تایوان

تایْوان (Taiwan)
تایْوان
تایْوان
موقعیت. کشور جزیرۀ تایوان در آسیای خاوری و در دورابهای ساحل شرقی چین جا دارد. دریای چین شرقی از شمال، اقیانوس آرام از شرق و جنوب، و تنگۀ تایوان از غرب آن را در میان گرفته اند. مساحت این کشور ۳۶,۱۹۰ کیلومتر مربع است و شهر تایپه پایتخت آن است.سیمای طبیعی. جزیرۀ تایوان، که ۹۸درصد مساحت کشور تایوان را شامل می شود، مانند برگی است که دُمبرگ آن در جنوب قرار دارد و درازای آن از شمال به جنوب ۳۹۰ کیلومتر و بیشترین پهنای آن از شرق به غرب ۱۴۰ کیلومتر است. رشته کوه های چونگیانگ، که حدود نیمی از جزیره را شامل می شود، سراسر نواحی شرقی را دربر گرفته است و بلندترین قلّه آن، کوه یوشان، ۳,۹۹۷ متر ارتفاع دارد. پیرامون ارتفاعات مزبور را جلگه های ساحلی و دریاکنارهای پوشیده از ماسه تشکیل داده است. دامنه های ناهموار شرقی آن با شیب تند به صخره هایی ختم می شود که ارتفاع آن ها گاه به ۷۶۰ متر می رسد. دامنه های غربی آن با شیب نسبتاً ملایم به جلگۀ حاصل خیز و نسبتاً پهناوری منتهی می شود که از غرب به کرانه های تنگۀ تایوان محدود می گردد. همۀ رودخانه های تایوان از همین ارتفاعات سرچشمه می گیرند و همگی کوتاه و پرشیب و خروشان اند. رودخانۀ دانشویی، با درازای ۸۰ کیلومتر، تنها رود قابل کشتی رانی آن است و رود چوشویی با درازای ۱۸۶ کیلومتر، طویل ترین آن هاست. دریاچۀ سان مون، که در کوه پایه های غربی کوه های چونگیانگ جا دارد، از زیباترین استراحت گاه های تایوان محسوب می شود. این دریاچه و دریاچۀ ساحلی کورال (مرجان)، در شمال شرقی شهر تای نان، مهم ترین عارضه های آبی این کشور به شمار می آیند. علاوه بر جزیرۀ اصلی تایوان، جزایر پنگهو، شامل ۴۸ جزیره و ۱۲۷ کیلومتر مربع مساحت، چینمن، شامل دوازده جزیره و ۱۵۰ کیلومتر مربع مساحت، و نیز جزایر ماتسو، با ۱۲کیلومتر مربع مساحت، بخشی از کشور تایوان را تشکیل می دهند. شهرهای مهم این کشور عبارت اند از تایپه، جیلونگ، شین چو، سان چونگ، تای چونگ، چیایی، تای نان، و کاوشیونگ. اقلیم تایوان شبه حاره ای و مونسونی است. بهار و پاییز آن گرم و تابستان هایش بسیار گرم و شرجی است و ماه های تیر و مرداد و شهریور فصل بارندگی های شدید آن است و به طور متوسط هر سال سه یا چهاربار دستخوش طوفان های شدید می شود. میانگین دمای شهر تایپه در دی ماه۱۵.۳ درجۀ سانتی گراد، در تیرماه ۲۹ درجۀ سانتی گراد، و میانگین بارندگی سالانۀ آن ۲,۱۸۰ میلی متر است. جنگل های تایوان عمدتاً از گونۀ درختان مدارگانی یا حاره ای است. درختان برگ ریز و مخروطی پوشش ارتفاعات بالاتر از ۲هزار متر است و آهو، گراز، میمون، گربۀ وحشی، یوزپلنگ و انواع مار و خزنده حیات وحش آن را تشکیل می دهند.
