تعبدی و توصلی

[ویکی فقه]
توصل در لغت به معنای به چیزی رسیدن یا پیوستن و تعبد به معنای عبادت و به بندگی گرفتن و به طاعت دعوت کردن است.
معنای اصطلاحی
واجبی که صرف انجام دادن آن با هر نیتی که باشد، موجب ادای تکلیف است ونیازی به قصد تقرب به پروردگار ندارد. و واجبی که به خودی خود تکلیف را ساقط نمی کند بلکه نیازمند قصد قربت است واجب تعبدی است.
استناد به قرآن کریم
آیه شریفه ای که در این خصوص مورد استناد قرار گرفته، آیه پنجم سوره شریفه بینه است:«وما امروا الا لیعبدوا الله مخلصین له الدین حنفاء و یقیموا الصلوة ویؤتوا الزکاة وذلک دین القیمة.» «و به آنها دستوری جز این که خدا را بپرستند داده نشد، در حالی که دین خود را برای او خالص کنند و از شرک به توحید باز گردند، نماز را به پا دارند و زکات را بپردازند و این آیین مستقیم و پایدار است.»قسمت مورد استناد صدر این آیه شریفه است و تقریب استدلال به دو نحو است. گاهی - به فقره «وما امروا الا لیعبدوا الله» استناد می شود به این بیان که در این فقره مأمور به در کلیه اوامر الهی؛ منحصر در عبادت دانسته شده است و عبادت جز با قصد قربت حاصل نمی شود. بنابراین اصل اولی در کلیه اوامر الهی آن است که آنها را با قصد قربت امتثال کنیم مگر دلیل خاصی بر توصلیت قائم شود.و نیز به فقره «مخلصین له الدین» استناد می شود به این بیان که دین مجموعه تعالیم شرعی از اعتقادات و اعمال می باشد و آیه شریفه ما را امر به اخلاص در انها می کند و مقتضای این امر آن است که اعمالی که در این دین به آنها امر شده است را به قربت اتیان کنیم تا اخلاص صورت پذیرد. از لحاظ نتیجه فرقی بین این دو استناد نیست، زیرا هر دو فقره اصاله التعبدیه را در فرض نبود دلیل خاص بر توصلیت ثابت می کند فقط در فقره اولی از مفهوم حصر اوامر الهی در عبادت استفاده شده، و در فقره ثانی از اخلاص در دین برای اثبات لزوم قصد قربت و اصاله التعبدیه استفاده شده است.
تبیین علمی دو واژه تعبدی و توصلی
...