تاسوعات

تاسوعات، کتابی است اثر فلوطین ( متولد ۲۰۴ - ۲۷۰ میلادی ) در زمینه فلسفه و اخلاق که وی به اصرار شاگردان خود دست به نوشتن آن زد و نوشته های او را، شاگردش، فرفوریوس در ۵۴ رساله گرد آورد. فرفوریوس نوشته ها را در شش دستهٔ ۹تایی مرتب ساخت و هر دسته را یک «انئاد» نامید. ( در زبان یونانی به معنای ۹ گانه است و در عربی تاسوعات نامیده می شود )
اَفْلوطین، یا فلوطین، پلوتینوس، از فیلسوفان مشهور یونانی است؛ وی نزد فیلسوفان مسلمان به شیخ الیونانی شهره است. وی به نوعی آخرین فیلسوف متأثر از فلسفه یونان بوده است. [ ۱] وی به اصرار شاگردانش، تعالیم خود را نوشته و سپس توسط شاگردانش تقسیم بندی شده و در نهایت تبدیل به کتابی شد که نه فصل را شامل می شد؛ به این کتاب تهیه شده، انئاد فلوطین یا به عبری تاسوعات فلوطین گفته می شد. [ ۱]
منظور از تاسوعات پنجاه و چهار رساله کوچک است، در شش مجلد، هریک حاوی نه رساله، شامل مباحث مختلف. در تاسوعه نخستین، بحث دربارهٔ انسان و اخلاق است. دومی و سومی شامل مباحث عالم محسوس و عنایت الهی است؛ و هریک از سه تاسوعه دیگر، حاوی یکی از اصل های سه گانه فلوطین ( ثالوث ) یعنی نفس و عقل و واحد ( خیر ) است. در واقع، او در هر تاسوعه، موضوعات مختلفی را مورد بحث قرار داده است. [ ۲]
در شیوه نگارش این کتاب توسط شاگردان فلوطین، دانشنامه بزرگ اسلام می نویسد: «فرفوریوس گزارش می دهد که طی ۶ سالی که وی نزد افلوطین می گذرانده، همواره او را برمی انگیخته، و تشویق می کرده است که به نوشتن ادامه دهد؛ بنابراین گزارش، افلوطین برای نخستین بار در ۴۹ سالگی، یعنی در حدود سال ۲۵۳ یا ۲۵۴ م آغاز به تألیف کرده بوده، و بر روی هم ۵۴ رساله نوشته است. » دانشنامه بزرگ اسلامی در تشریح کتاب تاسوعات آورده است که فرفوریوس آن ۵۴ رساله را به ۶ گروه تقسیم کرد که هر گروه ۹ رساله را شامل می شد و هر رساله دارای چندین فصل بود. فرفوریوس آن مجموعه را اِنِّئادِس یعنی نهگانه ها نامیده. موضوع ها این کتاب از چیزهای محسوس زمینی آغاز می شود و به امور فرامحسوس آسمانی می رسد؛ به دیگر سخن، از مشخص به مجرد کشیده می شود. [ ۳]
اولین مجلد این کتاب به شرح زیر تقسیم بندی شده است:[ ۱]
• رساله اول: موجود زنده چیست؟
• در این فصل به تفاوت و تغایر روح و بدن پرداخته شده و به این سوالات پاسخ داده می شود که شادی، غم، نفرت و ترس و… منشأ روحانی داشته یا جسمانی می باشند.
• رساله دوم: دربارهٔ فضائل
• در این فصل به صفات حسنه در چهار عنوان اصلی عفت، شجاعت، حکمت و عدالت پرداخته شده است.
• رساله سوم: دربارهٔ دیالکتیک
• در این فصل به واکاوی دیالکتیک پرداخته شده و از توانایی ها و ناتوانی های این مقوله سخن به میان آمده است.
• رساله چهارم: دربارهٔ نیکبختی
• در این فصل نیکبختی تعریف شده و به روش های رسیدن به آن اشاره می شود.
• رساله پنجم: آیا نیکبختی با طول زمان فزونی می یابد؟
• در این فصل به مفاد نیکبختی پرداخته شده تا مشخص گردد نیکبختی امری درونی است و خارج از بعد زمان یا بالعکس.
• رساله ششم: دربارهٔ زیبایی
• در این فصل به تعریف صحیح زیبایی اهتمام شده.
• رساله هفتم: دربارهٔ نیک نخست
• این فصل به نیکِ نخست مربوط شده و آن را سرچشمه و علت همه فعالیت ها معرفی می شود.
• رساله هشتم: ماهیت بدی و منشأ آن
• در این فصل به تعریف بدی و ماهیت ذاتی یا عرض آن پرداخته شده است.
• رساله نهم: ترک تن به خواست خود
• در این فصل، به بررسی روح و چگونگی ترک از بدن و زندگی ابدی در عالمی دیگر پرداخته شده است.

رجوع شود به:نه گانه ها