ترکیه لائیک

[ویکی فقه] اصلاحات صورت گرفته در دولت عثمانی که فرجام و سرانجامی جز حذف دین از صحنه اجتماع و مقابله و مبارزه با ارزش های دین و احیاء فرهنگ و ارزش های سکولار و غربی تحت نام زیبای اصلاحات در امپراطوری عثمانی و دولت ترکیه فعلی نداشت، می تواند تجربه ای مفید و در عین حال آموزنده برای کارگزاران نظام اسلامی باشد.
مقوله اصلاحات و اصلاح روش ها و شیوه های صحیح رسیدن به آرمان ها و اهداف مورد نظر یک حکومت، از جمله مکانیسم های کارآمدی یک نظام تلقی می شود. اما معمولا و غالبا در این مسیر، افراط و تفریط ها وجود داشته و مسیر اصلاحات را به انحراف کشانده است. در انجام اصلاحات، مهم حرکت در چارچوب نظام و اصلاح صرفا روش ها و شیوه های حکومت داری است. چند صباحی است که در جامعه اسلامی ما، بحث اصلاحات سکه رایج شده است. در این زمینه نیز، متاسفانه افراط و تفریط های فراوانی صورت گرفته و می گیرد. استفاده از تجارب پیشینیان و حکومت هایی که این مسیر را پیموده اند و یا در این مسیر گام نهاده اند، می تواند برای بانیان اصلاحات در جامعه اسلامی مفید باشد. در این زمینه، اصلاحات صورت گرفته در دولت عثمانی که فرجام و سرانجامی جز حذف دین از صحنه اجتماع و مقابله و مبارزه با ارزش های دین و احیاء فرهنگ و ارزش های سکولار و غربی تحت نام زیبای اصلاحات در امپراطوری عثمانی و دولت ترکیه فعلی نداشت، می تواند تجربه ای مفید و در عین حال آموزنده برای کارگزاران نظام اسلامی باشد. نمونه های مستند و تاریخی این حادثه مهم را با هم می خوانیم:
مقدمه
مقوله اصلاحات در جامعه ای کاربرد دارد که در آن افراد با مدیریت های کلان سیاسی، اقتصادی و اجتماعی بر اساس خودخواهی یا فزون طلبی نامشروع، دچار ناهنجاری های رفتاری گردیده و از غفلت و یا از روی ظلم و ستم حقوق الهی و مردمی را پایمال ساخته اند. در چنین وضعیتی انسان های صالح نارسایی ها را شناسایی کرده، با طرح و برنامه مشخصی به درمان آن می پردازند. پیامبران و رسولان الهی (علیهم السّلام) مصلحان واقعی برای درمان معضلات اجتماعی جوامع بشری هستند. حضرت نبی گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله وسلّم) در راس مصلحان، به عنوان طبیب حاذق با برنامه های تربیتی در جامعه به سراغ بیماران روحی و فکری رفته و در موقعیت «طبیب دوار بطبه» به علاج آنان می پرداختند.حضرت امیرالمؤمنین (علیه السّلام) پس از ماجرای قتل عثمان، در میان موج احساسات پرشور علی خواهی جامعه، پذیرش حکومت را منوط به اجرای برنامه های اصلاحی خود نمودند؛ چرا که جامعه اسلامی در عصر خلیفه سوم به انواع فسادهای سیاسی، اقتصادی و فرهنگی دچارشده بود و امام علی (علیه السّلام) در آغاز حکومت الهی خود دست به اصلاحات دینی، سیاسی و اقتصادی زدند و سرانجام در این راه نیز به فوز عظیم شهادت نایل گشتند.
← اصلاحات جدید و بدعت های قدیم
عثمانیان از ترکان آسیای میانه - که از شمال به سیبری و سرزمین یخبندان و از مشرق به دریا منتهی می شود - بودند. از این رو، تنها دو کانون حرکت جنوب و غرب برای آسیای میانه وجود داشت. و از طرفی، به دلیل سردی هوا و محدود بودن امکانات اقتصادی، راهی جز مهاجرت برای ترکان که جمعیتشان نیز رو به افزایش بود وجود نداشت. آن ها همواره به نقاط آباد و ثروت خیز مناطق جنوبی و غربی حمله می کردند. ساختن دیوار چین توسط چینی ها راهی برای مقابله با هجوم اقوام آسیای میانه به خصوص اقوام مغول بود.گروهی از ترکان پیش از ظهور اسلام از سیحون و جیحون و دریاچه آرال گذشته و به دریاچه مازندران رسیده بودند. آن ها به هنگام ظهور اسلام با روحیه جنگجویی، اسب سواری و تیراندازی و چابکی به سمت خراسان و ایران حمله کردند و از این رو، دو قوم قدرتمند و استپ نشین ترکان و اعراب باهم روبه رو شدند. از آن جا که مسلمانان با مزیت فرهنگی و ایدئولوژی کارامد در پرتو اسلام، دارای انسجام و وحدت بودند، اما ترکان ایدئولوژی و فرهنگ منسجمی نداشتند و به صورت پراکنده عوامل طبیعت را مورد پرستش قرار می دادند و بجز قومیت از عامل قوی وحدت بخش دیگری برخوردار نبودند، مسلمانان توانستند آنان را جذب فرهنگ خود نموده و رفته رفته پذیرای اسلام کنند.
← دین سیاسی و پویا
...