[ویکی فقه] تفسیر الهلالی، اثر مفسر ابومحمد سفیان فرزند عیینة بن ابی عمران مـیـمـون هلالی، از مفسران شیعه و محدثین و متکلمین عصر خویش و از اصحاب می باشد.
تفسیر الهلالی (تـفسیر جوابات القرآن)، اثر مفسر ابومحمد سفیان (کوفه ۱۰۷ - مکه ۱۹۸ ق) فرزند عیینة بن ابی عمران مـیـمـون هلالی، از مفسران شیعه و محدثین و متکلمین عصر خویش و از اصحاب حضرت صادق (علیه السّلام). از محضر بسیاری از محدثین فریقین سنی و شیعه و زیدی بهره مند گشت.
معرفی تفسیر
تفسیر مورد بحث به زبان عربی به شیوه روائی است و در دل تفسیرهای سنی و شیعه و زیدیه منقول است. ابوالعباس نجاشی تفسیر مذکور را از حضرت صادق (علیه السّلام) دانسته است و آن را توسط استادش احمد بن علی بن العباس السیرافی با چهار واسطه نقل می کند. این تفسیر در عصر ابن ندیم از شهرت بسزائی برخوردار بوده است.ذهبی (م ۷۴۸ ق) در سیر اعلام النبلاء پس از ذکر مشایخ و جمع کثیری از شاگردان مفسر اقوال تمام فقهاء و محدثینی که مفسر را ستوده اند نقل می کند و در مورد تفسیر می نویسد عبدالله بن و هب گفته است: در علم تفسیر هیچ کس را داناتر از ابن عیینه نمی شناسم سپس اضافه نموده که امام شافعی گفته است اگر مالک و سفیان بن عیینة نبودند علم حجاز از بین رفته بود.شـمـس الـدین محمد داودی (م ۹۴۵ ق) در کتاب خود طبقات المفسرین پس از اینکه او را امام مجتهدین و شیخ الاسلام می خواند به شرح حال وی پرداخته و تفسیری به نام جوابات القرآن به او نسبت داده است که احتمالا با تفسیر الهلالی متحد باشد.فرات کوفی در تفسیر خود بخشی از تفسیر سفیان را در تفسیر آیه اول از سوره معارج «سال سائل بعذاب واقع» به نقل از حسین بن محمد الخارفی نقل کرده است.و نـیـز علی بن ابراهیم قمی در تفسیر خود در تفسیر آیه ۲۰۰ سوره بقره «فاذا قضیتم مناسککم فاذکروا الله کذکرکم آباءکم او اشد ذکرا فمن الناس من یقول ربنا آتنا فی الدنیا وما له فی الآخرة من خلاق» به نقل از سفیان بن عیینة از حضرت صادق (علیه السّلام) به تفسیر آیه می پردازد.همچنین احادیث وی در کتب اربعه. محسن امین عاملی در اعیان الشیعة به تشیع او تصریح دارد و نیز تمام مورخین تفسیر او را جـزء مـؤلـفات وی ضبط کرده اند و بغدادی در ایضاح المکنون این تفسیر را ضبط کرده است و از معاصرین، خیرالدین زرکلی و عمر رضا کحاله این تفسیر را یاد کرده اند.
تفسیر الهلالی (تـفسیر جوابات القرآن)، اثر مفسر ابومحمد سفیان (کوفه ۱۰۷ - مکه ۱۹۸ ق) فرزند عیینة بن ابی عمران مـیـمـون هلالی، از مفسران شیعه و محدثین و متکلمین عصر خویش و از اصحاب حضرت صادق (علیه السّلام). از محضر بسیاری از محدثین فریقین سنی و شیعه و زیدی بهره مند گشت.
معرفی تفسیر
تفسیر مورد بحث به زبان عربی به شیوه روائی است و در دل تفسیرهای سنی و شیعه و زیدیه منقول است. ابوالعباس نجاشی تفسیر مذکور را از حضرت صادق (علیه السّلام) دانسته است و آن را توسط استادش احمد بن علی بن العباس السیرافی با چهار واسطه نقل می کند. این تفسیر در عصر ابن ندیم از شهرت بسزائی برخوردار بوده است.ذهبی (م ۷۴۸ ق) در سیر اعلام النبلاء پس از ذکر مشایخ و جمع کثیری از شاگردان مفسر اقوال تمام فقهاء و محدثینی که مفسر را ستوده اند نقل می کند و در مورد تفسیر می نویسد عبدالله بن و هب گفته است: در علم تفسیر هیچ کس را داناتر از ابن عیینه نمی شناسم سپس اضافه نموده که امام شافعی گفته است اگر مالک و سفیان بن عیینة نبودند علم حجاز از بین رفته بود.شـمـس الـدین محمد داودی (م ۹۴۵ ق) در کتاب خود طبقات المفسرین پس از اینکه او را امام مجتهدین و شیخ الاسلام می خواند به شرح حال وی پرداخته و تفسیری به نام جوابات القرآن به او نسبت داده است که احتمالا با تفسیر الهلالی متحد باشد.فرات کوفی در تفسیر خود بخشی از تفسیر سفیان را در تفسیر آیه اول از سوره معارج «سال سائل بعذاب واقع» به نقل از حسین بن محمد الخارفی نقل کرده است.و نـیـز علی بن ابراهیم قمی در تفسیر خود در تفسیر آیه ۲۰۰ سوره بقره «فاذا قضیتم مناسککم فاذکروا الله کذکرکم آباءکم او اشد ذکرا فمن الناس من یقول ربنا آتنا فی الدنیا وما له فی الآخرة من خلاق» به نقل از سفیان بن عیینة از حضرت صادق (علیه السّلام) به تفسیر آیه می پردازد.همچنین احادیث وی در کتب اربعه. محسن امین عاملی در اعیان الشیعة به تشیع او تصریح دارد و نیز تمام مورخین تفسیر او را جـزء مـؤلـفات وی ضبط کرده اند و بغدادی در ایضاح المکنون این تفسیر را ضبط کرده است و از معاصرین، خیرالدین زرکلی و عمر رضا کحاله این تفسیر را یاد کرده اند.
wikifeqh: تفسیر_جوابات_القرآن