[ویکی فقه] تصور تام یکی از اصطلاحات به کار رفته در علم منطق بوده و به معنای تصورِ دربردارنده همه ذاتیات معرَّف است.
تصور تام، تصوری است که همه ذاتیات یک چیز را دربر داشته باشد، به نحوی که صورت ذهنی آن چیز، بی هیچ کم و کاستی مطابق صورت خارجی اش باشد. تصور ناقص، تصوری است که مشتمل بر همه ذاتیات معرَّف نباشد. در تصورات غیر بدیهی، تصور تام از راه تعریف به «حد تام» محقق می شود؛ مانند تعریف انسان به حیوان ناطق که در بر دارنده همه ذاتیات آن است. تصور تام، بالذات، سبب معرفت حقیقت و شناختِ کنه یک چیز می شود و بالعرض، سبب جدایی و تمییز آن از اغیار نیز می شود، ولی تصور ناقص فقط باعث تمییز آن از غیر خود می شود.
دیدگاه خواجه طوسی
خواجه نصیرالدین طوسی می گوید که مبادی تصورات مکتسب، تصورات بَیِّنِ غیر مکتسب است… و رسیدن از تصورات بَیِّنِ به تصورات اکتسابی از طریق انتقال است و این انتقال به یکی از صورت های ذیل امکان پذیر است: ۱. انتقال از محمولات ذاتیِ مقوِّمِ موضوع، که در ذهن برای ماهیات موضوعات به منزله علل اند به موضوعات؛ ۲. انتقال از محمولات عرضی ذاتی، که به مثابه معلولات ذهنی اند، یا غیر ذاتی به معروضات؛ ۳. انتقال از علل ذاتی در خارج به معلولات؛ ۴. انتقال از معلولات ذاتی در خارج به علل؛ ۵. انتقال از یک شبیه به شبیه دیگر؛ ۶. انتقال از یک مقابل به مقابل دیگر. بعضی از این انتقالات، مفید تصوری حقیقی و تام است، و آن عبارت است از: انتقال از ذاتیات مقوِّم به موضوعات یا از علل ذاتی به معلولات. بعضی نیز مفید تصوری ناقص است که شبیه تصوری تام یا غیر شبیه آن است و آن باقی اقسام انتقالات است بر حسب مراتب. انتقال از اعراض ذاتی به معروضات و از معلولات به علل، کامل ترین انتقال و انتقال از شبیه به شبیه و از مقابل به مقابل، که تعریفات مثالی است، ناقص ترین نوع انتقال است.
مستندات مقاله
در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است: • شیرازی، قطب الدین، درة التاج (منطق).• خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس.
...
تصور تام، تصوری است که همه ذاتیات یک چیز را دربر داشته باشد، به نحوی که صورت ذهنی آن چیز، بی هیچ کم و کاستی مطابق صورت خارجی اش باشد. تصور ناقص، تصوری است که مشتمل بر همه ذاتیات معرَّف نباشد. در تصورات غیر بدیهی، تصور تام از راه تعریف به «حد تام» محقق می شود؛ مانند تعریف انسان به حیوان ناطق که در بر دارنده همه ذاتیات آن است. تصور تام، بالذات، سبب معرفت حقیقت و شناختِ کنه یک چیز می شود و بالعرض، سبب جدایی و تمییز آن از اغیار نیز می شود، ولی تصور ناقص فقط باعث تمییز آن از غیر خود می شود.
دیدگاه خواجه طوسی
خواجه نصیرالدین طوسی می گوید که مبادی تصورات مکتسب، تصورات بَیِّنِ غیر مکتسب است… و رسیدن از تصورات بَیِّنِ به تصورات اکتسابی از طریق انتقال است و این انتقال به یکی از صورت های ذیل امکان پذیر است: ۱. انتقال از محمولات ذاتیِ مقوِّمِ موضوع، که در ذهن برای ماهیات موضوعات به منزله علل اند به موضوعات؛ ۲. انتقال از محمولات عرضی ذاتی، که به مثابه معلولات ذهنی اند، یا غیر ذاتی به معروضات؛ ۳. انتقال از علل ذاتی در خارج به معلولات؛ ۴. انتقال از معلولات ذاتی در خارج به علل؛ ۵. انتقال از یک شبیه به شبیه دیگر؛ ۶. انتقال از یک مقابل به مقابل دیگر. بعضی از این انتقالات، مفید تصوری حقیقی و تام است، و آن عبارت است از: انتقال از ذاتیات مقوِّم به موضوعات یا از علل ذاتی به معلولات. بعضی نیز مفید تصوری ناقص است که شبیه تصوری تام یا غیر شبیه آن است و آن باقی اقسام انتقالات است بر حسب مراتب. انتقال از اعراض ذاتی به معروضات و از معلولات به علل، کامل ترین انتقال و انتقال از شبیه به شبیه و از مقابل به مقابل، که تعریفات مثالی است، ناقص ترین نوع انتقال است.
مستندات مقاله
در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است: • شیرازی، قطب الدین، درة التاج (منطق).• خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس.
...
wikifeqh: تصور_تام