تشیع علوی و تشیع صفوی

دانشنامه اسلامی

[ویکی شیعه] تشیع علوی و تشیع صفوی (کتاب). کتاب تشیع علوی و تشیع صفوی حاصل سخنرانی های علی شریعتی در حسینیه ارشاد در رمضان سال ۱۳۵۰ شمسی است. این کتاب در سال ۱۳۵۱ شمسی برای اولین بار به چاپ رسید.شریعتی در این کتاب نگاهی منظومه ای داشته و قرائتی انقلابی از تاریخ شیعه ارائه داد او تاریخ شیعه را به دو دوره علوی(انقلابی) و صفوی(مصلحت گرا) تقسیم می کند و ویژگی های هر یک را می شمارد اصطلاح شیعه علوی و صفوی بعد از این کتاب در جدالهای سیاسی ایران مورد استفاده قرار گرفت. شریعتی در این کتاب از برخی علما انتقاد کرد که واکنش برخی از روحانیون را برانگیخت.
علی شریعتی مزینانی فرزند محمد تقی در ۲ آذر ۱۳۱۲ شمسی در روستای کاهک سبزوار به دنیا آمد و در ۲۹ خرداد ۱۳۵۶ شمسی در سن چهل و چهار سالگی به طرز مشکوکی در ساوت همپتون انگلستان درگذشت و در مکانی در نزدیک حرم حضرت زینب(س) در دمشق سوریه به خاک سپرده شد. عمدۀ شهرت وی به خاطر فعالیت های مبارزاتی او در مقابل سلطنت پهلوی و در جریان انقلاب اسلامی ایران است. بیش از اینکه او را یک پژوهشگر دینی بدانند او را به عنوان یک ادیب جامعه شناس، تاریخ دان و نویسنده می شناسند. بعد از انقلاب اسلامی یادبودهای متعددی برای وی برگزار شده و درباره افکارش آرای متفاوت و متضادی وجود دارد.
شریعتی، در این اثر مفاهوم متعددی ساخته است. او با استفاده از منابع سنتی فرهنگ ایرانی و اسلامی و با نگاه به مباحث نظری علوم اجتماعی در زمانه اش، منظومه ای از مفاهیم را برای توصیف و تحلیل واقعیت اجتماعی ایجاد می کند. این منظومه، از دو دسته مفاهیم ساخته شده است: دسته نخست، مفاهیمی که او خود می آفریند و از دو منبعی که اشاره شد، خلق می کند. دسته ی دوم، مفاهیمی است که شریعتی به بازسازی و عادت زدایی آن ها دست می زند؛ مفاهیمی که از پیش در فرهنگی ایرانی، شیعی و اسلامی موجود و مطرح بوده اند اما شریعتی تعریفی متفاوت از آن ها ارائه می دهد.

پیشنهاد کاربران

تشیع علوی و تشیع صفوی عنوان کتابی است از علی شریعتی که در سال ۱۳۵۱ خورشیدی به چاپ رسید. متن این کتاب از سخنرانی علی شریعتی در حسینیه ارشاد که به همین مضمون بود گرفته شده است. کتاب تشیع علوی و تشیع صفوی به مقایسه بین شیعه بنیادین و اصیل که در تفکر امامان شیعه بود، با شیعه در بینش و ایدئولوژی صفویان می پردازد. نویسنده ضمن تعریف دو نوع طرز فکر شیعه، مباحث مختلف دین اسلام و شیعه را در دو نوع اندیشه ارزیابی می کند. مباحثی نظیر عترت، عصمت، وصایت، ولایت، امامت، عدل، تقیه، سنت و نفی بدعت، غیبت، شفاعت، اجتهاد، دعا و تقلید در این کتاب و بین دو نوع شیوه تفکر، بررسی و . . . در این کتاب مقایسه می شود.
...
[مشاهده متن کامل]

تشیع دارای دو دوره کاملاً منفک و جدا از هم است. یکی دوره ای از قرن اول، که خود تعبیری از اسلام حرکت است در برابر اسلام نظام حاکم. تا اوایل دورۀ نهضت و حرکت شیعه است و یکی دوره ای از زمان صفویه تاکنون، که دوره تبدیل شدن «شیعۀ حرکت» به «شیعۀ نظام». وزیر امور روضه خوانی و تعزیه داری رفت به اروپای شرقی - که در آن هنگام صفویه روابط بسیار نزدیک و مرموز و ویژه ای با آن ها داشتند - و دربارۀ مراسم دینی و تشریفات مذهبی آنجا تحقیق کرد، مطالعه کرد و بسیاری از آن سنت ها و مراسم جمعی مذهبی و تظاهرات اجتماعی مسیحیت و برگزاری و نقل مصیبت های مسیح و حواریون و شهدای تاریخ مسیحیت و نیز علائم و شعائر و ابزارها و وسایل خاص این مراسم و دکورهای ویژۀ محافل دینی و کلیسا را اقتباس کرد و همه را به ایران آورد و در اینجا، به کمک روحانیون وابسته به رژیم صفوی، آن فرم ها و رسوم را با تشیع و تاریخ تشیع و مصالح ملی و مذهبی ایران تطبیق دادند و به آن قالب های مسیحی اروپایی، محتوای شیعی ایرانی بخشیدند. در دوره صفویه مذهب تشیع تغییر جهت می دهد. «تشیع ضد وضع موجود»، «تشیع وفق وضع موجود» می شود. تشیعی که به عنوان یک نیرو دربرابر حاکمیت بود، به عنوان یک نیرو در کنار و پشت سر این قدرت می ایستد و از آن جانبداری می کند. کارش و نقشش هم عوض می شود. تشیعی که حالت انتقادی به وضع موجود داشت، حالا یک رسالت تازه دارد و آن نقش توجیهی است.

تشیع علوی و تشیع صفوی
منابع• https://fa.wikipedia.org/wiki/تشیع_علوی_و_تشیع_صفوی
کتابی از معلم شهید دکتر علی شریعتی

بپرس