[ویکی فقه] تفسیر القرآن المسمی تبصیر الرحمن و تیسیر المنان. «تفسیر القرآن المسمی تبصیر الرحمن و تیسیر المنان»، اثر علی بن احمد مهائمی ، تفسیری است که در آن، به نظم قرآن و روابط میان آیات و سوره ها با یکدیگر، پرداخته شده است.
این کتاب، به « تفسیر رحمانی » یا « تفسیر مهائمی » معروف است. کتاب به زبان عربی و در قرن نهم هجری نوشته شده است.علمای بزرگی از این تفسیر تجلیل کرده اند؛ از جمله شیخ عبدالحق محدث دهلوی می نویسد: «تفسیر رحمانی به هفت ایجاز و تدقیق موصوف است و تفسیر را به قرآن امتزاج داده است». مولانا عبدالحی نیز در این باره می نویسد: «این تفسیر بر سایر تفاسیر، برجستگی دارد. ویژگی این تفسیر آن است که آیات را چنان به همدیگر ارتباط داده است که انسان بدون خستگی، تمام مجلدات تفسیر را می خواند و لذت می برد».
ساختار
کتاب با مقدمه نویسنده آغاز و مطالب در دو جلد، تنظیم شده است.نویسنده، آیات را به گونه ای تفسیر می کند که روابط میان آیات، از نظر محتوا و سبک، روشن گردد. در ضمن او مفاهیم آیات را نیز بیان کرده است. نکاتی که وی درباره روابط آیات و سوره ها کشف و بیان نموده، به تعبیر عرفا ، آن را از توفیقات الهی و از رشحات رحمانی تلقی می کند.ن نویسنده، معتقد است که تفسیر و تأویل آیات و استنباط عقلی، باید در چهارچوب حدود و قیود شرع و سنت صورت گیرد. روش او در تفسیر، با روش مفسران و علمای شیعه مشابه است که از یک سو « تفسیر بالرأی » را محکوم می کنند و از سوی دیگر، معتقد به تفسیر و تأویل عقلانی هستند. وی معتقد است روش پسندیده تفسیر، آن است که رأی و نظر خود را تابع مقصود الهی بسازیم. به نظر وی، اعتماد بر احادیث و روایات، بسیار لازم است، اما در کنار منقولات و مدلولات لغوی، باید عقل و فهم را نیز به کار گیریم تا بتوانیم مفاهیم عمیق آیات و نیز فلسفه آن را استنباط نماییم.
گزارش محتوا
نویسنده در مقدمه کتاب، به توضیح روش تفسیری خود پرداخته است. مهائمی مطالب را با حمد و ثنای پروردگار آغاز کرده و سپس عقل را «بصر» و شریعت را «نور» دانسته و معتقد است اگر آدمی کور فاقد بصر باشد، نور به او سودی نمی دهد و اگر دارای چشم، اما در تاریکی باشد، باز از دیدن حقایق ناتوان است؛ بنابراین هر دو لازم می باشند. وی در مورد عقل می نویسد: عقل در بسیاری از جاها راهنما، اما در موارد دیگر، حجاب و ستار است. در عین حال که نویسنده از کاربرد عقل در فهم قرآن طرف داری می کند، اما در تفسیر خود، از احادیث و اخبار به طور فراوان استفاده می کند. سبک او آن است که در تفسیر آیات، پس از شرح مفردات و معانی، به احادیثی که در مورد آن وارد شده، استناد می کند و سپس، به استنباط عقلی می پردازد؛ به عنوان نمونه، در تفسیر آیه ۲۳۸ سوره بقره
«حافظوا علی الصلوات و الصلاة الوسطی» ، به نقل اخبار و احادیث می پردازد و می گوید مقصود نماز عصر یا فجر است . در برخی موارد، به بیان شأن نزول و مورد نزول آیات و سوره ها نیز می پردازد؛ مثلا در مورد آخرین آیه سوره اللیل (
