تذکره میخانه

[ویکی فقه] تَذْکِرۀ مِیْخانه، نخستین تذکرۀ مشتمل بر زندگی نامۀ ساقی نامه سرایان و ذکر ساقی نامه های آنان که ملاعبدالنبی فخرالزمانی قزوینی ، متخلص به «عزتی» و «نبی» در سدۀ ۱۱ق/۱۷م در هندوستان تألیف کرده است.
فخرالزمانی فرزند خلف بیگ در ۹۹۸ق/۱۵۹۰م در قزوین به دنیا آمد. از تاریخ درگذشت او اطلاعی در دست نیست، اما می دانیم دست کم تا ۱۰۴۱ق/۱۶۳۱م زنده بوده است. وی بیش تر عمر خود را در هندوستان گذراند.
منصب وی
فخرالزمانی در ۱۰۲۲ق/۱۶۱۳م در اجمیر به دربار بهادر میرزا امان الله فرزند زمانه بیگ مهابت خان از امرای نامدار دربار جهانگیری راه یافت و به سبب مهارت در فن قصه دانی و قصه گویی، نخست به سمت قصه خوان و سپس به منصب کتابداری میرزا امان الله پذیرفته شد. منصب جدید، امکان مطالعۀ کتاب های معتبر و زمینۀ مناسب را جهت تألیفات مستند و سودمند برای او فراهم ساخت. وی در همین ایام و در چنین موقعیتی طرح تألیف سه کتاب از جمله تذکرۀ میخانه را ریخت.
تألیف نخستین اثر
فخرالزمانی حدود سال های ۱۰۲۳-۱۰۲۴ق/۱۶۱۴- ۱۶۱۵م به اقتضای علاقه و اقبال خوانندگان عصر به مطالعۀ ساقی نامه ها، تألیف نخستین اثر خود، یعنی تذکرۀ میخانه را در اجمیر آغاز کرد و در مدت یک ماه ، ۱۵ ساقی نامه با شرح حال سرایندگان آن ها جمع آوری کرد. آن گاه در ۱۰۲۸ق/ ۱۶۱۹م به پتنه رفت و با منابع و اطلاعاتی که در طول پنج سال فراهم آورده بود، تذکرۀ میخانه را به نام سردارخان خواجه یادگار از امرای بزرگ دربار نورالدین محمد جهانگیرشاه (حک ۱۰۱۴ق/۱۶۰۵م) به پایان برد. مقابله و مقایسۀ دست نویس های گوناگونِ تذکرۀ میخانه نشان می دهد که مؤلف پس از ۱۰۲۸ق در کتاب خود تجدیدنظر کرده، و تغییراتی در آن داده است.
تدوین تذکرۀ میخانه
...