تحفه العراقین

[ویکی فقه] تحفة العراقین. کتاب تحفة العراقین، سفرنامه منظوم حج سروده خاقانی شروانی شاعر سده ششم ق. می باشد.
تحفة العراقین که در قالب مثنوی و در شش مقاله سروده شده، شرح دو سفر خاقانی، یکی به عراق عجم و دیگری به حجاز، به قصد حج است. این موضوع با حواشی شاعرانه فراوان از جمله مناجات ها و مدح شخصیت های سیاسی و علمی و نیز شرحی مختصر از زندگی خصوصی خاقانی همراه است.

[ویکی فقه] تُحْفَةُ الْعِراقَیْن، نخستین سفرنامه منظوم فارسی، سروده خاقانی شروانی شاعر سده ششم قمری می باشد.
تحفة العراقین که در قالب مثنوی و در شش مقاله سروده شده، شرح دو سفر خاقانی، یکی به عراق عجم و دیگری به حجاز، به قصد حج است. این موضوع با حواشی شاعرانه فراوان از جمله مناجات ها و مدح شخصیت های سیاسی و علمی و نیز شرحی مختصر از زندگی خصوصی خاقانی همراه است.افضل الدین بدیل بن علی بن عثمان که شرح حال نگاران نامش را ابراهیم و عثمان نیز گفته اند، از بزرگان شعر فارسی در سده ششم قمری است.تاریخ تولد خاقانی مانند بسیاری از دیگر رخدادهای زندگی او به درستی معلوم نیست. گویا وی در سال ۵۲۰ق. در شهر شماخی شروان از پدری درودگر و مادری که در اصل کنیزی رومی بوده، زاده شد. گویا پدرش به دلیل تنگدستی مدتی خانواده را ترک گفت و او چند سال زیر نظر عمویش کافی الدین عمر بن عثمان که طبیب و حکیم بود، تربیت شد. سپس مدتی نزد ابوالعلاء گنجوی فن شاعری آموخت و هنوز جوانی بیست ساله بود که با میانجی گری ابوالعلاء در سال ۵۴۰ق. به دربار منوچهر بن فریدون شروانشاه (حکومت: ۵۱۴-۵۵۵ق.) راه یافت و ۲۹ سال در خدمت او بود و سپس به خدمت پسرش اخستان شروانشاه (حکومت: ۵۵۵-۵۷۵ق.) درآمد. در آغاز حقایقی تخلص می کرد و بعد از پیوستن به دربار، لقب خاقانی (منسوب به خاقان منوچهر) یافت.از شاعران معاصر وی، جز استادش ابوالعلاء گنجوی و شاگردش مجیرالدین بیلقانی که پس از چندی با هر دو به دشمنی گرایید، می توان از نظامی گنجوی و رشیدالدین وطواط که با او دوستی داشتند، اشاره کرد. خاقانی به سال ۵۹۵ق. در تبریز درگذشت و در مقبرة الشعرای این شهر مدفون شد.
← شخصیت علمی
بیشتر شرح حال نگاران سفر حج خاقانی را همچون مرزی میان دو مرحله زندگی وی به شمار آورده اند. سفر حج برای او فرصتی مطلوب برای دور شدن از شروان و تفکر در احوال معنوی خویش بود. جدال درونی وی بر سر جدایی از شیوه زندگی گذشته در تحفة العراقین نیز بازتاب یافته است. مهم ترین مورد آن، راز و نیاز بلند خاقانی با پیامبر است که در آن از زندگی آلوده به گناه و می گساری توبه کرده و سوگند خورده تا با هنر شعر خود، جز شایستگان را ستایش نکند.
درباره کتاب
در این بخش به نام کتاب و زمان نگارش آن اشاره خواهد شد.
← نام اصلی کتاب
...

[ویکی حج] تحفةالعراقین سفرنامه منظوم حج سروده خاقانی شروانی شاعر سده ششم قمری است. او شاعری را نزد ابوالعلاء گنجوی یاد گرفت و بعدها با میانجیگری او به دربار شروان شاه راه یافت. خاقانی در سال (595 ق.) در شهر تبریز درگذشت. شعر خاقانی شعری بسیار فنی است و در برخی موارد پیچیدگی های بیانی باعث شده تا محتوای اشعار دور از دسترس قرار گیرد.
سفر حج در زندگی خاقانی نقطه ی عطفی است چراکه در اثر آن به کلی متحول شده و رویه ی قبلی خود را کنار گذاشته و یک زندگی نو را شروع می کند؛ و حتی به خاطر این کار مورد غضب حاکم وقت قرار می گیرد چراکه قبلاً با وی خیلی مرتبط بوده ولی بعد از حج ارتباطش را با وی بسیار کم می کند.
در مورد عنوان اصلی این کتاب اختلاف نظر بین علما وجود دارد ولی نظری که مشهور است این است که اسم اصلی آن ختم الغرائب بوده است؛ اما در مورد اینکه چراکه آن را تحفةالعراقین نامیده اند دلیلی جز حدس و گمان در دسترس نیست. در مورد نگارش این کتاب نیز عده ای از علما بر این باورند که خاقانی این کتاب را قبل از سفر حج نوشته و نه در حین آن ولی عده ای به دلیل وجود برخی ابیات می گویند بعد از سفر حج نگاشته شده وعده ای بر این باورند که مدت نگارش آن طولانی بوده و از آغاز سفر شروع شده و تا آخر آن ادامه داشته است.

تُحْفَةُ العَراقین
سفرنامه ای منظوم به فارسی، سرودۀ خاقانی شروانی. این مثنوی نخستین سفرنامۀ منظوم در ادب فارسی است و خاقانی آن را در بحر هزج مسدس در ۳۱۵۸ بیت در اواخر ۵۵۱/۵۵۲ق، به نام جمال الدین محمد موصلی اصفهانی وزیر صاحب موصل سروده است. در این اثر به شرح سفر خود به مکه، عراق عجم و عراق عرب پرداخته و نیز در آن آگاهی هایی از زندگانی خود به دست داده است. تحفة العراقین به تصحیح یحیی قریب به چاپ رسیده است (۱۳۳۳ش).