تفسیر اثنی عشری

[ویکی فقه] تفسیر اثنی عشری اثر سیدحسین (۱۳۱۸ - ۱۳۸۴ ق) فرزند حاج آقا احمد حسینی شاه عبدالعظیمی معروف به اثنی عشری می باشد.
تفسیر مورد بحث در چهارده مجلد به زبان فارسی و شیوه کلامی و استدلالی شامل تمامی قرآن کریم است. مؤلف در مقدمه خویش می نویسد که اصل این تفسیر بر چهار اصطلاح استوار است که قبل از آغاز لازم است با معنی آنها آشنا شد: تنزیل، تاویل، ترجمه و تفسیر.
فصول کتاب
او پس از بیان معنی لغوی و اصطلاحی آنها مطالبی را که لازم است خوانندگان این تفسیر بدانند در ده فصل ذکر نموده و آنها عبارت است از:۱) تمسک به قرآن.۲) حاملان قرآن.۳) منع تفسیر قرآن به رای.۴) سبب نزول قرآن.۵) کیفیت نزول قرآن.۶) اعجاز قرآن،۷) اسامی قرآن.۸) ثواب قرائت قرآن.۹) آداب تلاوت قرآن.۱۰) نوادر و مطالب.
ویژگی های کتاب
مؤلف در این اثر پس از ذکر آیه به صورت شبه جمله یا جمله کامل آیه را به فارسی ترجمه نموده سپس آن را مبسوطا معنی و تفسیر می کند و همچنین به شرح فصاحت و بلاغت و اعجاز آیه از نظر ادبی و جهات دیگر نیز توجه دارد و همچنین از نظر فلسفی و عرفانی و کلامی و فقهی نیز به آیات می نگرد. در آغاز تفسیر هر سوره، نام ها و ثواب قرائت سوره و خواص آن را یاد می کند و پس از ذکر ۵ آیه آن را به شیوه مزجی تفسیر می کند.
منابع کتاب
...

[ویکی شیعه] تَفسیر اِثناعَشَریّ تفسیری است کامل و به زبان فارسی اثر حسین بن احمد حسینی شاه عبدالعظیمی از عالمان شیعه در قرن ۱۴ هجری قمری است. این تفسیر که روشی تحلیلی و روایی دارد، به زبان ساده و قابل فهم برای مردم نگارش یافته است. مؤلف در مقدمه کتاب به مباحثی نظیر تعریف تفسیر، فرق تفسیر و تأویل، فضیلت قرآن، منع از تفسیر به رأی، اسباب نزول، اعجاز قرآن پرداخته است.
مفسر در سخن آغازین کتاب جدیت و تلاش برای ترویج احکام الهی و نشر شریعت نبوی را وظیفه هر مسلمانی دانسته که به هر طریق نباید از جان و مال، کوتاهی کند. وی که تفسیر قرآن مجید را با دقت کامل در ایام تحصیلات خویش جمع آوری نموده بود، آن را به درخواست برادران دینی منتشر کرد تا تذکره ای در دنیا و ذخیره ای برای عُقبی بوده باشد.
کتاب با تعریف، موضوع و فایده علم تفسیر آغاز می گردد و در بخش تعریف به تنزیل، تأویل، ترجمه و تفسیر می پردازد. وی سپس در ده فصل در باب علوم قرآنی سخن می گوید:

[ویکی اهل البیت] تفسیر اثنا عشری، تالیف حسین حسینی شاه عبدالعظیمی تفسیری است فارسی در 14 مجلد تا آخر سوره مرسلات، از تفاسیر شیعه دوازده امامی، ساده و قابل فهم برای توده مخاطبانی که با زبان عربی آشنایی ندارند. با جهت گیری تحلیلی، هدایتی و ارشادی و با رویکردی لغوی و روایی، که جنبه روایی آن غلبه دارد. این تفسیر خلاصه تفسیری است که مؤلف به شکل مفصل و حاوی 22 جزء قرآن قبلا نگاشته و فرصت تکمیل آن را پیدا ننموده است.
کتاب با پیش درآمدی در باب مقدمات تفسیر مانند تعریف تفسیر، تاویل و ترجمه و فرق میان آنها، و بحثهای روائی از قبیل، تمسک به قرآن، حاملین علم آن، منع تفسیر به رای، سبب نزول، کیفیت نزول و اقسام آن، اعجاز قرآن، اسامی آن، ثواب قرائت، آداب قرائت و نوادری در مطالب اعتقادی نسبت به قرآن از قبیل، قراء سبعه، عدد آیات و...، شروع می گردد و سپس به تفسیر می پردازد.
مفسر محترم در تألیف اثر خود بر مصادر تفسیری و روایی مختلفی اعتماد داشته که برخی از آنها از این قبیلند: در تفاسیر: تبیان، مجمع البیان، برهان، نور الثقلین، صافی، منهج الصادقین، روح الجنان، عیاشی و قمی و از منابع روائی: کافی، نهج البلاغة، بحار الانوار، عیون اخبار الرضا، معانی الاخبار، الغدیر و برخی منابع روایی اهل سنت.
روش چینش مطالب بدین گونه است که در آغاز سوره، اطلاعات کلی درباره آن را ارائه می دهد که عبارتند از: مکی، مدنی بودن، نام سوره و ترجیح آن نسبت به نامهای دیگر، تعداد آیات، کلمات حروف، ترتیب نزول، فضیلت و ثواب تلاوت آن.
تحقیقاتی درباره مفاهیم و معارف قرآنی دارد که گاه جنبه خطابی یا ادبی دارد و گاه با زبان علمی و فلسفی بیان می شود. پس از قرآن در فهم آیات از اخبار و احادیث خصوصا اخبار اهل البیت( ع) بدون ذکر سند و راوی حدیث استفاده می کند نقد و ارزیابی اقوال و طرح دیدگاه های تفسیری و کلامی کمتر به چشم می خورد.
مفسر در سیر معمولی خود( ذکر آیه، ترجمه، تفسیر کلمات و آیات، نقل روایات و نقل اقوال تفسیری) تفسیر آیه را به شکل تحلیلی در معنای آیه بیان می دارد، بدون اینکه متعرض بحثهای مفصل لغوی و قرائت گردد. در این باب به تدبر در قرآن و یافتن دعوت قرآنی و توجه به هدایت آن، اهتمام می ورزد. مباحث عقایدی را نیز بدون مطرح کردن اختلافات و ادله آن در حدّ بیان آیه، دنبال می کند. در این مباحث، دیدگاه شیعه دوازده امامی را در باب امامت، عصمت، صفات خداوند، جبر و اختیار و رؤیت خداوند، بدون خارج از شدن از دایره تفسیر، و با استشهاد به روایات ائمه علیهم السلام، بیان می دارد. روش وی در مباحث فقهی نیز گذرا و در حدّ بیان احکام آیات است و به استدلال اقوال و دیدگاههای مختلف نمی پردازد بلکه به بیان تفسیری آیه، سبب نزول و روایات منقول از ائمه« علیهم السلام» در حکم فقهی آن، اکتفا می نماید.
نسبت به اسرائیلیات و مطالبی که چهره انبیاء الهی و قرآن را مشوش می کند، بنا را بر عدم نقل گذاشته و به کسانیکه اینگونه مطالب را نقل و مطرح می نمایند، شدیدا حمله می کند و حق در آن مسئله را آشکار می دارد.
به عنوان نمونه ذیل آیه 102 سوره بقره«و ما أنزل علی الملکین ببابل هاروت و ماروت»منقولات از ابن عباس، سدی و کلبی را مطرح کرده، نقد می نماید و با روایات ائمه« علیهم السلام» عصمت ملائکه را اثبات می کند. جلد 1 صفحه 217. ایشان مطالب خود را در قالب تعابیری چون، فوائد، تنبیه، تبصره، تحقیق، تنظیم و خاتمه بیان می دارد.

[ویکی نور] «تفسیر اثنا عشری»،تالیف حسین بن احمد حسینی شاه عبدالعظیمی، تفسیر فارسی قرآن کریم تا آخر سوره مرسلات است. این تفسیر با زبانی ساده و قابل فهم برای توده ی مخاطبانی که با زبان عربی آشنایی ندارند، با جهت گیری تحلیلی، و ارشادی و با رویکردی لغوی و روایی تالیف شده است.
تفسیر اثنا عشری خلاصه تفسیری است که مؤلف به شکل مفصل و حاوی 22 جزء قرآن قبلاً نگاشته و فرصت تکمیل آن را پیدا ننموده است.
مفسر، کتاب را با پیش درآمدی در باب مقدمات تفسیر مانند تعریف تفسیر، تاویل و ترجمه و فرق میان آنها، و بحث های روائی از قبیل، تمسک به قرآن، حاملین علم آن، منع تفسیر به رای، سبب نزول، کیفیت نزول و اقسام آن، اعجاز قرآن،اسامی آن،ثواب قرائت، آداب قرائت و نوادری در مطالب اعتقادی نسبت به قرآن از قبیل، قراء سبعه،عدد آیات و...، شروع و سپس به تفسیر پرداخته است.
وی در تألیف اثر خود بر مصادر تفسیری و روایی مختلفی اعتماد داشته که برخی از آنها از این قبیلند: در تفاسیر: تبیان، مجمع البیان، برهان، نور الثقلین،صافی، منهج الصادقین، روح الجنان، عیاشی و قمی و از منابع روائی: کافی، نهج البلاغة، بحار الانوار، عیون اخبار الرضا، معانی الاخبار، الغدیر و برخی منابع روایی اهل سنت.
روش چینش مطالب بدین گونه است که در آغاز سوره، اطلاعات کلی درباره ی سوره ارائه شده است که عبارتند از:مکی یا مدنی بودن،نام سوره و ترجیح آن نسبت به نامهای دیگر، تعداد آیات، کلمات حروف، ترتیب نزول و فضیلت و ثواب تلاوت آن، تحقیقاتی درباره ی مفاهیم و معارف قرآنی که گاه جنبه ی خطابی یا ادبی دارد و گاه با زبان علمی و فلسفی بیان می شود.