و لسوف یرضی )، می گوید این آیه در مورد ابوبکر است که از این امر ثابت می شود نویسنده از شیعیان نبوده است . از نظر محتوا، روش و نگرش دینی نویسنده، روش اخلاقی است. او بر انجام «حقوق الله » و « حقوق عباد » بیشتر تأکید می کند. در موارد زیادی از تفسیر خود، بر انجام حقوق و وظائف اخلاقی تأکید دارد. وی یک عارف و مرشد صوفی بود، اما در این تفسیر، مباحث عرفان نظری ، همانند وحدت الوجود و غیره دیده نمی شود، بلکه عموما بر عرفان عملی و ارزش های اخلاقی تکیه شده است . مهائمی تأکید می کند که: «آینه دل با انعکاس صفات الهی می تواند به کمال خود برسد و از کرامات اخلاق است که آینه دل را چنان پاک و صاف نگه می دارد که منعکس کننده صفات الهی گردد. با صفات اخلاقی و مجاهده و ریاضت، انسان از بیماری های روحی شفا می یابد و دل با مشاهده حق منور می گردد» وی کبر ، خودپسندی و هواپرستی را مادر تمام خصایص حیوانی و رذایل اخلاقی می داند و می گوید: «ابلیس به خاطر این ویژگی ها مردود گردید و جوهره اسلام، انقیاد و شکستن خودپسندی است» مهائمی در ضمن تفسیر آیات، بر صفت قناعت و توکل نیز بسیار تأکید می ورزد و قناعت را بزرگ ترین ثروت می داند و می گوید: «هر ثروتمند بدون صفت قناعت، فقیر و نادار و هر درویشی با صفت قناعت، شاه جهان است» در مورد بیان و شرح قصص قرآن ، روش نویسنده آن است که از تفاصیل خودداری و از نقل « روایات اسرائیلی » به کلی اجتناب کرده است؛ مثلا بسیاری از مفسران درباره تعداد اصحاب کهف و ماهیت و شمایل سگ آنان، بسیار بحث کرده و قصه های زیادی را از یهود نقل کرده اند، اما نویسنده از تفاصیل اجتناب ورزیده و این گونه روایات را «رجما بالغیب» یا حدس در مورد امور غیبی که ماورای علم ما هستند، محسوب می کند؛ اما در برخی موارد، از روش خود تجاوز کرده؛ مثلا در ضمن بازگویی قصه «ملکه سبا» بسیاری تفاصیل غیر ضروری را نقل می کند از دیگر ویژگی های این تفسیر، ایجاز و اختصار است. نویسنده در این تفسیر از تفصیل اجتناب ورزیده و به طور عموم، آیات را خلاصه و مجمل تفسیر می کند، اما سوره فاتحه را به تفصیل شرح داده است. وی این سوره را خوب تفسیر نموده است؛ به شکلی که نخست به فضائل و اهمیت این سوره، اسامی مختلف و موضوعات آن اشاره نموده، سپس مفاهیم الوهیت، ربوبیت، رحمانیت، رحیمیت، مالکیت، عبادت و استعانت را به تفصیل تمام شرح داده است ویژگی دیگر این تفسیر، آن است که در آغاز هر سوره، نکات جدیدی در تفسیر آیه
«بسم الله» متذکر می شود. نویسنده در هر سوره، آیه
«بسم الله» را با توجه به مطالب و موضوع آن سوره، شرح می دهد و آیه را به آن مطالب ارتباط می دهد. این امر ناشی از روش خاص و نگرش مهائمی، پیرامون « نظم قرآن » و روابط میان آیات است؛ به عنوان نمونه تفسیری که مهائمی از آیه
«بسم الله» در سوره فاتحه ارائه می کند، با تفسیری که در سوره بقره ارائه می دهد، مختلف است
وضعیت کتاب
...
این کتاب، به « تفسیر رحمانی » یا « تفسیر مهائمی » معروف است. کتاب به زبان عربی و در قرن نهم هجری نوشته شده است.علمای بزرگی از این تفسیر تجلیل کرده اند؛ از جمله شیخ عبدالحق محدث دهلوی می نویسد: «تفسیر رحمانی به هفت ایجاز و تدقیق موصوف است و تفسیر را به قرآن امتزاج داده است». مولانا عبدالحی نیز در این باره می نویسد: «این تفسیر بر سایر تفاسیر، برجستگی دارد. ویژگی این تفسیر آن است که آیات را چنان به همدیگر ارتباط داده است که انسان بدون خستگی، تمام مجلدات تفسیر را می خواند و لذت می برد».
