تدبر در قران

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] تدبر در قرآن. تدبر در قرآن، تفکر در قرآن برای کشف مفاهیم و روابط ناپیدا است.
«تدبر» از ریشه «دبر» به معنای اندیشیدن در ماورای امور و فراتر از ظاهر کارها و مسائل است که ژرف اندیشی، عاقبت اندیشی و درنتیجه کشف حقایقی را درپی دارد که در ابتدای امر و با نظر سطحی به چشم نمی آید.
معنای اصطلاحی
تدبر در قرآن عبارت است از:۱. اندیشیدن در ورای ظواهر آیات به منظور روشن شدن چهره باطنی قرآن، در حد امکان؛۲. جست وجو برای کشف مفاهیم و روابط ناپیدا در هریک از آیات و ارتباط آن ها با یکدیگر؛۳. پی گیری و کشف انسجام و هماهنگی بین آیات.
مشتقات تدبر
مشتقات این واژه چهار بار به شرح ذیل در قرآن به کار رفته است:۱. (افلا یتدبرون القرآن ولو کان من عند غیر الله لوجدوا فیه اختلافا کثیرا)؛ "آیا در (معانی) قرآن نمی اندیشند اگر از جانب غیر خدا بود قطعا در آن اختلاف بسیاری می یافتند" ؛۲. (افلم یدبروا القول...) ؛ "آیا در (عظمت) این سخن نیندیشیده اند" ؛۳. (افلا یتدبرون القرآن ام علی قلوب اقفالها)؛ "آیا به آیات قرآن نمی اندیشند یا (مگر) بر دلهایشان قفلهایی نهاده شده است" ؛۴. (کتاب انزلناه الیک مبارک لیدبروا آیاته ولیتذکر اولوا الالباب)؛ "
...
wikifeqh: تفکر_در_قرآن
[ویکی اهل البیت] تدبر در قرآن. تدبر به معنای تفکر و اندیشیدن در ورای ظواهر می باشد تا چهره باطنِ امور، جلوه گر شده عاقبتش برملا گردد. در قرآن و روایات بسیار به تدبر در قرآن ترغیب گردیده و افرادی که تدبر نمی نمایند مورد مذمت قرار گرفته اند.
«تَدَبُّر» از ریشه «دُبُر»، به معنی اندیشیدن در پشت و ماوراء امور می باشد که «ژرف اندیشی» و «عاقبت اندیشی» را نظر دارد که نتیجه اش «کشف حقایقی است که در ابتدایِ امر و نظرِ سطحی، به چشم نمی آمد».
در «مفردات» می گوید: «التَّدبیرُ»: «التَفْکیرُ فی دُبُرِ الأُمُور» که معنی «تَدَبُّر» چنین خواهد بود: «التَّفَکُّرُ فی دُبُرِ الأُمُورِ»:(اندیشیدن در پشت امور).
«مختار الصحاح» می گوید: «التَّدبیرُ فی الأمْرِ»: «النَّظَرُ إِلی ما تَؤُلُ إلَیْهِ عاقِبَتُهُ» و «التَّدبُّرُ»: «التَّفَکُّر فیه» که «تدبیر»: «با دقت نگریستن به آنچه که عاقبتِ امر به آن بازمی گردد»، و «تدبر»: «تفکر در عاقبتِ امر» می باشد.
«مصباح المنیر» می گوید: الدُّبُر: خِلافُ القُبُلِ مِنْ کُلِّ شَیءٍ، وَ مِنْهُ یُقالُ لِآخِرِ الْأمْرِ دُبُرٌ وَ أصْلُهُ ما أدْبَرَ عَنْهُ الإِنْسانُ، و «تَدَبَّرْتُهُ تَدَبُّراً»: «نَظَرْتُ فی دُبُرِهِ وَ هُوَ عاقِبَتُهُ وَ آخِرُهُ» که «دُبُر» خلافِ جلو از هر چیز می باشد و از این رو به آخر امر «دُبُر» گفته می شود و اصل آن، هر آنچه انسان از آن اعراض نماید و به آن پشت کند و «تَدَبَّرتهُ تَدَبُّراً»، «در پشتِ آن با دقت نگریستم که عاقبت و آخرِ امر می باشد».
در «مجمع البیان»، «اساس البلاغه»، «غریب القرآن» سجستانی (م330ه) و «مجمع مقاییس اللغه» معانی مشابهی آمده است.
در قرآن کلمه تدبر فقط در مورد قرآن به کار رفته است و انسان به تدبر در قرآن و آیات آن فراخوانده شده است:
wikiahlb: تدبر_در_قرآن

پیشنهاد کاربران

تدبر: یعنی رفتن به پشت صحنه؛ و به معنی پشت سر و عاقبت نیست؛ زیرا عاقبت یا پیامد برای کاری گفته می شود؛ و هنگامی که در قرآن گفته شده چرا در قرآن تدبر نمی کنید، قرآن کار نیست که به نتایج آن بیندیشند؛ و تعقل یعنی اندیشه در باره ی روی صحنه. مثالی می آورم تا تفاوت تدبر و تعقل یا تفکر بهتر روشن شود:
... [مشاهده متن کامل]

در سوره ی کافرون چنین آمده است:
قُلْ یَا أَیُّهَا الْکَافِرُونَ ﴿۱﴾
بگو اى کافران ( ۱ )
لَا أَعْبُدُ مَا تَعْبُدُونَ ﴿۲﴾
آنچه را شما ‏می پرستید، من نمی ‏پرستم ( ۲ )
وَلَا أَنْتُمْ عَابِدُونَ مَا أَعْبُدُ ﴿۳﴾
و شما پرستنده ی آنچه من می ‏پرستم، نیستید ( ۳ )
وَلَا أَنَا عَابِدٌ مَا عَبَدْتُمْ ﴿۴﴾
و من نیز پرستنده ی آنچه شما می ‏پرستید، نیستم ( ۴ )
وَلَا أَنْتُمْ عَابِدُونَ مَا أَعْبُدُ ﴿۵﴾
و شما هم پرستنده ی آنچه من می ‏پرستم، نیستید ( ۵ )
تعقل ( تفکر ) : منظور از کافران چه کسانی است؟ کافران چه چیزهایی می پرستیدند؟ چرا ( با چه استدلالی ) با اطمینان می گوید که آنچه را من می پرستم شما نمی پرستید؟ این گفتگو با کافران برای چیست؟ جنبه ی هدایتی این چند آیه کدام است؟ و. . .
تدبر: چرا یک معنی، یعنی نپرستیدن را برای هر دو طرف یک بار به صورت فعل صرف شده آورد و گفت: لَا أَعْبُدُ مَا تَعْبُدُونَ. و یک بار به صورت اسم فاعل آورد و گفت: وَلَا أَنَا عَابِدٌ، وَلَا أَنْتُمْ عَابِدُونَ؟
پاسخ: در فعل صرف شده زمان هست؛ وقتی می گوید: لَا أَعْبُدُ ( نمی پرستم ) شاید شنونده چنین برداشت کند که اکنون نمی پرستد ولی شش ماه دیگر نظرش عوض شود و بپرستد؛ ولی در اسم فاعل زمان نیست؛ و با آوردن وَلَا أَنَا عَابِدٌ ( پرستنده نیستم ) این ذهنیت احتمالی شنونده را از میان بر می دارد و می گوید پرستش آنچه شما می پرستید در سرشت من نیست و پرستش آنچه من می پرستم در سرشت شما نیست.

بپرس