اقتصاد. فراوانی کارگر، پایین بودن دستمزدها، ظرفیت کار بالا و دقت قابل توجه کارگران تایوانی، اقتصاد این کشور را شکوفا کرده و تایوان را در ردیف یکی از قدرت های اقتصادی آسیا قرار داده است. در گذشتۀ نه چندان دور، کشاورزی از پایه های مهم اقتصاد کشور تایوان بود. ولی اکنون بیشتر اقلام کشاورزی مورد نیاز داخلی از خارج تأمین می شود. با این همه، برنج عمده ترین محصول این کشور است که مازاد بر مصرف داخلی به خارج صادر می شود. نیمی از تایوان را جنگل فرا گرفته است، ولی نبودن راه های ارتباطی و مرغوب نبودن چوب درختان جنگلی، نقش مهم اقتصادی آن را کم رنگ کرده و تولید سالانۀ چوب آن از ۲۵هزار متر مکعب بیشتر نشده است. ماهی، به ویژه ماهی تون، در آب های پیرامون تایوان فراوان است و میزان صید آن به۱.۵میلیون تن در سال می رسد؛ اما منابع زیرزمینی آن محدود به سنگ مرمر و دولومیت و نمک است که بیشتر از حوضچه های نمک گیری ساحلی به دست می آید. الکتریسیته در تایوان به روش برقابی و هسته ای تولید می شود. و ظرفیت تولید و بازده نیروگاه های آن تا میزان ۱۷۰میلیارد کیلووات ساعت بالا رفته است. صنعت عمده ترین پایه های اقتصادی تایوان را تشکیل می دهد و تولید وسایل الکتریکی و الکترونیکی، منسوجات و پوشاک، فرآورده های شیمیایی و دارویی و ابزارهای دقیق و پالایش نفت و گاز طبیعی بخشی از فعالیت های صنعتی آن به شمار می آیند.
حکومت و سیاست. تایوان دارای حکومت جمهوری چندحزبی با یک نهاد قانون گذاری است. رئیس جمهور کشور با آرای مردم و برای مدت چهار سال برگزیده می شود. مجلس یا شورای قانون گذاری آن ۲۲۵ عضو دارد که مردم آنان را برای سه سال انتخاب می کنند و رهبر حزب حائز اکثریت سمت نخست وزیری و تشکیل هیئت دولت را بر عهده دارد.
مردم و تاریخ. جمعیت تایوان حدود ۲۳,۱۸۸,۰۷۸ نفر است (۲۰۱۱) و تراکم نسبی آن به ۶۴۰.۷ نفر در کیلومتر مربع می رسد. رشد سالانۀ جمعیت آن۰.۴ درصد است و تایوانی ها ۸۴ درصد از جمعیت این کشور را تشکیل می دهند. ۴۳ درصد از مردم این کشور بودایی اند و ۸۰ درصدشان در شهرها زندگی می کنند. زبان رسمی این کشور چینی است و میانگین امید به زندگی ۷۶ سال است و ۹۶ درصد از بزرگسالان آن باسوادند. سابقۀ آشنایی چینی ها با تایوان به قرن ۷م می رسد. پرتغالی ها در ۱۵۹۰ به این سامان وارد شدند و آن را جزیرۀ فرمز (جزیرۀ زیبا) نامیدند. چینی ها در آغاز قرن ۱۷ در آن جا ساکن شدند و هلندی ها در ۱۶۲۴ برج و بارو و تأسیساتی در آن بنا نهادند. چینی ها در ۱۶۶۲ هلندی ها را از تایوان بیرون راندند و خود در ۱۶۸۳ مغلوب منچوها شدند. تایوان پس از جنگ ۱۸۹۵ چین و ژاپن، به ژاپن واگذار شد و در جنگ جهانی دوم به پادگان نظامی ژاپن علیه چین تبدیل گردید و هواپیماهای امریکایی چندین بار آن را بمباران کردند. پس از شکست ژاپن جزیرۀ مذکور دوباره به چین واگذار شد. ملیّون چینی به رهبری ژنرال چیانگ کای شک، که از مقابل کمونیست های چین عقب نشینی کرده بودند، در ۱۹۴۹ در جزیرۀ مزبور مستقر شدند و دولت چین ملّی را تأسیس کردند. دولت مزبور در ۱۹۵۵ با دولت امریکا قرارداد امنیتی منعقد کرد و تحت حمایت دولت امریکا قرار گرفت. با برقراری روابط سیاسی نزدیک بین چین و امریکا، نمایندۀ چین کمونیست جای نمایندۀ چین ملی در سازمان ملل متحد را گرفت و مدت کوتاهی روابط امریکا و تایوان به سردی گرایید. کشور تایوان از آغاز تشکیل همواره مورد ادعای دولت چین بوده و چین کمونیست این سرزمین را از آن خود می داند، ولی حمایت امریکا از تایوان تاکنون از تحقق یافتن این امر جلوگیری کرده است.