ساختار
کتاب با مقدمه نویسنده آغاز و مطالب در دو جلد، تنظیم شده است.نویسنده، آیات را به گونه ای تفسیر می کند که روابط میان آیات، از نظر محتوا و سبک، روشن گردد. در ضمن او مفاهیم آیات را نیز بیان کرده است. نکاتی که وی درباره روابط آیات و سوره ها کشف و بیان نموده، به تعبیر عرفا ، آن را از توفیقات الهی و از رشحات رحمانی تلقی می کند.ن نویسنده، معتقد است که تفسیر و تأویل آیات و استنباط عقلی، باید در چهارچوب حدود و قیود شرع و سنت صورت گیرد. روش او در تفسیر، با روش مفسران و علمای شیعه مشابه است که از یک سو « تفسیر بالرأی » را محکوم می کنند و از سوی دیگر، معتقد به تفسیر و تأویل عقلانی هستند. وی معتقد است روش پسندیده تفسیر، آن است که رأی و نظر خود را تابع مقصود الهی بسازیم. به نظر وی، اعتماد بر احادیث و روایات، بسیار لازم است، اما در کنار منقولات و مدلولات لغوی، باید عقل و فهم را نیز به کار گیریم تا بتوانیم مفاهیم عمیق آیات و نیز فلسفه آن را استنباط نماییم.
گزارش محتوا
نویسنده در مقدمه کتاب، به توضیح روش تفسیری خود پرداخته است. مهائمی مطالب را با حمد و ثنای پروردگار آغاز کرده و سپس عقل را «بصر» و شریعت را «نور» دانسته و معتقد است اگر آدمی کور فاقد بصر باشد، نور به او سودی نمی دهد و اگر دارای چشم، اما در تاریکی باشد، باز از دیدن حقایق ناتوان است؛ بنابراین هر دو لازم می باشند. وی در مورد عقل می نویسد: عقل در بسیاری از جاها راهنما، اما در موارد دیگر، حجاب و ستار است. در عین حال که نویسنده از کاربرد عقل در فهم قرآن طرف داری می کند، اما در تفسیر خود، از احادیث و اخبار به طور فراوان استفاده می کند. سبک او آن است که در تفسیر آیات، پس از شرح مفردات و معانی، به احادیثی که در مورد آن وارد شده، استناد می کند و سپس، به استنباط عقلی می پردازد؛ به عنوان نمونه، در تفسیر آیه ۲۳۸ سوره بقره
«حافظوا علی الصلوات و الصلاة الوسطی» ، به نقل اخبار و احادیث می پردازد و می گوید مقصود نماز عصر یا فجر است . در برخی موارد، به بیان شأن نزول و مورد نزول آیات و سوره ها نیز می پردازد؛ مثلا در مورد آخرین آیه سوره اللیل (
و لسوف یرضی )، می گوید این آیه در مورد ابوبکر است که از این امر ثابت می شود نویسنده از شیعیان نبوده است . از نظر محتوا، روش و نگرش دینی نویسنده، روش اخلاقی است. او بر انجام «حقوق الله » و « حقوق عباد » بیشتر تأکید می کند. در موارد زیادی از تفسیر خود، بر انجام حقوق و وظائف اخلاقی تأکید دارد. وی یک عارف و مرشد صوفی بود، اما در این تفسیر، مباحث عرفان نظری ، همانند وحدت الوجود و غیره دیده نمی شود، بلکه عموما بر عرفان عملی و ارزش های اخلاقی تکیه شده است . مهائمی تأکید می کند که: «آینه دل با انعکاس صفات الهی می تواند به کمال خود برسد و از کرامات اخلاق است که آینه دل را چنان پاک و صاف نگه می دارد که منعکس کننده صفات الهی گردد. با صفات اخلاقی و مجاهده و ریاضت، انسان از بیماری های روحی شفا می یابد و دل با مشاهده حق منور می گردد» وی کبر ، خودپسندی و هواپرستی را مادر تمام خصایص حیوانی و رذایل اخلاقی می داند و می گوید: «ابلیس به خاطر این ویژگی ها مردود گردید و جوهره اسلام، انقیاد و شکستن خودپسندی است» مهائمی در ضمن تفسیر آیات، بر صفت قناعت و توکل نیز بسیار تأکید می ورزد