تتراکونچ

تتراکونچ ( tetraconch ) که در زبان یونانی به معنای «چهار صدف حلزونی» می باشد، به ساختمانهایی گفته می شود که معمولاً کلیسا یا ساختمان مذهبی دیگر، با چهار محراب است که هر یک در یک جهت و معمولاً به اندازه یکسان می باشد؛ بنابراین پلان اصلی ساختمان به شکل یک صلیب یونانی است. این نوع ساختمان ها بیشتر در مدارس بیزانسی و مرتبط با آن مانند معماری ارمنی و گرجی رایج هستند. گفته می شود که این سبک ساختمان سازی در این مناطق یا سوریه توسعه یافته اند و این موضوع محل اختلاف بین دو ملت در قفقاز است. [ ۱] علاوه بر کلیساها، این سبک بیشتر برای مقبره یا تعمیدگاه مناسب است. به طور معمول، یک گنبد مرکزی بالاتر بر روی ساختمان مرکزی آن وجود دارد.
کلیسای سن لورنزو، میلان ( ۳۷۰ میلادی ) احتمالاً اولین نمونه بزرگتر از از ساختمانهای تتراکونچ با چهار یال است. در معماری بیزانسی میانی، پلان آن به صورت مربع متقاطع ایجاد می شد که اساساً چهار گوشه ساختمان را پر می کرد تا نمای بیرونی آن یک مربع شکل را تشکیل دهد. هر یک از این انواع را می توان با دقت کمتری به عنوان «گنبدی متقاطع» توصیف کرد. در این گونه ها، نیم گنبد کناری معمولاً مستقیماً از فضای گنبدی مرکزی شروع می شود.
کلیسای ویران شده نینوتسمیندا در حدود ۵۷۵ میلادی در گرجستان شاید قدیمی ترین نمونه در آن کشور باشد. نمونه های ارمنی و گرجی دیرتر از برخی دیگر هستند اما شکل متمایز و پیچیده ای از طرح هستند. آنها شبیه به پلان متقاطع در مربع هستند، اما در گرجستان فضاهای جانبی، تنها از طریق دهانه های باریک به فضای مرکزی قابل دسترسی هستند ( مانند صومعه جواری ) . در ارمنستان نیز این طرح در قرن ششم توسعه یافت، جایی که پلان کلیسای سنت هریپسیمه، اچمیادزین ( ۶۱۸ م ) تقریباً مشابه کناری است. [ ۲] بعدها طرح متفاوتی با فضای اصلی چهارطاقی که به طور کامل توسط یک راهرو احاطه شده بود، یا در اصطلاحی که برای کلیساهای غربی مورد استفاده قرار می گرفت، ساخته شد، [ ۳] مانند کلیسای جامع ویران شده زوارتنوتس در اواسط قرن هفتم. [ ۴] کلیسای جامع ویران شده بوسرا در اوایل قرن ششم، قدیمی ترین کلیسای چهارپایه سوری است، [ ۵] اگرچه در سوریه این کلیسا به اندازه قفقاز محبوبیت نداشت.
↑ Hill, 244 ↑ Atroshenko and Collins, 23 ↑ Atroshenko and Collins, 60, covers the early Armenian examples. ↑ Kleinbauer, 245 ↑ Atroshenko and Collins, 60