تردی

در علم مواد، به ماده ای شکست آن بدون ورود به منطقه پلاستیک اتفاق می افتد. مواد ترد، حتی در موادی با استحکام بالا، انرژی کمی پیش از شکستن جذب می کنند. سرامیک ها، شیشه ها و برخی از پلیمرها، مانند پلی استایرن، ترد محسوب می شوند. بسیاری از فولادها، بسته به ترکیب و فرایند ساخت، نیز در دماهای پایین ترد می شکنند.
مواد ترد، با تغییر شکل کم، مقاومت پایین در برابر ضربه و ارتعاشات، استحکام فشاری بالا و استحکام کششی کم شناخته می شوند. [ ۱]
تردی خاصیتی مستقل مانند چگالی یا دمای جوش نیست که بتوان مقدار آن را اندازه گرفت، در واقع توافقی برای نحوه اندازه گیری آن وجود ندارد.
تفاوت مواد ترد و چکش خوار از ریزساختار آنها ناشی می شود؛ در مواد چکش خوار پیوندها، اکثراً به صورت پیوند فلزی است که اجازه لغزش صفحات و در نتیجه آن تغییر شکل جسم را می دهد، در مقابل، اکثر مواد ترد دارای پیوند یونی بوده و صفحات امکان لغزش و تغییر شکلی وجود ندارد.
از تفاوت های مواد چکش خوار و ترد می توان به موارد زیر اشاره کرد. [ ۲]
• مواد ترد، بدون هیچ گونه نشانه ای و ناگهانی می شکنند ولی مواد چکش خوار در برابر تنش کششی، ابتدا گلویی ( Necking ) زده و سپس می شکنند.
• به هنگام کشش، مواد ترد انرژی بسیار کمی جذب می کنند ولی مواد چکش خوار انرژی زیادی را، معادل با سطح زیر نمودارِ تنش - کرنش، به هنگام شکستن جذب می کنند.
• مواد ترد، مقاومت کمتری نسبت به مواد چکش خوار، دربرابر خستگی دارند و در برابر بارهایی که موجب شکست از طریق خستگی می شوند، زودتر دچار شکست می شوند.
• مواد ترد در برابر فرایندهای شکل دهی دچار شکست می شوند؛ به عنوان مثال نمی توان آنها را به شکل مفتول درآورد. در حالیکه مواد چکش خوار برای انواع فرایندهای شکل دهی، مانند کشش، خمش، نورد یا آهنگری، مناسب هستند. [ ۳]
در دمای پایین، برخی از فلزات که می توانند در دمای اتاق چکش خوار باشند، ترد می شوند. این تبدیل، کاملاً وابسته ترکیبات فلزات است. فولاد، پراستفاده ترین فلزی است که این رفتار را از خود نشان می دهد. برای برخی از فلزات دمای گذار، تقریباً برابر با ۰ درجه سلسیوس است؛ در نتیجه در زمستان ممکن است بعضی از سازه های فولادی به راحتی تخریب شوند.
این پدیده در طول تاریخ موجب فجایع بزرگی شده است. معروف ترین آنها غرق شدن کشتی تایتانیک بوده است؛ دلیل اصلی این اتفاق شکست ترد بدنه فولادی این کشتی بوده است، چرا که دمای آب در آن نقطه کمتر دمای گذار فولاد بوده است. [ ۴]