تغیض

[ویکی الکتاب] معنی تَغِیضُ: می کاهد (ماده غاض هم لازم استعمال میشود و هم متعدی ، هم گفته میشود غاض الشیء - فلان چیز ناقص شد ، و هم گفته میشود غاضه غیره - فلان چیز را ناقص کردند ، در قرآن کریم هم بهر دو نحو آمده که میفرماید : و غیض الماء - آب ناقص شد ، و ما تغیض الارحام - آنچه ر...
معنی غِیضَ: ناقص شد- کاستی گرفت (ماده غاض هم لازم استعمال میشود و هم متعدی ، هم گفته میشود غاض الشیء - فلان چیز ناقص شد ، و هم گفته میشود غاضه غیره - فلان چیز را ناقص کردند ، در قرآن کریم هم بهر دو نحو آمده که میفرماید : و غیض الماء - آب ناقص شد ، و ما تغیض الار...
ریشه کلمه:
غیض (۲ بار)

«تَغِیضُ» از مادّه «غیض» در اصل به معنای «فرو بردن مایع و فروکش کردن» آن است. و به همین جهت به معنای نقصان و فساد نیز آمده است. «غَیضه و مَغیض» به مکانی گفته می شود که آب در آن می ایستد و آن را می بلعد. «لیلة غائضة» به معنای شب تاریک است، گویی همه نورها را بلعیده و فرو برده است.
فرورفتن در آب. در مجمع فرموده:غیض آن است که مایع در عمق فرورود«الغیض ذهاب المایع فی العمق» در اقرب الموارد آن را یکی از معانی غیض شمرده است. راغب آن را ناقص شدن و ناقص کردن گفته دیگران نیز چنان گفته‏اند ولی چون در قرآن مجید به معنی فرورفتن آب آمده قویاًاحتمال دارد که معنای اصلی آن فرورفتن است و نقصان معنی لازم آن می‏باشد. که فرورفتن از نقصان منفک نیست. . گفته شد:ای زمین آبت را بلع کن و ای آسمان آبت را قطع کن و نباران، آب فرو رفت و کار تمام شد. آیه در باره طوفان نوح «علیه السلام» است و مراد آن است که زمین آب را بلع کرد و بلع در صورت فرورفتن همه آب است نه کم شدن آن علی هذا«غیضَ الْماءُ» فرو رفتن آب است نه کم شدنش و گرنه بیرون آمدن نوح «علیه السلام»از کشتی میسر نمی‏شد. . اهل تفسیر «تَغیضُ» راناقص کردن گرفته و در باره آیه تقریباً سه قول دارند، اول اینکه ارحام مد ت حمل را از نه ماه کم یا زیاد می‏کنند دوم: ارحام مدت حمل را از شش ماه-اقل مدت حمل - کم یا از شش ماه زیاد و به 9 ماه می‏رساندسوم: ارحام در مدت حمل خون حیض را کم می‏کند که غذای طفل است و آنچه زیاد می‏کند خون نفاس و خونی است که گاهی در مدت حمل دیده می‏شود. به نظر نگارنده هیچ یک از این اقوال درست نیست.فکر می‏کنم مراد از «ما تَحْمِلُ کُّلُ اُنْثی‏» حمل معمولی هر انثی باشد مراد از «الْاَرْحامُ» نطفه هائی باشد که ارحام آنها را فرو می‏برند و فاسد می‏کنندو «ماتَزْدادُ»عبارت باشد از زاید شدن بر حمل معمولی مثلاًبه جای یک فرزند دو فرزند یعنی: خدا داناست به آنچه ارحام حمل یا فاسد و یا زاید می‏کنند. در تفسیر عیاشی از زراره و حمران و محمدبن مسلم از امام باقر و صادق علیهماالسلام نقل شده که فرمودند «...ما تَغیضُ الْاَرْحامُ» آن است که به حمل و فرزند مبدل نشده و «ماتَزْدادُ» همان است که از یک دختر یا پسر زاید شده است. این آیه نظیر این دو آیه است . در این دو آیه «یَهَبُ لِمَنْ یَشاءُ اِناثاً...» به جای «ماتَحْمِلُ کُّلُ اُنْثی...» و «...عَقیماً» به جای «تَغیضُ الْاَرْحامُ» و «یُزَوِّجُهُمْ ذُکْراناً وَ اِناثاً» به جای «ماتَزدادُ» است. واللَّه‏العالم. راغب نیز در آیه فوق «تَغیضُ» را فاسد کردن و مانند آب بلع شده، کردن گفته است. این لفظ فقط دوبار در قرآن مجید آمده است.