تب برفکی

تب برفکی یا «بیماری دهان و پا» ( به انگلیسی: Foot - and - Mouth Disease ) یک بیماری عفونی و گاهی کشنده ویروسی است که موجب بیمار شدن حیوانات زوج سم از جمله گاو اهلی و اعضای خانوادهٔ گاوسانان می شود. این ویروس عامل بیماری در ابتدا به مدت دو تا سه روز تب شدید ایجاد نموده و متعاقباً تاولهایی در داخل دهان و روی پا ظاهر می شود که ممکن است پاره شده و موجب لنگش حیوان شود. این بیماری بسیار واگیردار است و قطرات آیروسل دفع شده از حیوان آلوده، تماس با تجهیزات دامداری، غذا، وسایل نقلیه، البسه آلوده و حیوانات شکارچی اهلی و وحشی موجب گسترش بیماری می شوند. این بیماری به عنوان طاعون برای صنعت دامداری محسوب می شود. کنترل بیماری منوط به واکسیناسیون، مراقبت شدید نقل و انتقال حیوانات، قرنطینه نمودن حیوانات مبتلا، اعمال محدودیت در خرید و فروش حیوانات و گاهی معدوم نمودن میلیون ها راس دام است.
گاو، گاو میش، گوسفند، بز، خوک، گوزن و آهو به بیماری تب برفکی حساس می باشند. فیل، جوجه تیغی و لاما نسبت به بیماری مقاومت بیشتری داشته و در صورت ابتلا علایم خفیف بروز داده و بیماری را به حیوانات دیگر منتقل نمی کنند. موش، رت و مرغ خانگی تحت شرایط آزمایشگاهی به بیماری مبتلا شده اند ولی مواجهه آن ها تحت شرایط طبیعی با ویروس عامل بیماری بعید به نظر میرسد. انسان به ندرت به این بیماری مبتلا می شود.
ویروس عامل بیماری نوعی پیکورنا ویروس و عضو شاخص جنس آفتوویروس است. عفونت زمانی اتفاق می افتد که ذرات ویروسی بداخل سلول میزبان راه پیدا کنند. سپس ویروس سلول میزبان را مجبور به تولید هزاران کپی از خود می نماید که نهایتاً با انهدام سلول ذرات ویروسی در خون رها می شوند. این ویروس اشکال متغیری دارد و همین موضوع تأثیر واکسیناسیون را با اشکال روبرو می کند.
اولین بار فردریک لوفلر بهمراه پاول فروش در سال ۱۸۹۷ نشان دادند که عامل بیماری ویروسی است. آن ها خون یک حیوان بیمار را از ]] عبور دادند و دریافتند مایع جمع آوری شده پس از فیلتر کردن هنوز می تواند حیوان سالم را بیمار نماید. سپس بعلت خطر گسترش ویروس در بین دامهای اهلی تحقیقات روی آن تا سال ۱۹۲۰ متوقف بود که در این سال والدمان و پاپ نشان دادند که می توان از راه تلقیح داخل پوستی در ناحیه بالشتک پای خوکچه هندی این حیوان را به بیماری مبتلا نمود و بدین ترتیب یک مدل حیوانی بسیار مناسب جهت انجام تحقیقات تب برفکی معرفی شد.

تَب برفکی (foot-and-mouth disease)
(یا: تب آفتی) بیماری ویروسی واگیر دار پستان داران سم شکافته. با تاول هایی در دهان و اطراف سم مشخص می شود. این بیماری در دام باعث کاهش کیفیت محصول شیر و سقط جنین می شود. ریشه کنی این بیماری بسیار مشکل است، زیرا ویروس آن هوا بُرد است. گله های مبتلا به این بیماری را در انگلستان از بین می برند، امّا در اروپا و امریکا به آن ها واکسن تلقیح می شود. جانورانی که واکسن به آن ها تلقیح شده است ناقل بیماری اند و ممکن است جانوران تلقیح نشده را مبتلا کنند. واکسن مؤثرتری در امریکا در دست تهیه است. به رغم نگرانی های فراوان، به استناد گزارشی در ۲۰۰۱، در جهان فقط ۴۰ مورد تأییدشدۀ این بیماری در انسان دیده شده است.