ترجیع

[ویکی فقه] ترجیع (ابهام زدایی). واژه ترجیع ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • ترجیع (فقه)، به معنای تکرار قسمتی از اذان و به معنای گردانیدن آواز در گلو (چهچهه زدن)• ترجیع (ادبیات)، شعر تقسیم شده دارای قوافی مختلف و وزن واحد
...

[ویکی فقه] ترجیع (ادبیات). ترجیع در لغت، نغمه گردانیدن باشد.
این نوع شعر را به این جهت ترجیع می گویند که اصلوب کلام هر زمان، از قسمتی به قسمت دیگر تغییر می کند. اهل ادب و فن هر قسمتی از ترجیع را «خانه» می گویند و در فاصله ی بین دو خانه یک بیت مفرد، آورده می شود که به این بیت، «واسه» و «ترجیع بند» گویند. این بیت در فواصل، عینا تکرار می شود.
نکته
نکته ی مهم دیگر در باب ترجیع بند این است که قدما به ترکیب بند (شعری که در آن بیت مفرد میان فواصل با یکدیگر متفاوت باشد، برعکس ترجیع بند که بیت مفرد در آن تغییر نمی کند و همان در فواصل، تکرار می شود) هم ترجیع بند می گفتند. چنان که مولانا، ترکیب بندهای خود را ترجیع خوانده است و ظاهرا از قرن هشتم و نهم به بعد اسم ترکیب بند پیدا شده است.
شروط معنوی
...

[ویکی فقه] ترجیع (فقه). ترجیع به دو معنی در فقه آمده: ۱. ترجیع به معنی تکرار قسمتی از اذان (مانند شهادتین) که از آن در باب صلات سخن رفته است و نزد شیعه امامیّه اگر به قصد مشروعیت ادا شود، بدعت و حرام است. ۲. ترجیع به معنی گردانیدن آواز در گلو (چهچهه زدن) که از آن به مناسبت در باب تجارت سخن رفته است.
ترجیع به معنی تکرار قسمتی از اذان و نیز گردانیدن آواز در گلو (چهچهه زدن) است.

← معنی اوّل و بررسی اقوال آن
۱. ↑ جواهر الکلام جلد۹ صفحه۱۱۰ تا ۱۱۲
کتاب فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام جلد۲ صفحه۴۴۶ و۴۴۷؛ تالیف شده توسط جمعی از پژوهشگران زیر نظر سید محمود هاشمی شاهرودی. رده های این صفحه : اذان و اقامه | فقه | موسیقی | نماز

ترجیع (شعر). (یا: برگردان؛ واسطةالعقد) بیتی که در ترجیع بند، پس از هر بند، بدون تغییر، تکرار شود. مانند بیتِ «که یکی هست و هیچ نیست جز او ـ وَحْدَهُ لا اِلهَ الّا هُو» در ترجیع بند مشهور هاتف اصفهانی.

ترجیع (موسیقی). تَرجیع (موسیقی)
در لغت به معنای بازگشت دادن و آواز در گلوگرداندن. در کتاب مقاصدالالحان تعریف ترجیع (در موسیقی) این گونه آمده است: روی یک سیم از ساز آهنگی را بنوازند و در فاصله و به مناسبت با دست، باز بر سیم دیگری مضراب بنوازند. ترجیع احتمالاً همان است که امروز نوازندگان هنگام نواختن چهار مضراب بر سیم های دیگر می نوازند و به آن «پایه» می گویند. ترجیع انواع مختلف داشته است؛ مانند ترجیع صاعده، ترجیع مفرد، ترجیع هابطه، ترجیعات، و ترجیعات کثیرةالانواع. و چون صدای سیم دست باز (واخوان) که در فواصل به آن مضراب نواخته می شد قابل تغییر بود، در همۀ مقام ها استفاده می شد. امروز برخی از نوازندگان هنگام نوازندگی از این شیوه استفاده می کنند ولی این روش چندان مرسوم نیست.