تجدید نظر خواهی

[ویکی فقه] نوشتاری که پیش روی دارید، در دو بخش سامان یافته است.
در بخش نخست از سه گزاره سخن خواهیم گفت:۱. قاضی پس از دادن رأی به گمان می افتد، نه در درستی رأی یقین دارد و نه در نادرستی آن.در این جا سخن در این است که آیا باید رأی را در خور اجرا بداند و یا این که رأی خود را باطل اعلام بدارد و بر اساس رأی جدید رأی بدهد.۲. قاضی رأی دهنده و یا قاضی دیگر، پی به اشتباه آشکار و روشن رأی می برد.بحث مهم در این گزاره در تفسیر فقهی بند ۱ و ۲ ماده ۱۸ قانون تشکیل دادگاههای عمومی و انقلاب، انجام می گیرد؛ یعنی درباره (اشتباه بیّن). بناست که به دست آوریم معیار کشف اشتباه از نظر فقهی چیست؟۳. حکم قاضی نقض می شود به دلیل ناشایستگی او.در این گزاره، سخن از معانی گوناگون ناشایستگی قاضی رأی دهنده است.در بخش دوم، از دو گزاره سخن به میان خواهیم آورد:۱. آیا بدون تجدیدنظر خواهی محکوم علیه، قاضی می تواند در حکم قاضی قبلی تجدیدنظر کند؟ در صورتی که حکم به حبس محکوم علیه بود، چطور؟۲. حق تجدید نظر خواهی محکوم علیه و زوایای گوناگون آن.
شک قاضی در رأی خود
در این باره، دو دیدگاه در فقه وجود دارد:
← نقض حکم
شماری از فقیهان، این استدلال را ردّ کرده و نپذیرفته اند؛ زیرا به عقیده اینان:نخست این که: اصالت صحت در باره فعل غیر جاری می گردد ونه درباره فعل خود، در این جا بنابر یکی از انگاره ها این است که قاضی در مورد فعل خود دچار تردید شده است.دو دیگر: بر فرض که اصالت صحت، در مورد فعل خود هم جاری گردد، در اساس این مورد از موردهای اصالت صحت نیست؛ زیرا اصالت صحت، مانند اصل فراغ در موردهایی جاری می شود که صورت عمل و چگونگی رویدادی که اصل در مورد آن جاری می شود در خاطر شخص سپرده نباشد. یعنی این اصل، با توجه به این که اصل عقلایی است، نه تعبدی، در جاهایی که انسان در مورد عمل پیشین خود در زمان پدید آمدن شک اگر انسان نتواند تمام جزئیات آن عمل و حادثه را به یاد آورد، در این صورت، اصل صحت جاری می شود؛ زیرا عقلا بر این باورند که انسان در زمان انجام عمل، دارای حضور ذهن بیش تری نسبت به پس از انجام عمل است. از این روی، جریان اصل نزد عقلا، امری است پسندیده.حال اگر همه نکته های جزئی را پس از عمل، به طور کامل، به یاد دارد، دیگر موردی برای اصل صحت نیست، چه شک در حکم باشد، یا در موضوع .
نظریه قانونی
...