر چند او معیار خود را در صحت و سقم این معانی و آرای متنوع، کتاب و سنت ذکر کرده است.
انتقاد ثعلبی از تفاسیر دیگر
ثعلبی در مقدمه کتاب تفاسیر موجود در عصر خویش را به شش گروه تقسیم و از هر گروه به نحوی انتقاد کرده است.در این میان، تندترین انتقاد وی متوجه تفاسیر معتزله ، نظیر تفسیر ابوعلی جُبّائی (متوفی ۳۰۳) و ابومسلم محمد بن بحراصفهانی (متوفی ۳۲۱)، است که آنان را اهل بدعت و هوا و هوس خوانده است.همچنین از طبری به سبب تطویل و تکرار انتقاد کرده است.بر این اساس، مهم ترین انگیزه وی در نگارش تفسیری جدید، نبودنِ کتابی جامع و مهذب و عاری از اشکال در این حوزه بوده که در کنار دلایلی دیگر، از جمله روی گرداندن مردم از تفسیر قرآن و درخواست برخی علما و بزرگان از وی، موجب تألیف الکشف والبیان شده است. از انتقادهای ثعلبی بر تفاسیر پیشین و ویژگی هایی که برای تفسیر خودش ذکر کرده است، معلوم می شود که وی برای ساختار و نحوه تنظیم مطالب در تفسیر ارزشی ویژه قائل بوده است.
منابع
منابع ثعلبی را در تفسیر الکشف والبیان می توان به دو دسته شفاهی و مکتوب تقسیم کرد.
← منابع مسموع
...