و قناعت را بزرگ ترین ثروت می داند و می گوید: «هر ثروتمند بدون صفت قناعت، فقیر و نادار و هر درویشی با صفت قناعت، شاه جهان است» در مورد بیان و شرح قصص قرآن ، روش نویسنده آن است که از تفاصیل خودداری و از نقل « روایات اسرائیلی » به کلی اجتناب کرده است؛ مثلا بسیاری از مفسران درباره تعداد اصحاب کهف و ماهیت و شمایل سگ آنان، بسیار بحث کرده و قصه های زیادی را از یهود نقل کرده اند، اما نویسنده از تفاصیل اجتناب ورزیده و این گونه روایات را «رجما بالغیب» یا حدس در مورد امور غیبی که ماورای علم ما هستند، محسوب می کند؛ اما در برخی موارد، از روش خود تجاوز کرده؛ مثلا در ضمن بازگویی قصه «ملکه سبا» بسیاری تفاصیل غیر ضروری را نقل می کند از دیگر ویژگی های این تفسیر، ایجاز و اختصار است. نویسنده در این تفسیر از تفصیل اجتناب ورزیده و به طور عموم، آیات را خلاصه و مجمل تفسیر می کند، اما سوره فاتحه را به تفصیل شرح داده است. وی این سوره را خوب تفسیر نموده است؛ به شکلی که نخست به فضائل و اهمیت این سوره، اسامی مختلف و موضوعات آن اشاره نموده، سپس مفاهیم الوهیت، ربوبیت، رحمانیت، رحیمیت، مالکیت، عبادت و استعانت را به تفصیل تمام شرح داده است ویژگی دیگر این تفسیر، آن است که در آغاز هر سوره، نکات جدیدی در تفسیر آیه
«بسم الله» متذکر می شود. نویسنده در هر سوره، آیه
«بسم الله» را با توجه به مطالب و موضوع آن سوره، شرح می دهد و آیه را به آن مطالب ارتباط می دهد. این امر ناشی از روش خاص و نگرش مهائمی، پیرامون « نظم قرآن » و روابط میان آیات است؛ به عنوان نمونه تفسیری که مهائمی از آیه
«بسم الله» در سوره فاتحه ارائه می کند، با تفسیری که در سوره بقره ارائه می دهد، مختلف است
وضعیت کتاب
...
wikifeqh: تفسیر_مهائمی
[ویکی نور] تفسیر القرآن المسمی تبصیر الرحمن و تیسیر المنان. تفسیر القرآن المسمی تبصیر الرحمن و تیسیر المنان، اثر مهائمی، علی بن احمد |علی بن احمد مهائمی]]، تفسیری است که در آن، به نظم قرآن و روابط میان آیات و سوره ها با یکدیگر، پرداخته شده است.
این کتاب، به «تفسیر رحمانی» یا «تفسیر مهائمی» معروف است ...
کتاب به زبان عربی و در قرن نهم هجری نوشته شده است.
علمای بزرگی از این تفسیر تجلیل کرده اند؛ از جمله شیخ عبدالحق محدث دهلوی می نویسد: «تفسیر رحمانی به هفت ایجاز و تدقیق موصوف است و تفسیر را به قرآن امتزاج داده است». مولانا عبدالحی نیز در این باره می نویسد: «این تفسیر بر سایر تفاسیر، برجستگی دارد. ویژگی این تفسیر آن است که آیات را چنان به همدیگر ارتباط داده است که انسان بدون خستگی، تمام مجلدات تفسیر را می خواند و لذت می برد» ...
کتاب با مقدمه نویسنده آغاز و مطالب در دو جلد، تنظیم شده است.
این کتاب، به «تفسیر رحمانی» یا «تفسیر مهائمی» معروف است ...
کتاب به زبان عربی و در قرن نهم هجری نوشته شده است.
علمای بزرگی از این تفسیر تجلیل کرده اند؛ از جمله شیخ عبدالحق محدث دهلوی می نویسد: «تفسیر رحمانی به هفت ایجاز و تدقیق موصوف است و تفسیر را به قرآن امتزاج داده است». مولانا عبدالحی نیز در این باره می نویسد: «این تفسیر بر سایر تفاسیر، برجستگی دارد. ویژگی این تفسیر آن است که آیات را چنان به همدیگر ارتباط داده است که انسان بدون خستگی، تمام مجلدات تفسیر را می خواند و لذت می برد» ...
