[ویکی فقه] در مواردی که اعمال قاعده نفی حرج موجب ضرری برای طرف دیگر شود و یا جاری شدن قاعده لا ضرر سبب ایجاد حرج و مشقت برای دیگری شود، بین قاعده نفی عسر و حرج و قاعده لا ضرر، در ظاهر،تعارض به وجود می آید.
در مواردی که اعمال قاعده نفی حرج موجب ضرری برای طرف دیگر شود و یا بر عکس، جاری شدن قاعده لا ضرر نسبت به موردی سبب ایجاد حرج و مشقت برای دیگری شود، بین قاعده نفی عسر و حرج و قاعده لا ضرر، در ظاهر،تعارض به وجود می آید. فرض کنیم از طرفی تصرف مالکانه مالکی در ملک خود سبب ایراد ضرر به همسایه اش شود و از سوی دیگر، منع تصرفات مالکانه او از سوی همسایه مجاور نیز به استناد قاعده لا ضرر، موجب آن شود که مالک در حرج و مشقت واقع شود. یا اینکه شخصی برای تامین آب مورد نیاز خود ناگزیر از حفر چاه در ملک خود باشد؛ ولی حفر آن از سویی موجب کاهش میزان آبدهی چاههای حفر شده در املاک مجاور- و در نتیجه ایراد ضرر بر همسایگان- شود و از سوی دیگر، ممانعت او از حفر چاه در ملک خود به استناد قاعده لا ضرر، سبب می شود که مالک به واسطۀ نداشتن آب مورد نیازش در عسر و حرج و تنگنا بیفتد. بدیهی است که در این گونه موارد، اعمال قاعده لا ضرر به نفع همسایگان، با اعمال قاعده نفی عسر و حرج از سوی مالک معارضه دارد. در این موارد، تعارض میان این دو قاعده را چگونه باید از میان برد؛ قاعده نفی عسر و حرج مقدم است یا قاعده لا ضرر تقدم و اولویت دارد؟
اقوال در تعارض
برخی قائل به تقدم قاعده نفی عسر و حرج بر قاعده لا ضرر بوده، آن را حاکم بر لا ضرر می دانند؛ در حالی که بعضی دیگر از فقها معتقدند اصولا جایی برای تقدم قاعده لا حرج بر لا ضرر وجود ندارد.
ادله عدم رجحان قاعده لاحرج بر لا ضرر
...
در مواردی که اعمال قاعده نفی حرج موجب ضرری برای طرف دیگر شود و یا بر عکس، جاری شدن قاعده لا ضرر نسبت به موردی سبب ایجاد حرج و مشقت برای دیگری شود، بین قاعده نفی عسر و حرج و قاعده لا ضرر، در ظاهر،تعارض به وجود می آید. فرض کنیم از طرفی تصرف مالکانه مالکی در ملک خود سبب ایراد ضرر به همسایه اش شود و از سوی دیگر، منع تصرفات مالکانه او از سوی همسایه مجاور نیز به استناد قاعده لا ضرر، موجب آن شود که مالک در حرج و مشقت واقع شود. یا اینکه شخصی برای تامین آب مورد نیاز خود ناگزیر از حفر چاه در ملک خود باشد؛ ولی حفر آن از سویی موجب کاهش میزان آبدهی چاههای حفر شده در املاک مجاور- و در نتیجه ایراد ضرر بر همسایگان- شود و از سوی دیگر، ممانعت او از حفر چاه در ملک خود به استناد قاعده لا ضرر، سبب می شود که مالک به واسطۀ نداشتن آب مورد نیازش در عسر و حرج و تنگنا بیفتد. بدیهی است که در این گونه موارد، اعمال قاعده لا ضرر به نفع همسایگان، با اعمال قاعده نفی عسر و حرج از سوی مالک معارضه دارد. در این موارد، تعارض میان این دو قاعده را چگونه باید از میان برد؛ قاعده نفی عسر و حرج مقدم است یا قاعده لا ضرر تقدم و اولویت دارد؟
اقوال در تعارض
برخی قائل به تقدم قاعده نفی عسر و حرج بر قاعده لا ضرر بوده، آن را حاکم بر لا ضرر می دانند؛ در حالی که بعضی دیگر از فقها معتقدند اصولا جایی برای تقدم قاعده لا حرج بر لا ضرر وجود ندارد.
ادله عدم رجحان قاعده لاحرج بر لا ضرر
...