تصحیح متن، نقد متن بازیابی روش مند علمی و قابل اثبات نزدیکترین شکل و هیئت از یک متن ( معمولاً در قالب کتاب امّا نه محدود به آن ) از بین رونویسی های انجام گرفته از نخستین سیاههٔ اثر است. این فرایند معمولاً کاری انفرادی توسط متخصصی به نام مصحّح و محقّق متن است که با بهره گیری از دانش، تجربه و داده های درون متنی و پیرامونی ( از قبیل سبک شناسی، دستور زبان تاریخی، تاریخ و جغرافیا و تراجم و علوم دیگر ) متن را گزارش می کند. [ ۱] تصحیح متن یکی از فنون کهن است و در تمدن های گوناگون از جمله در تمدن اسلامی سابقه ای طولانی دارد. کتاب های «تاریخ نسخه پردازی و تصحیح نسخه های خطی» از نجیب مایل هروی و «سنت تصحیح متن در ایران پس از اسلام» از مجتبی مجرد به سابقه تاریخی این فن پرداخته اند. در فرایند تصحیح متون، مصحِّح، متنی قدیمی را، براساس نسخه های خطی، آمادهٔ انتشار می کند. نباید تصحیح متن را با ویراستاری اشتباه گرفت. در ویراستاری، غلط های نگارشی یک متن ( معمولاً معاصر ) توسط ویراستار اصلاح می شود، اما در تصحیح متن، مصحِّح می کوشد متنی ( معمولاً کهن ) را نزدیک به بیان مولف، بازسازی کند.
تصحیح متن، اولین قدم در راه تحقیقات ادبی و تاریخی است. در واقع هر کتاب کهنی را که به صورت چاپ شده از کتابخانه یا کتابفروشی تهیه می کنیم، توسط مصحّحی تصحیح شده است. کتاب ها، دیوان های شعر قدیمی و… به صورت نسخه خطی در کتابخانه ها و موزه ها نگهداری می شوند و مصحِّح با تصحیح کتاب ها، آن ها را به چاپ می رساند.
در گذشته دسترسی به نسخه های خطی مانند امروز آسان نبود و طبعاً کسانی که آثار مکتوب را تصحیح می کردند تنها به چند نسخهٔ در دسترس خود اکتفا می کردند. با کمک فهرست نویسی نسخه ها، امروزه دسترسی به نسخه های خطی آسان است. از این نظر حتی برخی متون که پیش از این احیا و منتشر شده است، نیازمندِ تصحیح هستند.
در تصحیح متون به ویژه در شرایطی که بخش اعظمی از نسخه ها و مخطوطات شناسایی شدند یک مصحح نباید به یافتن چند نسخه بسنده کند بلکه باید برای تصحیح نسخه مناسب تمامی نسخه های شناسایی شده را احصاء کنند، سپس نسخه اصل نزدیک به خط مؤلف یا نسخه ای را که شاگردان از مؤلف جمع آوری کرده اند به دست بیاورند.
اگر مصحح به یافتن نسخه های اصیل تر کنجکاوی نکند، کار وی از اعتبار چندانی برخوردار نخواهد بود. مصحح خوب در گام های بعدی باید بهترین نسخه ممکن برای تصحیح را انتخاب کند حالا می تواند بهترین نسخه یک نسخه باشد یا ده ها نسخه. یافتن اختلاف بین نسخه ها امر مهمی است که مصحح نباید آن را فراموش کند زیرا یافتن نسخه های مناسب می تواند مصحح را در تاثیرپذیری مؤلف از اندیشمندان دیگر کمک کند البته پیدا کردن منابع اختلافی بین کتاب مرجع مؤلف نیز از دیگر کارهای مهمی است که مصحح نباید به آن بی توجه باشد. [ ۲]
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفتصحیح متن، اولین قدم در راه تحقیقات ادبی و تاریخی است. در واقع هر کتاب کهنی را که به صورت چاپ شده از کتابخانه یا کتابفروشی تهیه می کنیم، توسط مصحّحی تصحیح شده است. کتاب ها، دیوان های شعر قدیمی و… به صورت نسخه خطی در کتابخانه ها و موزه ها نگهداری می شوند و مصحِّح با تصحیح کتاب ها، آن ها را به چاپ می رساند.
در گذشته دسترسی به نسخه های خطی مانند امروز آسان نبود و طبعاً کسانی که آثار مکتوب را تصحیح می کردند تنها به چند نسخهٔ در دسترس خود اکتفا می کردند. با کمک فهرست نویسی نسخه ها، امروزه دسترسی به نسخه های خطی آسان است. از این نظر حتی برخی متون که پیش از این احیا و منتشر شده است، نیازمندِ تصحیح هستند.
در تصحیح متون به ویژه در شرایطی که بخش اعظمی از نسخه ها و مخطوطات شناسایی شدند یک مصحح نباید به یافتن چند نسخه بسنده کند بلکه باید برای تصحیح نسخه مناسب تمامی نسخه های شناسایی شده را احصاء کنند، سپس نسخه اصل نزدیک به خط مؤلف یا نسخه ای را که شاگردان از مؤلف جمع آوری کرده اند به دست بیاورند.
اگر مصحح به یافتن نسخه های اصیل تر کنجکاوی نکند، کار وی از اعتبار چندانی برخوردار نخواهد بود. مصحح خوب در گام های بعدی باید بهترین نسخه ممکن برای تصحیح را انتخاب کند حالا می تواند بهترین نسخه یک نسخه باشد یا ده ها نسخه. یافتن اختلاف بین نسخه ها امر مهمی است که مصحح نباید آن را فراموش کند زیرا یافتن نسخه های مناسب می تواند مصحح را در تاثیرپذیری مؤلف از اندیشمندان دیگر کمک کند البته پیدا کردن منابع اختلافی بین کتاب مرجع مؤلف نیز از دیگر کارهای مهمی است که مصحح نباید به آن بی توجه باشد. [ ۲]
wiki: تصحیح متون