کتاب با مقدمه نویسنده آغاز و مطالب در دو جلد، تنظیم شده است.
[ویکی فقه] تفسیر القرآن المسمی تبصیر الرحمن و تیسیر المنّان. «تفسیر القرآن المسمی تبصیر الرحمن و تیسیر المنان»، اثر علی بن احمد مهائمی ، تفسیری است که در آن، به نظم قرآن و روابط میان آیات و سوره ها با یکدیگر، پرداخته شده است.
این کتاب، به « تفسیر رحمانی » یا « تفسیر مهائمی » معروف است. کتاب به زبان عربی و در قرن نهم هجری نوشته شده است.علمای بزرگی از این تفسیر تجلیل کرده اند؛ از جمله شیخ عبدالحق محدث دهلوی می نویسد: «تفسیر رحمانی به هفت ایجاز و تدقیق موصوف است و تفسیر را به قرآن امتزاج داده است». مولانا عبدالحی نیز در این باره می نویسد: «این تفسیر بر سایر تفاسیر، برجستگی دارد. ویژگی این تفسیر آن است که آیات را چنان به همدیگر ارتباط داده است که انسان بدون خستگی، تمام مجلدات تفسیر را می خواند و لذت می برد».
این کتاب، به « تفسیر رحمانی » یا « تفسیر مهائمی » معروف است. کتاب به زبان عربی و در قرن نهم هجری نوشته شده است.علمای بزرگی از این تفسیر تجلیل کرده اند؛ از جمله شیخ عبدالحق محدث دهلوی می نویسد: «تفسیر رحمانی به هفت ایجاز و تدقیق موصوف است و تفسیر را به قرآن امتزاج داده است». مولانا عبدالحی نیز در این باره می نویسد: «این تفسیر بر سایر تفاسیر، برجستگی دارد. ویژگی این تفسیر آن است که آیات را چنان به همدیگر ارتباط داده است که انسان بدون خستگی، تمام مجلدات تفسیر را می خواند و لذت می برد».
[ویکی نور] تفسیر القرآن المسمی تبصیر الرحمن و تیسیر المنّان. تفسیر القرآن المسمی تبصیر الرحمن و تیسیر المنان، اثر علی بن احمد مهائمی، تفسیری است که در آن، به نظم قرآن و روابط میان آیات و سوره ها با یکدیگر، پرداخته شده است.
این کتاب، به «تفسیر رحمانی» یا «تفسیر مهائمی» معروف است .
کتاب به زبان عربی و در قرن نهم هجری نوشته شده است.
علمای بزرگی از این تفسیر تجلیل کرده اند؛ از جمله شیخ عبدالحق محدث دهلوی می نویسد: «تفسیر رحمانی به هفت ایجاز و تدقیق موصوف است و تفسیر را به قرآن امتزاج داده است». مولانا عبدالحی نیز در این باره می نویسد: «این تفسیر بر سایر تفاسیر، برجستگی دارد. ویژگی این تفسیر آن است که آیات را چنان به همدیگر ارتباط داده است که انسان بدون خستگی، تمام مجلدات تفسیر را می خواند و لذت می برد» .
کتاب با مقدمه نویسنده آغاز و مطالب در دو جلد، تنظیم شده است.
این کتاب، به «تفسیر رحمانی» یا «تفسیر مهائمی» معروف است .
کتاب به زبان عربی و در قرن نهم هجری نوشته شده است.
علمای بزرگی از این تفسیر تجلیل کرده اند؛ از جمله شیخ عبدالحق محدث دهلوی می نویسد: «تفسیر رحمانی به هفت ایجاز و تدقیق موصوف است و تفسیر را به قرآن امتزاج داده است». مولانا عبدالحی نیز در این باره می نویسد: «این تفسیر بر سایر تفاسیر، برجستگی دارد. ویژگی این تفسیر آن است که آیات را چنان به همدیگر ارتباط داده است که انسان بدون خستگی، تمام مجلدات تفسیر را می خواند و لذت می برد» .
کتاب با مقدمه نویسنده آغاز و مطالب در دو جلد، تنظیم شده است.