[ویکی فقه] تعارض قیاس و عموم کتاب و سنّت، تنافی نتیجه قیاس با مدلول حکم عام مستفاد از کتاب یا سنّت معصوم علیه السّلام را می گویند.
تعارض قیاس و عموم کتاب و سنت ، از اقسام تعارض ادله اجتهادی ، و به معنای تعارض حکم عام به دست آمده از قرآن یا سنت با حکم مستفاد از قیاس می باشد.
مثال
برای مثال، در قرآن آمده: «الزانیة و الزانی فاجلدوا کل واحد منهما مائة جلدة؛ به هر یک از زن و مرد زنا کار ، صد ضربه شلاق بزنید». و در جایی دیگر، درباره حکم کنیز زناکار آمده: «فعلیهن نصف ما علی المحصنات من العذاب»؛ «حد کنیز نصف حد زن آزاد است»؛ اصولیون اهل سنت در این جا، عبد را با کنیز قیاس کرده و معتقدند همان گونه که کنیز پنجاه ضربه شلاق می خورد، عبد هم پنجاه ضربه شلاق می خورد.
دیدگاه اصولیون اهل سنت کتاب و سنت به وسیله قیاس
میان اصولیون اهل سنت در این که آیا کتاب و سنت به وسیله قیاس تخصیص می خورد یا نه، چند نظر وجود دارد:۱. مشهور آنان می گویند عموم کتاب و سنت به وسیله قیاس قطعی تخصیص می خورد؛۲. برخی هم چون « بیضاوی » و ائمه چهار گانه مذاهب اهل سنت ، تخصیص عموم کتاب و سنت را به وسیله قیاس ظنی جایز شمرده اند؛۳. برخی همانند « فخر رازی » و « ابوعلی جبایی » معتقدند تخصیص کتاب و سنت به وسیله قیاس مطلقا جایز است، خواه قیاس قطعی یا ظنی و خواه جلی یا خفی باشد.۴. برخی نیز در صورتی که قیاس، جلی باشد، تخصیص کتاب و سنت را به وسیله آن جایز و در صورتی که خفی باشد، غیر جایزدانسته اند.
تعارض قیاس و عموم کتاب و سنت ، از اقسام تعارض ادله اجتهادی ، و به معنای تعارض حکم عام به دست آمده از قرآن یا سنت با حکم مستفاد از قیاس می باشد.
مثال
برای مثال، در قرآن آمده: «الزانیة و الزانی فاجلدوا کل واحد منهما مائة جلدة؛ به هر یک از زن و مرد زنا کار ، صد ضربه شلاق بزنید». و در جایی دیگر، درباره حکم کنیز زناکار آمده: «فعلیهن نصف ما علی المحصنات من العذاب»؛ «حد کنیز نصف حد زن آزاد است»؛ اصولیون اهل سنت در این جا، عبد را با کنیز قیاس کرده و معتقدند همان گونه که کنیز پنجاه ضربه شلاق می خورد، عبد هم پنجاه ضربه شلاق می خورد.
دیدگاه اصولیون اهل سنت کتاب و سنت به وسیله قیاس
میان اصولیون اهل سنت در این که آیا کتاب و سنت به وسیله قیاس تخصیص می خورد یا نه، چند نظر وجود دارد:۱. مشهور آنان می گویند عموم کتاب و سنت به وسیله قیاس قطعی تخصیص می خورد؛۲. برخی هم چون « بیضاوی » و ائمه چهار گانه مذاهب اهل سنت ، تخصیص عموم کتاب و سنت را به وسیله قیاس ظنی جایز شمرده اند؛۳. برخی همانند « فخر رازی » و « ابوعلی جبایی » معتقدند تخصیص کتاب و سنت به وسیله قیاس مطلقا جایز است، خواه قیاس قطعی یا ظنی و خواه جلی یا خفی باشد.۴. برخی نیز در صورتی که قیاس، جلی باشد، تخصیص کتاب و سنت را به وسیله آن جایز و در صورتی که خفی باشد، غیر جایزدانسته اند.
wikifeqh: تعارض_قیاس_و_عموم_کتاب_و_سنت