ترجمه الاتقان فی علوم القران

دانشنامه اسلامی

[ویکی نور] ترجمه الاتقان فی علوم القرآن. ترجمة الإتقان فی علوم القرآن تألیف جلال الدین ابوالفضل عبدالرحمن بن ابی بکر سیوطی (849-911 ق) از بزرگترین علمای جامع علوم نقلی، بویژه قرآن شناسی و حدیث است که اجدادش ایرانی بوده اند و خودش مصری است(اهل اسیوط-سیوط).او به کثرت و تنوع تألیف معروف است.آثار او را در رشته های گوناگون، از رساله های کوچک چند صفحه ای گرفته تا کتابهای چند جلدی بالغ بر 560 اثر شمرده اند.زندگینامه نویسان از او به عنوان «امام» و «حافظ» یاد می کنند.وی در زندگینامۀ خود نوشت کوتاهش تصریح دارد که قبل از هشت سالگی قرآن مجید را از حفظ کرده بوده است.در حدیث و حفظ و حمل و روایت و درایت آن نیز ید طولی داشته است و دو اثر معروف او الجامع الصغیر من احادیث البشیر النذیر و الجامع الکبیر- از عمده ترین مجموعه های حدیث در میان آثار طبقۀ متأخر از محدثان است.همچنین تدریب الراوی او از آثار مهم حدیث شناسی است.اهم و اشهر تألیفات او در زمینۀ علوم قرآنی یا قرآن شناسی از این قرار است:
درّ المنثور فی التفسیر بالمأثور؛بخشی از تفسیر الجلالین؛مجمع البحرین و مطلع البدرین؛طبقات المفسرین؛ التحبیر فی علوم التفسیر؛معترک الاقران فی اعجاز القرآن؛ الاکلیل فی استنباط التنزیل؛ترجمان القرآن؛لباب النقول فی اسباب النزول؛ متشابه القرآن؛ المذهب فی ما وقع فی القرآن من المعرب؛مفحمات الاقران فی مبهمات القرآن؛حاشیة علیالبیضاوی؛مجاز الفرسان الی مجاز القرآن؛ مراصد الاطالع فی تناسب المقاطع و المطالع؛تناسق الدرر فی تناسب السور؛ مفاتح الغیب فی التفسیر؛ الالّفیة فی القراءات العشر و مهمتر از همه، همین الاتقان فی علوم القرآن.
احمد شلبی در مقاله ای تحت عنوان «پژوهشهای قرآن شناختی سیوطی» بر آن است که سیوطی بسیاری از رسائل و کتابهایی را که در زمینۀ علوم قرآنی داشته، از جمله خلاصه یا تمامی کتاب مفحمات الاقران و معترک الاقران را در اثر بزرگ خود الاتقان گرد آورده است.
اغلب قرآن شناسان قدیم و جدید بر آنند که الاتقان فی علوم القرآن،جامعترین کتاب و بلکه دایرة المعارف علوم قرآنی در سراسر تاریخ اسلام است.مراد از «علوم قرآنی»،قرآن شناسی یا رشته های تحقیقی گوناگون مربوط به قرآن مجید است از جمله:1) تاریخ قرآن (شامل بحث و تحقیق در وحی و نزول قرآن، کتابت و جمع و تدوین آن، شناخت مکی و مدنی و نظایر آن)،2) تجوید و اعراب قرآن،3) ع لم قراءت،4)شأن نزول یا اسباب النزول و شناخت مبهمات قرآن،5)ناسخ و منسوخ،6) اعجاز قرآن (بویژه پژوهش در جنبه های بلاغی و ادبی قرآن مجید)، 7) تفسیر،8)آیات الاحکام یا فقه القرآن که آمیخته ای از فقه و اصول و تفسیر است،9) محکمات و متشابهات(که شامل بحثهای کلامی-عرفانی نیز می گردد)، 10)قصص قرآن (از جمله شامل بحث در اسرائیلیات).
تا پیش از عصر سیوطی، تألیفاتی که،قطع نظر از جامعیت و دامنۀ اشتمال، کما بیش شبیه یا هم موضوع با اتقان باشد تدوین شده بود که سیوطی خود به اسامی مهمترین آنها تصریح دارد: فنون الافنان فی علوم القرآن (تألیف ابن جوزی)، جمال القراء(تألیف سخاوی)، المرشد الوجیز فی علوم تتعلق بالقرآن العزیز (تألیف ابوشامه)، البرهان فی مشکلات القرآن (اثر عزیز بن عبدالملک معروف به شیذله).

