تحبیر التیسیر

[ویکی فقه] تحبیر التیسیر (کتاب). «تحبیر التیسیر فی القراءات العشر» توسط ابو الخیر محمد بن محمد بن الجزری تالیف و توسط دکتر احمد محمد مفلح القضاة تحقیق شده کتاب پیرامون علم تجوید نوشته شده است.
مؤلف کتاب بنا بر آنچه که در مقدمه آن ذکر نموده، مطالب را با توجه به کتاب معروف التیسیر، عثمان بن سعید دانی نوشته و در حقیقت، تکمیل کننده و در برخی از موارد تهذیب و تصحیح آن می باشد. وی مباحث را در یک مقدمه و نوزده باب ذکر نموده که خلاصه مباحث آن به قرار زیر می باشد: مقدمه: در این مقدمه سبب تالیف کتاب بیان شده است که در این رابطه توضیح می دهد که با توجه به دو کتاب التیسیر دانی و قصیده معروف شاطبی در تجوید ، و از آنجا که این دو کتاب اشکالات و نواقصی در آنها وجود داشته، لذا اقدام به تالیف کتاب التحبیر نموده است.باب اول: در این باب شرح مختصری از زندگی عمرو بن سعید دانی را آورده است.باب دوم: در این باب سلسله اسناد مربوط به اتصال قرائت خود (و راویان مربوط به آن) به عمرو بن سعید دانی را ذکر کرده است.باب سوم: این باب یکی از مهمترین مباحث کتاب است که در آن به معرفی قاریان هفت گانه پرداخته، شرح مختصری از زندگی آنها همراه با نام کسانی که از آنها قرائت را نقل نموده، آورده است.باب چهارم و پنجم: در این دو باب رجال قاریان معروف همراه با سلسله راویانی که از آنها نقل کرده اند آورده شده است.باب ششم: در این باب پیرامون استعاذه سخن گفته، با ذکر آیه و روایتی از پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم درباره اهمیت و نحوه ادای آن سخن گفته است.باب هفتم: این باب مربوط است به جایگاه بسم الله الرحمن الرحیم در سوره های قرآن ، که در کدام یک از سوره ها بسم الله وجود ندارد که در این زمینه اقوال مختلفی را ذکر کرده است.باب هشتم: در این باب پیرامون «هاء» کنایه (که معروف به ضمیر مفرد مذکر مغایب است) بحث نموده که در چه مواردی قرائت و یا حذف می شود مانند: عقلوه، لاخیه، ابیه.باب نهم: در این باب پیرامون مد و قصر بحث نموده است.باب دهم: این باب مربوط است به دو همزه که در یک کلمه در کنار همدیگر جمع شوند مانند: «ءانذرتهم» و «ءانتم» که در این زمینه احکام مربوط به آن را با توجه نظریات مختلف آورده است.باب یازدهم: در این باب پیرامون دو همزه از دو کلمه که در کنار یکدیگر جمع شوند بحث نموده مانند: هؤلاء ان کنتم...باب دوازدهم: در این باب درباره نقل حرکت همزه به حرف ما قبل آن در صورتیکه ساکن باشد بحث نموده است.باب سیزدهم: این باب مربوط است به « اظهار » و « ادغام » حروفی که ساکن می باشند که احکام مربوطه را ذکر کرده است.باب چهاردهم: در این باب درباره فتح و اماله سخن گفته است که در این باره مذهب حمزه و کسائی را بیان کرده است.باب پانزدهم: در این باب پیرامون مذهب کسائی در مورد وقف بر هاء تانیث مانند: جنة، ربوة و... سخن گفته است.باب شانزدهم: این باب مربوط است به احکام «لام» که در این باره دیدگاه ورش را درباره برخی از کلمات مانند صلوة- مصلی و... آورده است.باب هفدهم: در این باب پیرامون وقف بر آخر کلمات بحث نموده است.باب هیجدهم: این باب اختصاص دارد به اصول قاریان درباره «یاء هایی» که در برخی از کلمات حذف شده اند که در این زمینه بیان می کند ۱۲۲ مورد وجود دارد که مورد اختلاف است آنگاه موارد اختلافی را در سوره های مختلف آورده است.باب نوزدهم: این باب که تقریبا نیمی از مباحث کتاب را به خود اختصاص داده و با عنوان «فرش الحروف» ذکر شده مربوط است به قرائت های مختلف قاریان از آیات قرآن که در این باره از ابتدای سوره بقره تا انتهای قرآن، موارد اختلافی را ذکر کرده است.
ویژگی ها
۱- مطالب به صورت تجزیه و تحلیل بیان شده است ۲- دیدگاههای مختلف مورد نقد و بررسی قرار گرفته است ۳- سعی نموده با ذکر سلسله اسناد راویان، مباحث را به صاحب نظران آن متصل نماید مخصوصا، دانی که از اولین کسانی است که در باب تجوید کتاب تالیف نموده است ۴- مباحث را به دو قسمت تقسیم نموده، که در قسمت اول مباحث نظری را ارائه نموده و در قسمت دوم (که فرش الحروف است) چگونگی قرائت قاریان درباره کلماتی که اختلافی است بیان شده است.
← ویژگی های نسخه تحقیق
کتاب یک جلد، متن آن عربی و دارای ۶۴۸ صفحه می باشد که مشخصات آن به قرار زیر است: ۱- نوع کاغذ: اعلاء ۲- جلد: گالینگور ۳- نوبت چاپ: اول ۴- تاریخ انتشار: سال ۱۴۲۱ هجری قمری ۵- ناشر: دار القرآن للنشر و التوزیع، عمان، اردن ۶- دارای فهرست: الف: مصادر و مراجع ب: اعلام ج: موضوعات کتاب ۷- مؤلف: ابن جزری ۸- محقق: احمد محمد مفلح القضاة ۹- کتاب: تحبیر التیسیر فی القراءات العشر.