تزاحم در فقه

[ویکی فقه] تزاحم، اصطلاحی در اصول فقه و فقه می باشد.
تزاحم در فقه به دو معنا به کار رفته است. معنای اول، که به معنای لغوی نزدیک است، ازدحام مکلفان در انجام دادن برخی واجبات یا مستحبات است. مثلاً هرگاه ازدحام مأمومین در نماز جمعه یا جماعت سبب ناممکن شدن سجود مکلف بر زمین یا متابعت نکردن او از امام گردد، بر طبق برخی مذاهب عامه ، سجده کردن بر پشت مأموم دیگر جایز و متابعت از امام واجب است. در مقابل، بعضی به اعاده نماز حکم داده اند. در باب تزاحم طواف کنندگان برای بوسیدن یا لمس (استلامِ) حجرالاسود ، که استحباب دارد، نیز فقها به کافی بودنِ اشاره به آن حکم کرده اند. تزاحم به معنای دوم در « تزاحم حقوق » به کار رفته است، چه تزاحم در مصادیق حق اللّه یا حق الناس باشد چه میان حق اللّه و حق الناس.

تزاحم حقوق
در منابع فقهی ، مسائل مختلفی درباره تزاحم حقوق مطرح شده است، از جمله: تزاحم میان غُرَماء (طلبکاران) در مال بدهکاری که قاضی به افلاسِ او حکم داده است (اصطلاحاً: مفلَّس) و او پس از حکم قاضی به مدیون بودن خود نسبت به شخصی غیر از غرماء اقرار نماید. برخی فقهای اهل سنت اقرار وی را نافذ نمی دانند، برخی اقرار او را نافذ و بستانکار را در شمار سایر غرماء می دانند، و برخی دیگر او را بدهکار می شمرند.

تزاحم وصایا
در تزاحم وصایا ، اگر شخصی وصیت های متعددی بکند که بیش از ثلث اموال وی را در بر گیرد و وارثان بیش از وصیت بر ثلث ارث را نپذیرند یا میزان وصیت ها از تمامی ارث بیش تر باشد، برخی فقها وصیت سابق را بر لاحق مقدّم دانسته و برخی دیگر در مورد حق اللّه و حق الناس قائل به احکام متفاوتی شده اند.

در منابع فقهی امامی
...