[ویکی فقه] ترجمه الاتقان فی علوم القرآن (کتاب). ترجمه اتقان سیوطی جلال الدین ابو الفضل عبد الرحمن بن ابی بکر سیوطی (۸۴۹- ۹۱۱ ق) از بزرگترین علمای جامع علوم نقلی، بویژه قرآن شناسی و حدیث است که اجدادش ایرانی بوده اند و خودش مصری است (اهل اسیوط- سیوط).
او به کثرت و تنوع تالیف معروف است. آثار او را در رشته های گوناگون، از رساله های کوچک چند صفحه ای گرفته تا کتابهای چند جلدی بالغ بر ۵۶۰ اثر شمرده اند. زندگینامه نویسان از او به عنوان «امام» و «حافظ» یاد می کنند. وی در زندگینامه خود نوشت کوتاهش تصریح دارد که قبل از هشت سالگی قرآن مجید را از حفظ کرده بوده است. در حدیث و حفظ و حمل و روایت و درایت آن نیز ید طولی داشته است و دو اثر معروف او الجامع الصغیر من احادیث البشیر النذیر و الجامع الکبیر- جمع الجوامع از عمده ترین مجموعه های حدیث در میان آثار طبقه متاخر از محدثان است. همچنین تدریب الراوی او از آثار مهم حدیث شناسی است. اهم و اشهر تالیفات او در زمینه علوم قرآنی یا قرآن شناسی از این قرار است:
آثار
در المنثور فی التفسیر بالماثور؛ بخشی از تفسیر الجلالین؛ مجمع البحرین و مطلع البدرین؛ طبقات المفسرین؛ التحبیر فی علوم التفسیر؛ معترک الاقران فی اعجاز القرآن؛ الاکلیل فی استنباط التنزیل؛ ترجمان القرآن؛ لباب النقول فی اسباب النزول؛ متشابه القرآن ؛ المذهب فی ما وقع فی القرآن من المعرب؛ مفحمات الاقران فی مبهمات القرآن ؛ حاشیة علی تفسیر البیضاوی؛ م جاز الفرسان الی مجاز القرآن؛ مراصد الاطالع فی تناسب المقاطع و المطالع؛ تناسق الدرر فی تناسب السور؛ مفاتح الغیب فی التفسیر؛ الالفیة فی القراءات العشر و مهمتر از همه، همین الاتقان فی علوم القرآن.
معرفی اتقان
احمد شلبی در مقاله ای تحت عنوان «پژوهشهای قرآن شناختی سیوطی» بر آن است که سیوطی بسیاری از رسائل و کتابهایی را که در زمینه علوم قرآنی داشته، از جمله خلاصه یا تمامی کتاب مفحمات الاقران و معترک الاقران را در اثر بزرگ خود الاتقان گرد آورده است. اغلب قرآن شناسان قدیم و جدید بر آنند که الاتقان فی علوم القرآن، جامعترین کتاب و بلکه دایرة المعارف علوم قرآنی در سراسر تاریخ اسلام است. مراد از «علوم قرآنی»، قرآن شناسی یا رشته های تحقیقی گوناگون مربوط به قرآن مجید است از جمله: ۱) تاریخ قرآن (شامل بحث و تحقیق در وحی و نزول قرآن، کتابت و جمع و تدوین آن، شناخت مکی و مدنی و نظایر آن)، ۲) تجوید و اعراب قرآن، ۳) علم قراءت، ۴) شان نزول یا اسباب النزول و شناخت مبهمات قرآن، ۵) ناسخ و منسوخ، ۶) اعجاز قرآن (بویژه پژوهش در جنبه های بلاغی و ادبی قرآن مجید)، ۷) تفسیر، ۸) آیات الاحکام یا فقه القرآن که آمیخته ای از فقه و اصول و تفسیر است، ۹) محکمات و متشابهات (که شامل بحثهای کلامی- عرفانی نیز می گردد)، ۱۰) قصص قرآن (از جمله شامل بحث در اسرائیلیات). تا پیش از عصر سیوطی، تالیفاتی که، قطع نظر از جامعیت و دامنه اشتمال، کما بیش شبیه یا هم موضوع با اتقان باشد تدوین شده بود که سیوطی خود به اسامی مهمترین آنها تصریح دارد: فنون الافنان فی علوم القرآن (تالیف ابن جوزی)، جمال القراء (تالیف سخاوی)، المرشد الوجیز فی علوم تتعلق بالقرآن العزیز (تالیف ابو شامه)، البرهان فی مشکلات القرآن (اثر عزیز بن عبد الملک معروف به شیذله).سپس در قرن نهم آثار جامعتری تالیف می گردد. سیوطی به چند اثر که استادان یا همقرنان او تالیف کرده اند اشاره دارد؛ از جمله به کتابی در علوم تفسیر (بدون نام) از ابو عبدالله محیی الدین کافیجی استاد سیوطی، و جامعتر از آن، مواقع العلوم فی مواقع النجوم، از جلال الدین بلقینی، استاد دیگرش، سپس البرهان فی علوم القرآن اثر بدر الدین محمد بن عبدالله زرکشی (۷۴۵- ۷۹۴ ق) که یکی از منابع اساسی سیوطی در تالیف اتقان است و ابواب و تبویب اتقان و نیز موضوعات آن به میزان قابل توجهی مقتبس از آن است. از طرف دیگر، سیوطی تفسیری به نام التحبیر داشته که در مقدمه آن بسیاری از این مباحث را آورده بوده، سپس این مباحث یعنی این مقدمه را تنقیح می کند و سامان بهتری به آن می دهد و احتمال دارد که متن یعنی تفسیر را هم گسترش داده باشد. باری تفسیر جدیدش را مجمع البحرین و مطلع البدرین می نامد. معلوم نیست که این دو تفسیر به اتمام رسیده یا تفسیر بر همه قرآن مجید باشد، اینقدر هست که از رهگذر مقدمه نویسی بر آنها، این دایرة المعارف عظیم پدید می آید که یادآور مقدمه معروف ابن خلدون است که آن هم اهمیتش بر ذی المقدمه (یعنی تاریخ العبر) می چربد.
ساختار
...

پیشنهاد کاربران

بپرس